Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu Lideri Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut, Osman Kavala’nın özgür bırakılması için davet yapan 10 ülkenin büyükelçisi ile ilgili Türkiye’nin atacağı adımlara ait “spekülasyonlara” girmeyeceğini söyledi.
Meyer-Landrut, “Ama uygun adım ne olabilir? Avrupa Kurulu’nun kurucu üyesi olarak da bütün üye devletlerin olduğu üzere Türkiye’nin de bu kurulun kurumlarına riayet etmesi gerekiyor. Örneğin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de bu kurumlarından bir tanesi, onun kararlarına uygun hareket etmesi bekleniyor” dedi.
AB Büyükelçisi Meyer-Landrut, 21-22 Ekim tarihlerinde Dalyan ve Bodrum’da, “Deniz Biyoçeşitliliğinin korunması” konusunda AB’nin paydaşı olduğu etkinliklere katıldı.
Aktifliklerin ve röportajın yapıldığı tarihte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Osman Kavala’nın hür bırakılması için ortak bildiri açıklayan 10 ülkenin büyükelçisi ile ilgili “Bu Soros artığını savunanlar, bunu nasıl bıraktırırız çabası içindeler. Söyledim Dışişleri Bakanımıza, bizim bunları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” açıklaması yapmıştı.
Lakin Dışişleri Bakanlığı’na “istenmeyen adam” ilan edilmeleri talimatı verdiğini açıklamamıştı.
Aktiflikleri izlemek için katıldığımız program çerçevesinde Büyükelçi Meyer-Landrut, Türkiye’nin Paris İklim Muahedesi’ni imzalaması sonrasında yaşanacak süreç, Osman Kavala’nın özgür bırakılması için 10 ülke büyükelçisinin yaptığı davet, bununla ilgili tartışmalar ve AB-Türkiye bağlarına ait BBC Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
‘Müzakereler donmuş vaziyette diyebiliriz’
- 10 ülkenin büyükelçisinin Osman Kavala’nın özgür bırakılması davetine Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Onların burada yaşaması lükstür” dedi. Kavala’yı da “Soros artığı” olarak nitelendirdi. Son durum raporunu da dikkate aldığımızda AB açısından bu tartışmayı nasıl değerlendirirsiniz?
Ben aslında ortak çıkarlarımızın sarih olduğu alanlar üzerinde çalışmaya çabalıyorum. Ve işbirliğimizi geliştirebileceğimiz alanlara odaklanmaya çalışıyorum.
Olağan bu, insan hakları, hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı bizim ilgili olmadığımız alanlar manasına gelmiyor. Kurul hafta başında raporunu yayımladı. Burada da duruma dair AB’nin fikirlerini, bizim fikirlerimizi görebilirsiniz. Maalesef bir geriye gidiş, bir kötüleşme var. Raporda da bu detaylarıyla anlatılıyor.
Bu rapor aslında AB’ye iştirak manasında bir rapor ve bu da Kopenhag kriterlerinin yerine getirilmediği manasına geliyor ve müzakereler donmuş vaziyette diyebiliriz. Raporun bu vurgularıyla da değişecek üzere değil. Fakat iklim konusunda, sıhhat, mülteciler ve göç üzere memleketler arası hususlarda birlikte çalışmayabileceğimiz manasına gelmiyor.
‘Türkiye’den AİHM kararlarına riayet etmesini bekliyoruz’
BBC AB Büyükelçisi Meyer-Landrut, Muğla’da BBC Türkçe’den Ayşe Sayın’ın sorularını yanıtladı. - Büyükelçilerin sınırdışı edilmesi üzere bir durum olursa, bu AB Türkiye bağlarını nasıl bir noktaya getirir?
Alışılmış Türkiye, hangi adımı atar atmaz, spekülasyona girmem. Lakin uygun adım ne olabilir? Türkiye, Avrupa Kurulu’nun (AK) kurucu üyesi olmaktan haklı olarak gurur duyuyor. Ancak AK kurucu üyesi olarak da bütün üye devletlerin olduğu üzere Türkiye’nin de bu kurulun kurumlarına riayet etmesi gerekiyor.
Örneğin AİHM de bu kurumlarından bir tanesi, onun kararlarına uygun hareket etmesi bekleniyor. Biz Avrupa ülkeleri olarak bütün üye devletlerin bu kurumları kabul etmelerini ve saymalarını, bütün ülkeler üzere Türkiye’nin de bu kararlara riayet etmelerini bekliyoruz.
