1. 6 Ağustos 1945, 08:15
6 Ağustos 1945; Sabah 08:00 sularında Hiroşima radyosu B29 tipi bir bombardıman uçağının Hiroşima’ya yaklaştığını duyurdu ve 08:15’te Enola Gay yarıçapı 0,7 metre boyu 3 metre olan Little Boy (Küçük Çocuk) lakaplı tarihin ilk atom bombasını Hiroşima üzerine bıraktı. Yaklaşık 45 saniye sonra bomba Shima Hastanesi’nin 570 metre yukarısında infilak etti. Çapı 230 metre, sıcaklığı 4000°C olan bir alev topu saniyede 440 metre hızla her yöne doğru genişlemeye başladı. 30 saniyede 12 kilometrelik bir alana yayılan bu şok dalgaları, patlamadan 8 dakika sonra 9000 metre yükseklikte o artık herkesin bildiği mantar bulutu oluşturdu.
On binlerce Japon'un hayatını kaybettiği bu saldırıdan sonra, Japonya'da hiçbir şey eskisi gibi olmadı.
Atom bombası ve yarattığı ölümcül etki.
ABD Ulusal Arşivi'nden.
2. Nagazaki ve Hiroşima'ya giden süreç
Japonya'ya atom bombası atılması ile son bulan bir süreç vardı. Sebeplerine gelinirse, temel olarak 'Japonya'nın savaştan çekilmemesi'ydi. Müttefikler ile Japonya, bazı konularda anlaşamadığı için savaşın sona erme süreci gitgide uzuyordu.
Japonya 10 Temmuz 1945'te Almanya'nın Potsdam kentinde müttefiklerin liderleri Truman, Stalin ve Churchill'in de katıldığı toplantıya Soyvetler aracılığı ile bir elçi göndermek istedi, ancak Müttefikler bunu reddetti.
2 hafta kadar sonra, 26 Temmuz 1945'te bu sefer Müttefikler'den Japonya'ya bir çağrı geldi. 'Potsdam Demeci' olarak bilinen bu savaşı sonlandırma ve Japonya'yı teslim olmaya çağırma hamlesi Japonya tarafından reddedildi. Reddedilmesinin sebebi imparatorluk sisteminin korunmasına dair maddenin kaldırılmasıydı. İmparator Suzuki, bu sebepten dolayı bu barış girişimini reddetti. Ve tüm bu gergin sürecin sonunda, yaklaşık 10 gün kadar sonra Japonya'ya atom bombaları ile saldırı düzenlendi.
Politik atmosferin 'bilinen' sürecinin dışında, aynı zamanda Nagazaki ve Hiroşima için 'Pearl Harbor'un intikamı da denilmektedir. Saldırıdan 4 yıl önce gerçekleşen Japon baskınında ABD ciddi kayıplar yaşamıştır.
Daha önce tarihi resimleri ile ele aldığımız Pearl Harbor Baskını ABD'nin Büyük Okyanus'ta operasyonel gücünü kırmak için düzenlenmiştir. 7 Aralık 1941'de düzenlenen baskının faturası ağır; saldırı sonucu 12 Amerikan savaş gemisini ciddi şekilde hasara uğradı veya batırıldı. Baskın sonucunda aynı zamanda 188 savaş uçağını imha edildi ve 2.403 Amerikan askeri ile 68 sivil öldü.
Potsdam Süreci'nde Müttefik liderleri.
3. Paralel süreç: Barış görüşmeleri sürerken, atom bombası konusunda yapılan çalışmalar
12 Nisan 1945'te Franklin Delano Roosevelt öldü ve yerine Devlet Başkanlığı'na getirilen Truman, atom bombası saldırılarının zaman ve mekânını seçme işlemlerini başlattı. 27 Nisan 1945'te düzenlenen Hedef Tetkik Komitesi'nin ilk toplantısında 17 bölge incelemeye alınmak üzere seçildi.
Hedef Adayların Kriterleri
Kent merkezi'nin çapının 4,8 kilometreden fazla olup merkezin etrafında da yerleşim bölgelerinin varolması.
Tokyo ile Nagasaki arasında (Tokyo'nun batısı ve Nagasaki'nin doğusu) bulunan şehirlerden olması.
