4 Nisan Sokak Hayvanları Günü yaklaşıyor. Hollandalı sokak hayvanı vakıflarının teşebbüsüyle 2010’da ilan edilen bu günde 12 yıldır sokak hayvanlarının yaşadıkları problemlere dikkat çekiliyor.
Hollandalı dernekler dünya genelinde 600 milyon sokak hayvanı olduğunu varsayım ediyor.
Türkiye’deki sokak hayvanlarına dair varsayımlar ise 10 milyon civarında.
Adana Veteriner Doktorlar Odası Lideri Nihat Köse 2019 yılındaki varsayımında 8 milyondan bahsetmiş, AKP Küme Başkanvekili Hasret Varlıklı ise 3 Şubat 2021’de yaptığı konuşmada, “Kısırlaştırılma yapılmazsa 10 yıl içinde köpeklerin 60 milyona ulaşması bekleniyor” demişti.
Nihat Köse’ye nazaran sokak hayvanlarının sayısının azalmaya başlaması için yüzde 70’inden fazlasının kısırlaştırılması gerekiyor ve bu da maliyetli bir iş.
Köse, Türkiye’de çocuklara karne armağanı olarak hayvan alındığını ve daha sonra çocukların bu hayvanlara bakamaması nedeniyle hayvanların sokağa bırakıldığını söyleyerek bu durumu eleştirdi.
Köse’ye nazaran hayvanlara kimlik çıkarılıp sokakta bulunan hayvanların sahiplerinin tespit edilmesi ve onlara önemli yaptırımlar uygulanması bunun önüne geçebilir.
Bir örnek: Hollanda sokak köpeği sıkıntısını nasıl aştı?
Sokak Hayvanları Günü’nün mimarı Hollandalı derneklerin 2012’de yayımladığı bir rapor, Hollanda’nın başıboş köpek problemini nasıl aştığını anlatıyor.
Rapora nazaran Hollanda’da 1800’lerde çok sayıda sokak köpeği varken 1900’lerde getirilen tedbirler bu sorunun ortadan kalkmasını sağladı.
1962’de getirilen bir kanunla hayvanına gerekli bakımı sağlayamayan bireylere 16 bin 750 euroya (272 bin TL) kadar para cezası ve üç yıla kadar mahpus cezası verilebiliyor.
Hollanda’da kamu faydasına faaliyet gösteren dernek statüsündeki Hayvanları Muhafaza Derneği ve Köpekleri Muhafaza Derneği’nin de başıboş köpeklerin sayısını azaltmada değerli bir rolü olduğu aktarılıyor.
Raporda Türkiye üzere sokak hayvanı sorunu yaşayan ülkelere de tavsiyeler veriliyor.
Getty Images Türkiye’de yasaklı olan birtakım ırklar barınaklarda tutuluyor Sokak hayvanlarının sayısının yüksek olduğu ve durumun umutsuz gözüktüğü ülkelerde bile işe yarayacağı bilimsel olarak ispatlanmış bir usul olarak, “Topla, Bakımını Yap, Aşıla, Aldığın Yere Bırak” ismi verilen dört kademe tavsiye ediliyor.
Türkiye’deki yasalar da bununla uyuşuyor. 2004 yılında yürürlüğe giren Hayvanları Müdafaa Kanunu’nda hayvanların kısırlaştırılması, aşılanması, rehabilite edilmesi ve kayıt altına alındıktan sonra alındıkları ortama bırakılması öngörülüyor.
Ama uzmanlar sorunun maddelerden çok uygulamadan kaynaklandığını belirtiyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen yıl, kanunda yazan bu tabire karşın sahipsiz hayvanların yerlerinin sokaklar değil barınaklar olduğunu söylemesi tartışma yaratmıştı. İstanbul, Ankara ve İzmir Baroları Erdoğan’a itiraz etmişti.
- Erdoğan’ın başlattığı sokak hayvanları tartışması büyüyor: Barınaklar mı, sokaklar mı?
Türkiye’de 1300’den fazla belediye olmasına karşın 250 civarında hayvan barınağı olduğu söyleniyor. 20 yıl evvelki Hürriyet gazetesinde yer alan bir habere nazaran bu sayı 2002 yılında 120’ydi.
Getty ImagesDünya Sıhhat Örgütü de sokak hayvanlarının sayısını azaltmada en tesirli sistemin kısırlaştırma, insanların eğitilmesi ve hayvanlarla sahiplerinin kayıt altına alınması üçlüsü olduğunu söylüyor.
Bir dişi köpeğin altı ayda bir beş yavru doğurması ve yavrularının da birebir halde devam etmesi durumunda beş yıl içinde soyundan 5 bin civarında köpek üreyeceği hesaplanıyor.
Bu nedenle dişi köpeklerin yüzde 70’inden fazlasını aşılanmasının büyük kıymet taşıdığı aktarılıyor.