‘İçimiz rahat, rapora inanıyor ve güveniyoruz’
- AB periyot raporu konusunda Türkiye, “Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın istekleri doğrultusunda” birtakım değerlendirmelerin yer aldığını söylüyor. Ayrıyeten Türkiye, AB’nin 18 Mart mutabakatında kelamını tutmadığın ve Gümrük Birliği’nin güncellenmesi gerektiğini düşünüyor. Bu tenkitlere AB’nin karşılığı ne olur?
Bu rapor konusunda içimiz rahat. Rapora inanıyor ve güveniyoruz. Ülkede yaşananları da yakından takip ediyoruz. Hazırlanması evresinde herkesle, ilgili tüm taraflarla temasa geçiyoruz. Hükümet kanadından olsun, sivil toplum olsun, belediyelerle, derneklerle, tüm temsilcilerle bir ortaya geliyoruz. Yalnızca Ankara ve İstanbul’da yapmıyoruz bunları. Bu süreç içerisinde bilgi edinmek emeliyle Türkiye’nin farklı yerlerini de ziyaret ediyoruz. Münasebetiyle rapor epey ağır bir hazırlık sürecinden geçiyor.
AB’ye üye devletler ortasında bir dayanışma bağı vardır. Bu da çok şaşırtan değil, olmaması şaşırtan olurdu diye düşünüyorum. Sonuçta AB üzere kurumlarda üyelerin birbiriyle dayanışıyor olması temel unsurdur. Fakat bu türlü bir dayanışma bağının bulunması üye devletlerin kendi ortalarında kimi farklı görüşlerinin olabileceği gerçeğini değiştirmiyor. Ancak Türk tarafı her vakit güya bir-iki ülke üye devletin yükü ile hazırlanıyormuş üzere yaklaşıyor. O denli bir durum yok aslında. Tek bir muharriri yok bu ilerleme raporunun.
Getty Images Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut, Mart 2021’de Büyük Birlik Partisi Genel Lideri Mustafa Destici’yi ziyaret etmişti. Şunu demek istiyorum; dayanışma AB’nin temel prensibidir. Rastgele bir üye devlet, rastgele bir AB siyasetinin tek bir müellifi olamaz, tek bir üye devlet tarafından AB üye siyaseti hazırlanmış olamaz ve bu, Türkiye için de geçerli, diğer ülkeler için de geçerli.
‘AB sözverdiği sayıların üzerine çıktı, 30 bin Suriyeli mülteciyi yerleştirdi’
18 Mart’ın da çok farklı boyutu var. Bunun değerli bir kısmını göç ve mülteciler konusu oluşturuyor. Bir de iştirak süreci Gümrük Birliği ve vize sorunu var.
Göç ve mültecilerle ilgili olan kısmına baktığımız vakit Türkiye, Yunanistan ve Yunan adalarına göçü büyük ölçüde engellemiş, durdurmuş durumda. Yeniden baktığınızda AB de Suriyeli mültecilerle ilgili faaliyetler konusunda Türkiye’ye dayanak kelamını tuttu; 6 milyar Euro takviye olacağın duyurmuştu ve bunu sağladı.
Bunun yanı sıra ek 3 milyar Euro daha köprü finansmanı diyebileceğimiz 500 milyon Euro’yu daha ekstra olarak sağladı. Tüm bunlara baktığımızda aslında AB mali olarak sağlamayı kelam verdiği katkıyı sağlamış ve kelamını tutmuş durumda.
Hatta birinci olarak öbür konuşulan sayılardan da daha fazla üzerine çıkmış durumda. Ve tekrar Türkiye ile birtakım işbirliği çalışmalarına da dayanak sağladı. Örneğin, hudut idaresinde bilhassa de Doğu hududunda, oradaki nezaretin gayesiyle 250 milyon Euro’yu aşkın dayanak sağlamış durumda. AB bu manada da yükümlülüklerini yerine getirdi diyebiliriz.
