Araştırma şirketi Areda Survey’in 17 Ağustos 1999 Depremi’nin yıl dönümünde yaptığı 2021 Sarsıntı Araştırması’na nazaran vatandaşların yüzde 71,3’ü mümkün bir zelzele durumuna kendini hazır hissetmezken, vatandaşların yüzde 66’sı konut alırken/kiralarken sarsıntı araştırması yapmadığını söylüyor. Araştırmaya nazaran, daha evvel sarsıntı deneyimi yaşayan iştirakçilerin yüzde 86’sının sarsıntı çantası yok.
17 Ağustos 1999’da tüm Türkiye’yi yasa boğan Marmara Depremi’nin üzerinden tam 22 yıl geçti. Merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük ilçesi olan ve mahallî saatle 03.02’de gerçekleşen 7,4 şiddetindeki zelzele, yaklaşık 45 saniye sürdü. Ankara’dan İzmir’e uzanan geniş bir alanda hissedilen sarsıntı, resmi kayıtlara nazaran 17 bin 840 kişinin ömrünü yitirmesine neden oldu. Araştırma şirketi Areda Survey, pek çok vatandaşı uykusunda yakalayan bu müthiş sarsıntının yıl dönümünde, vatandaşın zelzele algısına yönelik bir araştırma yaptı. Türkiye genelini temsil eden bin 100 kişinin katıldığı araştırmaya nazaran, konut seçimlerimizde zelzeleye dayanıklılık algımızda düşüş gözlemlenirken, vatandaşların yüzde 71.3’ü mümkün bir sarsıntı durumuna hazır değil. Vatandaşların yüzde 66’sı ise mesken alırken yahut kiralarken sarsıntı araştırması yapmadığını belirtiyor.
Konut tercihimizde zelzele önceliğimiz azalıyor
Araştırmada yer alan, “Yaşadığınız konutu seçerken dikkate aldığınız en değerli faktör nedir?” sorusuna iştirakçilerin yüzde 35.7’si “Depreme sağlam olması” karşılığı verdi. Bu karşılık 2019 yılında yapılan araştırmada yüzde 40,5, 2018 yılında ise 7.4 oranıyla verilmişti. Araştırmada yer alan öbür cevaplar ise şöyle:
“Yüzde 32.6’sı fiyatı, yüzde 8.3 akrabalarıma yakınlık, yüzde 7’si yeşil alan ve toplumsal etraf, yüzde 6.6 meskenin büyüklüğü, yüzde 5.3 lokasyon, yüzde 3.7 işe yakın olması, yüzde 0.7 binanın ısıtma sistemi.”
“Evimize güveniyoruz”
“Oturduğunuz/yaşadığınız konutun inançlı olduğunu düşünüyor musunuz” sorusuna iştirakçilerin yüzde 39,3’ü evet derken, bu oran 2019 yılında 34.9, 2018’de ise yüzde 21.6 idi.
İlgili soruya hayır diyenlerin oranı 2018 yılında yüzde 35,8 iken, 2021 yılında bu oran yüzde 27.3’e indi.
“Yüzde 64 mesken alırken sarsıntı araştırması yapmıyor”
Araştırmada iştirakçilere yöneltilen, “Evinizi alırken, kiralarken zelzeleye sağlam olup olmadığını araştırdınız mı” sorusuna çok değişik karşılıklar verildi. Vatandaşları yüzde 34’ü evet araştırdım derken, yüzde 66’sı ise sarsıntı araştırması yapmadığını belirtti. Araştırma yaptığını söz eden vatandaşlar, 2018’de yüzde 37,5, 2019’de yüzde 30 ve 2021’de yüzde 34 evet derken, hayır diyenlerin oranı 2018’de yüzde 62.5, 2019’da yüzde 70 ve 2021’de yüzde 66 olarak şekillendi.
Sarsıntıya hazır değiliz
“Kendinizi muhtemel bir sarsıntı durumu için ne kadar hazırlıklı hissediyorsunuz” sorusuna vatandaşların yüzde 71,3’ü hazırlıklı değilim, yüzde 28.7’si ise hazırlıklıyım karşılığı verdi. Hazırlıklı değilim cevabının yıllara nazaran dağılımı ise şöyle: “2018 yüzde 72,8, 2019 yüzde 78.4, 2021 yüzde 71.3”
Araştırmaya katılan ve daha evvel bir zelzele deneyimi yaşadığını belirten iştirakçilerin verdiği karşılıklar da epeyce dikkat alımlı. İştirakçilerin yüzde 69,6’sı zelzeleye hazır olmadığını söylerken, zelzele deneyimi yaşamayanların yüzde 78’i de hazırlıklı olmadığını belirtiyor.
Zelzele çantası hazırlığı hâlâ yok
“Deprem çantanız var mı” sorusuna, vatandaşları yüzde 87,5’i hayır derken, bu oranın 2019 yılında yapılan araştırmada yüzde 91.6 olması dikkat çekiyor. Birebir soruya 2018 yılında yüzde 94 oranında hayır karşılığı verilmiş.
Kendinizi muhtemel bir zelzeleye hazır hissediyor musunuz sorusuna “hazırlıklıyım” diyenlerin yüzde 32,7’si zelzele çantası hazırladığını belirtirken, daha evvel zelzele deneyimi yaşayan iştirakçilerin yüzde 86’sının zelzele çantası yok.
Toplanma alanına hakimiz
“Deprem esnasında toplanma alanı konusunda bilginiz var mı?” biçimindeki soruya, vatandaşların yüzde 55,9’u evet derken, bu soruya 2019 yılında yüzde 54.9 oranında hayır yanıtı verilmiş. Daha evvel sarsıntı deneyimi yaşayanların yüzde 60,9’u toplanma konusunda bilgi sahibi olduğunu söz ederken, zelzeleye hazır olduğunu belirtenlerin yüzde 78.6’sı ise toplanma alanını bildiğini söz ediyor.
AFAD liste başı
Araştırmada iştirakçilere, “Muhtemel bir sarsıntıda aşağıdakilerden hangisinin size birinci olarak yardım edeceğini düşünüyorsunuz” sorusu da yöneltildi. İlgili soruya iştirakçilerin yüzde 56,5’i AFAD derken, STK diyenlerin oranı yüzde 20.3, Kızılay diyenlerin oranı yüzde 11.6, Belediye yüzde 8.8, valilik diyenlerin oranı ise yüzde 2.7 oldu.
Yüzde 61, “depremle ilgili birincil sorumluluk merkezi hükümette” diyor
Araştırmada yer alan “Depremle ilgili olarak birincil sorumluluk kime aittir?” sorusuna vatandaşların yüzde 61,9’u merkezi hükümet yanıtı verdi. Birebir soruya yüzde 38,1 ile mahallî idare karşılığı verildi.
Vatandaşlara ‘deprem sigortası’ da soruldu. İştirakçilerin yüzde 61,1’i sigortanın zarurî olması gerektiğini kaydederken, yüzde 28.2’si ise isteğe bağlı olması gerektiğini beyan etti. Zelzele sigortası hiç olmasın diyenlerin oranı ise yüzde 10,6.
