Adil Seçim İçin Seçim Güvenliği Platformu, AKP – MHP’nin Meclis’e getirdiği seçim kanunu teklifine ait olarak, “Daha da adaletsiz bir seçim teklif ediliyor!” değerlendirmesini yaptı.
Adil Seçim İçin Seçim Güvenliği Platformu’nda yapılan açıklamada, “Milletvekili Seçimi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” 15 Mart tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Teklife dair birinci incelememiz akabinde kimi bulgularımızı kamuoyunun bilgisine sunmak istiyoruz. Aslında demokratik olmayan, eşit ve adil şartları sağlamayan mevcut seçim sisteminde yapılacak bu değişiklikler varolan sıkıntıları artıracaktır.” denildi.
Açıklamada şu tabirlere yer verildi:
“Öncelikle, Adil Seçim Platformu 2018 yılı Raporu’nda yer alan Adil Seçim Matrisi ile önerilen Teklif’i karşılaştırdık. O devir tespit ettiğimiz 20 eşitsizlik alanında bir güzelleştirme olmadığı üzere Teklif, eşitsizlikleri daha da derinleştirmektedir. Teklif edilen hali ile demokratik bir seçimin gerçekleşmeyeceği, eşit siyasi uğraşların imkansız hale geleceği, kamu kaynaklarının kullanımında suistimalin artacağı ortadadır.
“Baraj İndiriliyor lakin yeni ve yüksek barajlar konuluyor”
Aslında tümüyle kaldırılması gereken seçim barajının %7’ye düşürüleceği tez edilmekte, lakin oy dağılımlarında ve milletvekilliği için oy hesaplamalarında tercih edilen sistem ile kimi vilayetlerde fiilen daha yüksek oranlı barajlar konulmuş olacak. Düzenleme ile uygulamada birinci partiye yarayan sistem inşa edilerek “il barajları” kurulmuş olacak, halkın iradesine ipotek konularak, verdiği oylar hesaplamalarla dağılıma dahil edilmeyecek. Böylelikle çok sayıda parti meclisten dışlanmış olacaktır.
Seçmen listeleri oluşturulurken son bir yılın bilgilerinin temel alınması öngörülmektedir; münasebetiyle bu düzenlemeyle seçmenin seçim periyodu kayıtlı olması gereken sandığına gidememe durumu ortaya çıkacak ve böylelikle yurttaşların oy kullanma hakkı ihlal edilmiş olacaktır. Mevsimlik çalışanlar, öğrenciler, iki adreste kalanlar, evsizler, sığınma konutunda kalanlar, tayinle yer değiştirenler, yıl içinde iş değişikliği nedeniyle adres değiştirenler başta olmak üzere hareket halindeki yurttaşların seçime katılmaları zorlaşmış olacaktır. Böylelikle seçimler fakirlere kapanacaktır. Ayrıyeten geçen seçim devirlerinde seçmen kütüklerinde ve adres sisteminde yaşanan suistimaller ve usulsüzlükler hatırlanırsa bugün, bu düzenleme yasalaşırsa ne üzere sonuçlar yaşanacağını öngörmek sıkıntı değildir.
“Parti teşkilatları için getirilmek istenen yeni kurallarla siyasi partilerin seçime katılmaları zorlaştırılıyor”
Parti teşkilatları için getirilmek istenen yeni kurallarla siyasi partilerin seçime katılmaları zorlaştırılıyor. Vilayet ve İlçe Seçim Heyetleri liderleri en kıdemli yargıçlardan seçilirken Teklif, kura sistemini önererek liyakati ortadan kaldırıyor.
2018 seçimlerinde Cumhurbaşkanı’nın yetkisini aşarak seçimi adil olmaktan çıkardığını bilgiler ortaya koyuyordu. Son teklif ile “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine Uyum” münasebeti ile kanunun yürütülmesi yetkisi Cumhurbaşkanı’na veriliyor. Ek olarak kamu kaynaklarının kullanılmasına dair seçim yasaklarının Cumhurbaşkanı’nı kapsamaması adaletsizliği derinleştirecek değerli bir düzenlemedir. Geçen seçim periyotlarında seçim yasakları çiğnenerek, sınırsızca ve fiilen kullanılan kamu kaynaklarına yasal kılıf oluşturuluyor.
“Seçim Kanunu teklifi kapalı kapılar gerisinden tartışılmasın!”
Seçim kanunu teklifi (i) Çarşamba günü Anayasa Komitesi tarafından görüşülecek, (ii) kurul raporu hazırlanarak içinde partilerin şerhleri de yer alacak. Akabinde raporun son hali (iii) TBMM Genel Kurulu’na iletilerek görüşülecek. 2020 yılında bir kanun teklifinin TBMM başkanlığına sunulması ile kabul edilip Cumhurbaşkanlığı’na iletilmesinin ortalama 36,91 gün sürdüğünü , böylesi düzenlemelerde üç hafta üzere daha sıkışık gerçekleşebildiğini görüyoruz. Burada yapılan tartışmaların kamuoyu tarafından bilinmesi, izlenmesi ve hatta müdahil olmasının yasama sürecini demokratikleştirdiğini, yokluğunun da otoriterliği beslediği açıktır. Bu nedenle bütün partilerin kendi seçmenini bu sürece dahil etmesinin, ilgi göstermesini sağlamasının yasama sürecini güçlendireceği açıktır.
“Süreci izleyeceğiz, birlikte izleyelim!”
Yurttaşların beklentisi, demokratik, şeffaf, inançlı ve adaletli bir seçim ortamının sağlanması, halkın iradesinin sandığa eksiksiz yansımasıdır. Bu beklentinin gerçeğe dönüşmesinin yolu da beklemekten değil sürece dahil olmaktan ve mücadeleden geçmektedir. Tüm siyasi partilerin, meslek örgütleri, demokratik kitle örgütleri, STK’lar ve sivil inisiyatiflerin bu sürecin izleyicisi değil uğraş odağı olacaklarına inanıyoruz.
Seçim Güvenliği Platformu olarak komite çalışması, rapor ve genel heyet etabı süreçlerini izleyeceğiz, bu hususta elde ettiğimiz bilgi ve değerlendirmelerimizi kamuoyunun faal iştiraki için paylaşacağımızı duyurmak istiyoruz.”