Üye devletlere Suriyeli mültecilerin yerleştirilmesi problemi ile ilgili olarak da; AB, Türkiye’nin kabul ettiği sayıda mülteciyi alacaktı. Ancak AB burada aslında bu sayıların daha da üstüne çıktı. Öte yandan Türkiye’nin Yunan adalarından gelen 2-3 bin civarındaki mülteciyi kabul ettiğini görüyoruz. AB kelam verdiği sayıların da üstüne çıkarak yaklaşk 30 bin kadar Suriyeli mülteciyi üye devletlere yerleştirdi. Ve yapılan mutabakatta teğe bir biçiminde; Türkiye’nin kabul ettiği her mülteci kadar, AB üyesi ülkelere de yerleştirilecekti. Lakin teğe bir değil, teğe on formunda bir oran çıktı sonuç olarak. Her ne kadar üye devletler olarak biz sonlu sayıda mülteci almış olsak da kelam verilenin de üzerinde bir performans gösterdik.
‘Vize serbestisi ile 6 tane kriter kaldı’
Vize serbestisi yol haritası ile ilgili 6 tane kriter kalmış durumda. Bütün bunlara baktığımızda epeyce da değerli kriterler: Örneğin terör tarifi ile ilgili kriterler var; ferdî dataların korunmasıyla ilgili kriterler var. Sayın Johansson da (Avrupa Komitesi’nin İçişlerinden Sorumlu Üyesi) Türkiye’ye geldiğinde AB’nin bu mevzuda diyalogları devam ettirmeye hazır olduğunu söz etmişti. Ancak üye devletlere bu türlü bir teklifi götürmeden evvel Türkiye’nin de bu kriterleri yerine getirdiğini teyit etmesi gerekiyor. Sonra da üye devletlere dönüp, “evet biz bu diyaloğu devam ettirebiliriz” diyebilsin.
- Gümrük birliği güncellemesine ait süreç nasıl işliyor?
Gümrük Birliği ile ilgili olarak bu münasebetlerin yine başlamasını istiyoruz. Konsey’de bu manada da çalışmaların devam etmesini istiyoruz.
Son yıllarda bilhassa çok gündeme gelen ticaret manileri, ticaret alanlarındaki dertli bahisler var. Öncelikle bunları halletmemiz gerekir. Aslında bunlar mevcut Gümrük Birliği çerçevesinde tahlile kavuşturulabilecek hususlar üzere görünüyor.
Münasebetiyle öncelikle bu ticaret manileri ile ilgili mevzularda ilerleme kaydedebilelim ki, ondan sonra yeni bir mutabakat müzakere etme basamağına gelelim diye düşünüyoruz. AB olarak bunların da aşılabilmesi gayesiyle Brüksel’e birtakım ziyaretler gerçekleştirildi. Temmuz ayında tepe toplandı, teknik seviyede komite toplantıları gerçekleştirildi. Umuyoruz ki önümüzdeki günlerde bu konularda ilerlemeler kaydedilebilir. Böylelikle Gümrük Birliği’nin yenilenmesi, güncellenmesi tekrar gündeme gelebilir.
‘Paris İklim muahedesinin onaylaması olumlu not olarak düşüldü’
Getty Images Cumhurbaşkanı Erdoğan, Aralık 2020’de Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut’u kabul etmişti. - Raporda, siyasi kriterlere ait neredeyse tek olumlu cümle yok. Bu Türkiye’yi Kopenhag kriterlerinden biraz daha uzaklaştırmaz mı?
Natürel çok uzun bir doküman. Biz raporun hazırlanması için bütün müktesebat başlıkları ile ilgili ayrıntılı çalışma yapıyoruz. Rastgele bir mevzuatta olumlu ilerleme olması halinde bu belirtiliyor.
Örneğin, ilerleme raporuna, Türkiye’nin Paris Mutabakatı’nı onaylamasını biz olumlu not olarak düştük. Yeniden bunun üzere öbür alanlarda olumlu gelişme varsa not ediyoruz. Ancak Kopenhag kriterlerine ait siyasi bir gelişme olsa bu da not edilecekti.
Raporun aslında iki boyutlu olduğunu söyleyebiliriz. İştirak müzakerelerinde yer alan başlıkların hepsini inceliyoruz, hazırlık kademesinde bir gözden geçiriyoruz. Ulaştırmadan, etrafa, güce kadar aklınıza gelebilecek iştirak müzakerelerinde yer alan başlıkların hepsine ait ahengi inceliyoruz.
Ne derece adım atılmış, ilerleme kaydedilmiş… Bunlara bakıyoruz. Bir de siyasi kriterler var. Bunlarla ilgili olarak da bilhassa içişleri, adalet başlığı daha odakta oluyor, daha üzerinde duruluyor. Aslına bakarsanız ilerleme raporu bundan ibaret değil. Çok daha kapsamlı bir çerçevesi var.
