Cumhuriyet’ten Olcay Büyüktaş‘ın haberine göre SGK’nin gelir-gider dengesi hızla bozuluyor. Açık artmaya devam ediyor. Beş aylık verilerin ortaya koyduğu tablo özetle şöyle;
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2018’de toplam 15.7 milyar lira olan açığı bu yılın ilk beş ayında 20.2 milyar lira oldu.
Sosyal güvenlik sisteminin gelir-gider dengesi, aktif-pasif oranı, sosyal güvenlik açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı gibi temel göstergeler aktüeryal denge ve mali sürdürebilirlik açısından çok önemli. Buna göre, 2017’de 1.95 olan aktif/pasif oranı 2019 yılı ilk 5 ayında 1.84’e düştü.
Aktif/pasif oranı, aktif olarak sosyal güvenlik sistemine katkı sağlayan sigortalıların sayısının, sistemden aylık alanların (emekliler, malullük veya ölüm aylığı alanlar) sayısına bölünmesi ile hesaplanır. Bu oran bir emekliyi kaç çalışanın finanse ettiğini ortaya koyar. Dengenin bu kadar bozulmuş olması, ileride emeklilerin maaşlarını alamaması sorununu doğurabilir.
518 bin işsiz
Verilere göre, hiçbir sosyal güvencesi olmayan kişilerin sayısı giderek arttı. Hiçbir sosyal güvencesi olmayan, çalışmayan, SGK’den gelir veya aylık almayan, 18 yaşını doldurmuş öğrenci olmayan ve GSS kapsamında tescil edilen kişilerin sayısı 2017 yılında 9.8 milyon iken bu sayı 2019 yılı mayısında 11.1 milyona yükseldi.
Mutlak yoksul sayısı 396 bin kişi arttı. Yani geliri asgari ücretin üçte birinden bile az olduğu için, genel sağlık sigortası (GSS) devlet tarafından ödenen kişi sayısı bu yılın ilk beş ayında yaklaşık 400 bin kişi arttı.
Yine söz konusu verilere göre, yılın ilk beş ayında 518 bin 554 kişi sosyal güvenceden yoksun hale düştü, işini kaybetti.
“Açığın nedeni seçimler”
Son beş yıldaki tabloya bakıldığında, genel olarak yüksek açıklar veren kurumun geçen yıl bir miktar toparlanma gösterdiği ancak, onu da bu yılki yerel seçimlerde harcadığı ortaya çıkıyor. SGK verilerinden yapılan çalışmaya imza atan hekimler Dr. Güray Kılıç ve Dr. Ergün Demir, açığın nedeninin seçim olduğunu dile getirerek, “Her ne kadar AKP iktidarı kamuoyuna sosyal sigorta kolları ile ilgili olarak efektif kapsam bakımından gerçekçi olmayan, sanal bir iyilik hali göstermek istese de gerçek durum şudur: Rakamlarla sabit olduğu üzere kriz ve dövizdeki artışın sonucu olarak yüzlerce işyeri, fabrika kapandı ve binlerce işçi işten çıkarıldı. Prim ödeyemeyenlerin sayısının giderek artması ve prim alacaklarının tahsil edilememesi ile SGK gelir-gider dengesi olumsuz etkilendi ve “açık” arttı. Seçim nedeniyle boşaltılan bütçeden Sosyal Güvenlik Kurumu’na yeterli bütçe transferi yapılmasında da zorlanıldığı görülmektedir” değerlendirmesini yaptı.
