Sayıştay’ın Karayolları Genel Müdürlüğü 2020 Yılı Kontrol Raporu, kesin proje ve mahal listesi olmadan ihaleye çıkılması ve bunlara dayalı olarak işin yaklaşık maliyete temel ölçüsünün gerçekçi hazırlanmaması sonucunda, toplam yaklaşık maliyeti 1.588 TL olarak hesaplanan iş kalemi için yükleniciye toplam 8 milyon 646 bin 91 TL ödeme yapıldığını ortaya koydu.
315 KAT FARK
Rapora nazaran Karayolları 4’üncü Ankara Bölge Müdürlüğü tarafından 15.03.2017 tarihinde 4734 sayılı Kanunun 21/b unsuruna nazaran pazarlık tarzıyla ihale edilen Eskişehir Entegre Sıhhat Yerleşkesi (Eskişehir Kent Hastanesi) Farklı Düzeyli Kavşak ve İrtibat Yolu Yapılması İşi’nde kesin proje olmadan ihaleye çıkıldığı; yaklaşık maliyete temel ölçünün gerçekçi hazırlanmadığı ve bunların sonucunda “110 mm kablo koruma borusu” iş kaleminin Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. resmi ünite fiyatlarının yaklaşık 315 katı fiyatına yaptırıldığı tespit edildi.
200 METRE YERİNE 3 BİN 862 METRE
Rapora nazaran işe ilişkin ünite fiyat teklif cetvelinde “110 mm kablo koruma borusu” iş kalemi ölçüsü 200 metre olarak belirlendi lakin toplam 3.862 metre (yaklaşık maliyetin 19 katı) imalat gerçekleştirildi.
Raporda ‘Eskişehir Entegre Sıhhat Yerleşkesi (Eskişehir Kent Hastanesi) Farklı Düzeyli Kavşak ve İrtibat Yolu Yapılması İşi’nde kesin proje olmadan ihaleye çıkıldığı; yaklaşık maliyete temel ölçünün gerçekçi hazırlanmadığı ve bunların sonucunda “110 mm kablo koruma borusu iş kaleminin Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. resmi ünite fiyatlarının yaklaşık 315 katı fiyatına yaptırıldığı tespit edilmiştir. İşe ilişkin ünite fiyat teklif cetvelinde 110 mm kablo koruma borusu iş kalemi ölçüsü 200 metre olarak belirlenmiştir. Rastgele bir projeye yahut çalışmaya dayalı olmadığından 200 metre hesabının yaklaşık maliyette nasıl belirlendiği anlaşılamamıştır. Öbür taraftan, kelam konusu iş kaleminin yaklaşık maliyetteki ünite fiyatı Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. resmi ünite fiyatları temel alınarak 7,94 TL/m olarak hesaplanmıştır. Yüklenici kelam konusu iş kalemine 2.500,00 TL/m (yaklaşık maliyetin 315 katı) teklif etmiş ve toplam 3.862 metre (Yaklaşık maliyetin 19 katı) imalat gerçekleştirmiştir. Buna nazaran, kesin proje ve mahal listesi olmadan ihaleye çıkılması ve bunlara dayalı olarak işin yaklaşık maliyete temel ölçüsünün gerçekçi hazırlanmaması sonucunda, toplam yaklaşık maliyeti 1.588,00 TL olarak hesaplanan iş kalemi için yükleniciye toplam 8.646.091,20 TL ödeme yapılmıştır” denildi.
“ÜÇÜNCÜ TEKLİF SAHİBİ KAZANABİLİRDİ”
Raporda kelam konusu iş kalemine ilişkin ölçünün 200 metre yerine gerekli çalışmalar yapılıp gerçekçi hazırlanarak 3.862 metre olarak hesaplanması ve yüklenicinin yeniden 2.500 TL teklif vermesi durumunda yüklenicinin toplam teklif fiyatının 83.790.850,00 TL’den 92.945.850,00 TL’ye çıkacağı hesap edildi. ”Bu durumda ise ihaleyi kelam konusu yüklenicinin değil başka tekliflere kıyasla en uygun teklifi veren üçüncü teklif sahibi isteklinin kazanacağı anlaşılmaktadır. Çünkü, en uygun teklifi veren üçüncü teklif sahibinin kelam konusu iş kalemi için 5,4 TL/m teklif verdiği ve işin bu istekli tarafından yapılması durumunda kontrat bedelinin 89.027.449,80 TL olacağı görülmüştür” denildi.