28 Mayıs 1945'te atılacak olan Atom bombası'nın etkisini ölçebilmesi maksadıyla seçilen dört kente herhangi hava saldırı yasaklandı. Bunun yan etkisi olarak 'Oraya hava saldırı yok.' söylentileri yaratıldı ve milletin oralara yapılan yoğun göcün sebebi oldu.1 Haziran 1945 tarihli toplantısında Hedefin imajı olarak 'Etrafında işçi evlerinin bulunduğu Askerî Sanai Bölgesi'nden bahsedildi ve atom bombasını atmadan önce herhangi ikazın edilmeyeceği kararlaştırıldı
14 Haziran 1945'te Tokyo ve Yokohama hedef adaylarından düşürülerek yerine Nagasaki seçildi.
25 Temmuz 1945'te Truman son emrini verdi. Ona göre 'Özel Bomba' 3 Ağustos 1945 tarihten sonra gözle görerek atması mümkün olduğu günü seçerek Hiroşima, Kokura, Nagasaki ve Niigata'dan birine karşı atılacaktı. 2 Ağustos 1945 tarihli '13. Stratejik Emri' ile Niigata hedeften çıkarıldı ve birinci Hedefi: 'Hiroşima ve onun sanai bölgesi', ikinci hedefi: 'Kokura Silâhanesi ve onun şehir merkezi', Yedekte üçüncü hedefi 'Nagasaki'nin şehir merkezi' olarak kararlaştırıldı.
Atom bombası ile ilgili çalışmaları yürüten Dönemin ABD Başkanı Truman.
4. Atılan atom bombaların etkileri ve çarpıcı görüntüler
Nagazaki ve Hiroşima'ya atılan atom bombaları olay anında doğrudan ve olay sonrasında dolaylı olarak 150 bine yakın kişinin ölümüne sebep oldu. Atıldığı yerde canlı yaşamını, doğal yaşamı yok etti. İşte saldırının etkilerine ilişkin çarpıcı fotoğraflar…
Saldırıdan önce Nagazaki'ye atılan bomba, 'Fat Man'.
Atom bombası patladıktan 30 saniye sonra bombayı bırakan uçak olan ‘‘Enola Gay’’ den çekilen bir fotoğraf.
Nagazaki'ye atom bombası atılmadan önce ve atıldıktan sonra alınan görüntü. Atom bombasının hayatı nasıl yok ettiğine, taş üstünde taş bırakmadığına dair çarpıcı bir kanıt.
Hiroşima’da patlama noktasına 250 m. uzaklıkta olan bankanın merdivenlerinde oturan bir kişi, ışıkla birlikte bir anda 1000-2000 derecenin üzerine çıkan sıcaklıkla yanıp kül oldu ve izi merdivenlere çıktı.
Japon evleri o dönemde ağırlıklı olarak tahta ve kağıttan yapıldığı için, birkaç betonarme ev dışında atom bombasının alev rüzgarı geride büyük bir acı bırakmıştır.
Bölgedeki saatlerin hemen hepsi patlama anı olan 08:15’de durmuştur
5. Atom bombasını atan pilot Van Kirk, hayatı boyunca asla pişman olmadı
69 yıl önce Japonya'ya ilk atom bombasını atan Enola Gay isimli B-29 uçağının pilotlarından Thedore Van Kirk Georgia'ya bağlı Stone Mountain'daki evinde 93 yaşında öldü.
Thedore Van Kirk olayla ilgili “Parlak bir ışıktan ve uçaktan başka hiçbir şey görünmüyordu. Şehrin üzerinde büyük beyaz bir bulut vardı. Bulutun altındaki şehir duman ve toz içindeydi ve bu kaynamakta olan bir kap katrana benziyordu.” demişti.
Oğlunun anlattıklarına göre, Kirk 'hayatı boyunca asla pişman olmamıştı'.
Thedore Van Kirk
6. Saldırılar sonucunda yaşanan kayıplar
Amerikan kaynakları Nagasaki'ye atılan bombanın yaklaşık 40 bin kişinin anında ölmesine, birçok kişinin ise yaralanması ve radyoaktif zehirlenmesine yol açtığını söylerken, çeşitli kaynaklar bu sayının 100 binlerle ifade edilebileceğini belirtiyor.