İnsanların yaşadığı her bölgenin muhakkak bir sayıda sokak hayvanını besleyebilecek çöplük üzere kaynakları olduğu için, köpek sayılarının öbür formüllerle azaltılması durumunda bile kısırlaştırma, toplumsal eğitim ve hayvanlarını sokağa bırakanların cezalandırılması üzere tedbirlerin alınmaması durumunda sayısı azalmış köpek kümelerinin süratle üreyerek eski sayıya ulaşabileceği vurgulanıyor.
Getty ImagesTürkiye’de köpek hücumları
Türkiye’de sokak köpeklerinin insanlara taarruzları son yıllarda gitgide artan bir biçimde tartışma yaratmaya başladı.
Sokak köpekleri insanlara, bilhassa de çocuklara saldırarak yaralanmalara, bazen ölümlere yol açabiliyor.
Son olarak sokak köpeğinden kaçarken bir kamyon altında kalan dokuz yaşındaki Mahra Melin Pınar 28 Mart’ta tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
Hem toplumsal medya kullanıcıları hem de siyasi parti temsilcileri bu akınlara daha fazla reaksiyon göstermeye başladı.
1 ay içinde 3 CİNAYET
Başıboş köpek olmaz
Önlenebilir her ölüm cinayettir!
Köpekler toplanmadığı için evlatlarımız ölüyor#MahraMelinPınar #Katil5199 pic.twitter.com/OMEcPobcTq— Başıboş Köpek Sorunu – Stray Dog Problem (@KopekSorunu) March 28, 2022
Twitter’da sokak köpeklerinin insanlara hücumlarıyla ilgili paylaşımlar yaparak bu sıkıntıya dikkat çeken Başıboş Köpek Sorunu isimli hesabın 30 bin civarında takipçisi bulunuyor.
Hesaptan her gün sokak hayvanlarının saldırısına uğrayanlarla ilgili çok sayıda haber paylaşılıyor.
Başıboş köpeklerin insanlara saldırmasına dair haberlerin son devirde artmasının akabinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlı Murat Kurum bu hayvanlara yönelik barınak, bakım ve tedavi hizmetlerinin artırılacağını, belediyelerin aşikâr alanlarda sokak hayvanlarını besleyerek aç kalmalarını önlemesi gerektiğini söyledi.
Geçen yıl Independent Türkçe’ye konuşan Hayvanların Ömür Hakları Konfederasyonu (HAYKONFED) Lider Yardımcısı Haydar Özkan, sokak köpeklerinin saldırısına uğrayan şahısların bulundukları belediyeye dava açabileceğini belirtmişti:
“Sokak hayvanlarının beslenmesi, rehabilitesi o belediyenin ve liderin sorumluluğu. Hayvan beslense, rehabile edilse neden parka gelen beşere saldırsın. Bu durumda vazifesini yapmayan lidere dava açın, biz de yanındayız.”
Getty ImagesBu bahiste Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 2011’de verdiği bir karar da bulunuyor.
AİHM Romanya’da bir küme sokak köpeğinin hücumunda yaralanan ve ömür uzunluğu sıhhat sıkıntıları yaşayan bir bayanın evrakında, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 8. hususu uyarınca herkesin özel hayatına hürmet duyulması gerektiğini, insanların fizikî bütünlüğünün de bu hususuyla korunduğunu ve devletin gerekli tedbirleri almayarak mukaveleyi ihlal ettiğine karar vermişti.
İçişleri Bakanlığı anket yaptı
İçişleri Bakanlığı’nın 1105 kişinin iştirakiyle Mart 2022’de yaptığı “Sokak Hayvanlarına Bakış” isimli ankete nazaran Türkiye’de halkın yüzde 34,3’ü sokak hayvanlarını tehlikeli buluyor.
BBCKendisi yahut bir yakını sokak hayvanları tarafından hücuma uğrayanların oranı ise yüzde 40,5.
Türkiye’ye seyahat ikazları
Sokak köpekleri sırf Türkiye’de yaşayanlarda tasa yaratmıyor.
Birtakım ülkeler, sokak köpekleri nedeniyle Türkiye’ye seyahat uyarısı yayınlıyor.
İngiltere’nin Türkiye’ye yönelik seyahat ihtarlarının Emniyet ve Güvenlik başlığının altında Suriye Hududu, Doğu Vilayetleri üzere alt başlıkların yanı sıra Sokak Köpekleri alt başlığı da bulunuyor.
İngiliz hükümeti Türkiye’deki belediyelerin sokak köpeği sayısını azaltmak istemesine karşın bunu başaramadığını, bir ortaya gelen köpek sürülerinin agresif olabildiğini ve sokak köpeklerinden uzak durulması gerektiğini belirtiyor.