Fransa-Yunanistan Savunma Paktı: ‘Üye devletler savunma siyasetlerine egemenler’
- AB’nin kaygılı olduğu hususlardan birisi Doğu Akdeniz’deki tansiyondu. Tansiyonun düşürülmesi için AB’nin eforları oldu ve şu anda en azından büyük bir tansiyon yok. Ancak bu ortada Fransa ile Yunanistan ortasında bir savunma paktı imzalandı. Sizce bu muahede Doğu Akdeniz’deki suları tekrar ısıtır mı? İki AB ülkesinin bu tıp bir savunma mutabakatı yapması AB siyasetleriyle örtüşüyor mu?
Üye devletler savunma siyasetlerinde hükümranlar. Bu bir AB siyaseti değil. Diğer ülkeler ortasında da ikili muahedeler var aslında. Almanya ile Fransa ortasında da, diğer ülkeler ortasında da var. Ancak bütün bu ülkeler; Fransa, İtalya, Yunanistan Türkiye ve Almanya NATO üyesi ülkeler. Ve AB içerisinde, savunma alanında sanırım en uygun çerçeve, NATO çerçevesi.
Doğu Akdeniz’le ilgili olarak da, evet geçen yıl yahut bu yıl başı itibariyle gerginliğin azaltılmakta olduğunu gördük. Bunun sürdürülebilir olmasını umuyoruz. Yaz boyunca Maraş’ta yaşanan gelişmelere ait birtakım gerginlikler oldu. Ve AB için kıymetli olan Yunanistan ile Türkiye ortasındaki görüşmelerin devam etmesi.
Bazıları buna istikşafi görüşmeler diyor, bazıları diğer isimler veriyor. Değerli olan bu görüşmelerin devam etmesi; ki yakın vakitte 63. Görüşmeler yapıldı.
Burada olağan ki değerli olan bu gerginliklerin ortadan kalkması. Bunlar da biliyorsunuz yürütülen keşif faaliyetleri, gemilerin faaliyetleri, NAVTEX üzere, bunlarla tetiklenen süreçler.
Sonuç olarak diplomatik kanalların burada biraz daha öne çıkmasını ve ortak bir tahlile kavuşturulmasını ümit ediyorum. Bu konu bir hafta evvel AB Dışişleri Bakanları toplantısında gündeme gelmişti. Ve Yüksek Temsilci Josep Borrell de bu toplantıya başkanlık etmişti. Kamuoyuna AB’nin diplomasi servisinden bu konuyla ilgili bir durum dokümanı hazırlayıp yayımlamaları istendi.
Yeşil mutabakat: ‘Destek hibeler üzerinden değil krediler üzerinden olacak’
Getty Images- Türkiye Paris Muahedesi’ni onayladı. Türkiye çoğunlukla termik güç üreten bir ülke. Ahenk sürecinde “yeşil mutabakat”la Türkiye’ye ne tıp takviyeler verilecek?
Türkiye’de çok önemli bir yenilenebilir gücün kurulmakta olduğunu görüyoruz. Olağan daha düşük bir süratle başlayınca artış da fazla oluyor. Matematik aslında, siyasetle alakası yok bunun. AB olarak da bizler aslında birlikte çalıştığımız ülkelere sağladığımız mali yardımlarda kimi değişiklere gitmeye çalışıyoruz. Bu özel bir yaklaşım değil genel bir yaklaşım.
Mesela geçmiş yıllarda Türkiye’ye AB’nin sağladığı dayanaklar, daha evvel hibe formunda verilen desteklerdi. Bu takviyesi de krediler formunda vermek istiyoruz ve AB mali araçları vasıtasıyla yapmak istiyoruz. Bunlar garantiler aracılığıyla faiz takviyeleri formunda olabilir, yani bu takviyesi biraz daha rahat sağlayacak düzenekleri hayata geçirmek istiyoruz.
‘Türkiye’nin takviyeden yararlanacak ancak ödeyebilecek kapasitede olması gerekiyor’
Bunu ödeyebilecek parayı da çıkarabilmeli. Sürdürülebilir projelere biz yeni devirde takviye vermeye çalışıyoruz. Bu çok daha fazla fonun mobilize edilebileceği manasına geliyor. Bir paradigma değişikliği olacak. Burada ana dayanak hibeler üzerinden değil krediler üzerinden olmuş olacak.