PAZARLIK YOLU İHALE
Raporda, Kamu Yönetimi tarafından işin ‘pazarlık usulü’ ile ihale edildiği, işin Eskişehir Kent Hastanesi’nin faaliyete geçmeden evvel hemen bitirilmesi gerektiğinden uygulama projeleri hazırlanmadan ihale çıkıldığı ve imal işinin tez nitelikte olduğu gerekçesiyle yaklaşık maliyete temel ölçülerin proje olmamasından ötürü kestirimi belirlendiği söz edildi.
“PROJE OLMADAN İHALEYE ÇIKILDI”
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci hususunun (c) bendinde, hangi hallerde uygulama proje üzerinden ya da kesin proje üzerinden ihale çıkılacağının açık bir biçimde söz edildiğini hatırlatan Sayıştay ” 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62 nci unsurunun (c) bendinde, hangi hallerde uygulama proje üzerinden ya da kesin proje üzerinden ihale çıkılacağı açık bir biçimde tabir edilmiştir. Kelam konusu unsura bakıldığında, “yapım işlerinin tez olarak yapılmasının zarurî olduğu hallerde proje hazırlanmadan ihale çıkılabilir” üzere bir karar yer almamaktadır. Ayrıyeten, uygulama projesi olmadan değil, rastgele bir proje olmadan ihaleye çıkılmıştır. Hasebiyle, Kanun kararına nazaran, kural olarak uygulama projeleri üzerinden; istisnai hallerde ise ön/kesin proje üzerinden ihaleye çıkılması mecburidir. Bu prestijle, Yönetim yanıtında ileri sürülen münasebet gerek proje olmadan ihaleye çıkılması durumunu gerekse yaklaşık maliyete temel ölçülerin varsayımı olarak belirlenmesi durumunu karşılamamaktadır.” dedi.
“REVİZE ÜNİTE FİYAT UYGULAMASINDA DEĞİŞİKLİĞE GİDİLDİ”
Yönetimin karşılığının devamında, ”Yüklenici tarafından kimi iş kalemlerine yüksek fiyat teklif verildiği; birtakım iş kalemlerine ise düşük fiyat teklif verildiği, yüklenicinin düşük fiyat teklif ettiği iş kalemlerini de yaptığı, kelam konusu iş kalemine ait orta hak ediş raporlarının dikkate alındığı, işin kesin hesap çalışmalarının hala devam ettiği, bulguda belirtilen sıkıntıların süratli ve acil yapılması gereken yol üretim işlerinde tekrar yaşanmasının olası olduğu ve bu çeşit spekülatif fiyat verilen iş kalemleri için “revize ünite fiyat” uygulamasında değişikliğe gidildiğini belirttiği aktarıldı.
“KESİN PROJE OLMADAN İHALEYE ÇIKILMAMALI”
”Yüklenicinin, düşük fiyat teklif vermiş olduğu iş kalemlerini de yapması bulguda ele alınan konuların değişmesine sebebiyet vermemektedir. Burada vurgulanmak istenen konu, proje olmadan ihaleye çıkılması ve yaklaşık maliyete temel ölçülerin gerçekçi belirlenmemesidir. Kelam konusu durum, bulguda örnek olarak verilen iş kalemi üzere yüklenicilerin spekülatif teklif vermiş olduğu iş kalemlerinin ölçüsünün artmasına ve işlerin yüksek maliyetle sonuçlanmasına neden olmaktadır. Gerçekten, Yönetim yanıtında bu şekil sakıncaların önüne geçilmesi gayesiyle “revize ünite fiyat” uygulamasında yapılan değişikliğin uygulanmaya başlandığı tabir edilmiştir. Bu cins mahsurların tahlili revize ünite fiyat düzenlenmesinin değiştirilmesiyle kısmen giderilmektedir. Asıl tahlil, projeler ve mahal listelerinin hazırlanması ve bunlara dayalı olarak gerçekçi metrajlarla ihaleye çıkılmasıdır. Böylece, bulguda ele alınan problemlerin süratli ve acil yapılması gereken yol imal işlerinde tekrar yaşanmasının önüne geçilebilecektir. Sonuç olarak, Yönetim tarafından kesin proje ve mahal listesi olmadan ihaleye çıkılmaması; yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ölçü ve fiyat olarak gerçekçi hazırlanması ve ihale öncesi hazırlıkların titizlikle yapılarak bulguda açıklanan sonuçlara sebebiyet verilmemesi gerekmektedir.” denildi.