Hiroşima'ya atılan atom bombası sonucunda ise 1945 yılının sonuna kadar 66 bin kişi yaşamını yitirmiştir. Saldırıdan sağ kalanlarda ise radyoaktivite kaynaklı çeşitli hastalıklar görülmüş, ve bu hastalıklar nesilden nesile kısmen günümüze gelmiştir. Atıldığı anda saldırı noktasının 4 mil çapını yok eden bu bomba, kentte yaşamı adeta bitirmiştir.
Kayıpların yüksek olmasının ise bir sebebi daha vardı, bazı kaynaklara göre ABD, saldırı için 'Japonya'da insanların en çok dışarıda olduğu an'ı araştırmış, ve bombayı en yoğun anda atmıştı: Pazartesi, sabah 08:15.
Atom bombasından etkilenmiş bir kurbanın derisindeki bu izler, nükleer ölümcüllüğü acı bir şekilde ortaya koyuyor.
ABD Ulusal Arşivi'nden.
7. Saldırı sonrası neler yaşandı?
“Enola Gay” Atom bombasını attıktan hemen 155 derece keskin dönüşle uzaklaştı. Ancak bombasının yarattığı rüzgarı “Enola Gay”i de şiddetle salladı. Albay Paul Tibbets Japon uçaksavarının atışı zannederek ‘Uçaksavar!' diye bağırdı. Saat 14:58'de “Enola Gay” Tinian Adasının kuzey meydanına döndü. Stratejik Hava Kuvvetleri Genelkomutanı Geçici Orgeneral Carl Spaatz, Paul Tibbets'e Uçuş Temayüz Madalyası ve diğerlere Uçuş Madalyasını taktı.
6 Ağustos'tan üç gün sonra, 9 Ağustos'ta Hiroşima'ya atom bombası atıldı. 10 Ağustos 1945'te Japonya teslim olduğunu açıkladı.
Türkiye basınında saldırı böyle verildi.
26 Ağustos 1945 tarihli Cumhuriyet'te nükleer faciaya ilişkin bir haber.
8. Japonya'da '6 Ağustos'
Hiroşima, 6 Ağustos 1945′ten sonra, bir “barış şehri” olarak yeniden inşa edildi. Bombanın yıktığı alanda, ayakta kalan ilk bina “Hiroşima Barış Anıtı” olarak seçildi. Her yıl Hiroşima’da yaşamını yitirenler için anma töreni düzenleniyor. Bombanın düştüğü yer yakınında kurulan Barış Parkı’nda binlerce insan bir araya gelerek, bombalamada yaşamını yitirenlerin anısına saygı duruşunda bulunuyor.
Japonya'nın Hiroşima kentinde bulunan ve Atom Bombası Kubbesi (Genbaku Dōmu) olarak da bilinen Hiroşima Barış Anıtı, Hiroşima Barış Anıtı Parkı'nın bölümlerinden biridir. 1996'dan bu yana UNESCO Dünya Mirası Alanlarıdan biri olan yapı, Hiroşima'ya atom bombası saldırısı sonucunda yaşamını yitiren kişilerin anıldığı başlıca yerlerdendir.
Hiroşima Barış Anıtı Müzesi'nde ziyaretçiler o döneme ait kalıntıları inceliyor.
Fotoğraf:Junko Kimura
9. Günümüz: Unutulma tehlikesi
Olaylar Japonya ve dünya tarihi adına unutulmayacak sonuçlara yol açsa da, kaza günümüzde ne yazık ki unutulma tehlikesiyle karşı karşıya. Faciayı yaşayıp hayatta kalabilmiş yaklaşık 85 bin kişi mevcut.
Japonya'da onlara 'Hibakusha' deniyor. '6 Ağustos 1945' Japonya'da 'barış' müfredatında yer alıyor, ABD'de ise ilk bombayı atan 'Enola Gay' bir müzede sergilenmekte. Müzede atom bombasının neden atıldığı yazsa da, kaç kişinin öldüğüyle ilgili bir bilgi verilmiyor.
ABD'de Enola Gay'in sergilendiği müze. Atom bombasının neden atıldığına ilişkin bilgilerin verildiği panolarda, nükleer facia sonucu kaç kişinin yaşamını yitirdiği, kaç kişinin yaralandığı ve radyoaktif etki sonucu zarar gördüğü yazmıyor.