Son günlerde ‘ekonomi yoğun’ bir gündeme maruz kalıyoruz. Seçim sonrası konuşmasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘önceliğimiz ekonomi’ demesiyle tüm gündem bu alanda oluşmaya başladı. Kriz yok, lakin meseleler mevcut. İktidar da seçim öncesinden kabul etmediği ekonomik sıkıntıları artık düzeltme gayretinde görünüyor. Ne kadar gerçekçi olduğunu ise Türkiye’nin 3 ünlü ekonomisti yorumladı.
Türkiye iktisadının içinden geçtiği süreçteki zorlukların birçok yapısal meselelerden kaynaklanıyor.
Geçmişten gelen, devir periyot sürdürülebilir olmayan tahlillerle hafif atlatılan, devir dönem global konjonktürün tesiriyle de fark edilmeyen durumlar 2018’de başlayan kur ataklarıyla görünür hala gelmeye çalışılırken, yeniden vade kazanmada muvaffakiyet sağlanınca 2021’e ötelendi. Bu devirde sıkıntılar hissedilir lakin can sıkıcı olmayan formda yaşanıyordu. 2021 prestijiyle tüm rüzgar karşıdan esmeye başlayınca zorluklar da gizlenemeyecek boyuta geldi.
Sürdürülebilir olmayan usullerle bir nevi “hastalığı ayakta geçirmek” gibisi yol alınırken, yapılanlar da bünyeyi daha da yordu.
Sonuçta artık süreksiz sistemler değil de tedaviye yönelmek gerektiği anlaşıldı. Yeniden de bünyede sağlam olan alanlar da yorulduğu ve yıprandığı için kullanılacak ilaçların diğer organlara ziyan vermemesi için ağır bir efor gerekiyor. Bu ortamda da yapılanlar gündem olmaya devam ediyor.
Son yapılan maaş artırımları Özgür Demirtaş misali “yetmez fakat evet”lere maruz kalırken, ardından çok vakit kaybetmeden bütçe için de düzenlemelerle yani vergilerde artırımlarla bir kısmı zati geri alınmış oldu.
Son yıllarda düzenlemelere alışan iktisatta son günlerde yapılanlar yakından izlenirken, deva olup olmayacaklarıysa çok tartışmaya açık oluyor. Bakalım alanlarında değerli ve ünlü olan ekonomistler bu gelişmeleri nasıl yorumluyor?
Eski Hazine Müsteşarı iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, “Devekuşu Teorisi” başlığıyla anlattığı durumu kendi blogunda açıklıyor.
Durumun ‘ekonomiyi krizden çıkarmaktan’ çok, ‘kriz yokmuş üzere göstermek’ haline döndüğünü söylerken, en azından ‘faiz neden – enflasyon sonuç teorisi bir yana bırakıldı’ diyor. Lakin tesirlerin sonlu olmasını da ‘enflasyonda gerçek verilerle’ faiz artışının manasını kaybettiğine ve ‘faiz artışında iktidar’ takviyesinin olmaması olduğunu belirtiyor.
Enflasyon, büyüme ve işsizliğe dikkat çeken Eğilmez, KKM’deki son düzenlemenin de tesirinin problemli olduğunu belirtiyor. Kaynak: Mahfi Eğilmez
“Şimdi bu enkazla uğraşmak durumundayız. Bu uğraş, uzun ve acı verici bir gelecekten öbür bir şey vaat etmiyor” formunda bitirdiği değerlendirmesinin toplumsal medya paylaşımındaki devekuşu anlatımı da ilgi çekiyor.
Prof. Dr. Refet Gürkaynak, Türkiye’nin değerli makroiktisatçılarından olurken, son yapılan vergi artışlarıyla mevzuyu ele alıyor.
İktisada giriş diye nitelendirdiği vergi düzenlemesi için Gürkaynak, adaletsiz kısma dikkat çekiyor.
2. Bunlar tüketim vergisi, bir şey alınca vergi ödüyorsunuz. Minimum fiyatlı yaşamak için tüm gelirini harcamak zorunda, tüm gelir KDV’ye tabi. Yüksek gelirli tasarruf da ediyor, yalnızca harcadığı kısım KDV’ye tabi. Düşük gelirliden oransal olarak daha çok alan vergi bu. Rezil iş.
“Ekonomiyi düzeltmede niyetsizlik”
4. İşini o denli yapan devlet de bu kadarlık devlet olabiliyor. __Hasılı, hükümet esasen her yanı ziyan ziyan olan bu sistemi daha da kötüleştirmeyi seçti. Hem vergi toplamada aczin, hem bunu düzeltmede niyetsizliğin ilanı.
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara da KKM’nin tüm yükünün Merkez’e geçmesi ve vergi oranlarındaki artışlar sonrası enflasyon beklentisini güncelliyor.
Kara, beklentisindeki yükselişin nedenlerini açıklıyor.
“Yıl sonu (resmi) enflasyon varsayımımı %45’ten %56’ya yükseltiyorum.”
