Milletlerarası Af Örgütü yayımladığı basın bildirisi ile Terörün Finansmanının Önlenmesi Hakkındaki Kanun’un sivil toplum üzerinde ‘caydırıcı etki’ yarattığını söyledi.
Mali Hareket Vazife Gücü’nün (FATF) Ekim ayında gerçekleştireceği ve Türkiye’nin değerlendirileceği toplantı öncesinde Memleketler arası Af Örgütü, Mali Aksiyon Vazife Gücü’ne, Türkiye’nin milletlerarası insan hakları yükümlüklerine eksiksiz halde uymasını zarurî kılma daveti yaptı ve ”Aralık 2020’de terörün finansmanının önlenmesi ismi altında kabul edilen 7262 Sayılı Kanun, kâr hedefi gütmeyen birçok kuruluşun kıymetli faaliyetlerini engelliyor yahut durduruyor, öbür yüzlercesinin de legal çalışmalarını zayıflatma tehlikesi oluşturuyor” dedi.
“Baskıyı artırabileceği ikazında bulunmuştuk”
Milletlerarası Af Örgütü Avrupa Bölgesel Ofisi Yöneticisi Nils Muižnieks husus hakkında yaptığı açıklamada, “Daha dört ay evvel, terörün finansmanıyla çaba mazeretiyle meclisten geçirilen bu tuhaf kanunun, halihazırda kuşatılmış haldeki sivil toplum örgütleri üzerindeki baskıyı artırabileceği ihtarında bulunmuştuk ve o denli de oldu. Bu kanunun yarattığı caydırıcı tesir her tarafıyla açıkça görülüyor” dedi ve ekledi:
“Son bulgularımız Türkiye’deki birçok kuruluşun daha şimdiden kıymetli faaliyetlerinin bir kısmını durdurmaya zorlandığını yahut faal işleyişlerini engellemek için tasarlanmış olan külfetli kontrol yükümlülükleriyle meşgul olduğunu gösteriyor. Sivil toplumu uzun yıllar gaye almanın akabinde Türkiye’nin cephaneliğine yeni bir silah daha eklediği anlaşılıyor.”
Memleketler arası Af Örgütü’nün haziran ayında yayımlanan “Terörle Çabayı Araçsallaştırmak: Türkiye Terörizmin Finansmanı Değerlendirmesini Sivil Toplumu Gaye Almak İçin Kullanıyor” başlıklı brifingine nazaran, 7262 Sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Kanun’un örgütlenme ve tabir özgürlüğü haklarının yanı sıra memleketler arası kabul gören adil yargılanma garantilerini ihlal eden uygulamalar getirdiğini tespit ediyor.
“Kanunun berbata kullanımı açık hale geliyor”
Memleketler arası Af Örgütü yaptığı yazılı açıklamada, memleketler arası terörün finansmanı ve kara para aklama hakkında gözlemci olan Mali Hareket Misyon Gücü’nü, Türkiye’nin FATF standartlarını esasen kendisini eleştirenleri amaç aldığı bir kılıf olarak kullandığı konusunda uyardığını belirtti. Af Örgütü, ”FATF zorunluluklarının muhalefeti susturmak için kullanılması, dünya çapında tehlikeli bir emsal oluşturmaktadır. Kanun, FATF’ın 2019’da Türkiye’ye “terörizmin finansmanı emeliyle berbata kullanılma riski altında olduğu tespit edilen kâr gayesi gütmeyen kuruluşlara yönelik amaç odaklı, risk temelli bir yaklaşım ve orantılı risk azaltma önlemleri uygulama” tavsiyesinde bulunmasının akabinde çabucak çıkarıldı” dedi ve ekledi:
”Hükümet, kanunun sırf terörün finansmanı hedefiyle berbata kullanılmaya açık olan kümelere uygulanmasını sağlamak için sivil topluma danışmadı ve amaç odaklı, risk temelli bir yaklaşım sergilemedi. Şahsen devlet vazifelileri dahil olmak üzere ve Mali Kabahatleri Araştırma Konseyi’nin (MASAK) da ortalarında bulunduğu geniş bir kesim, insan hakları örgütlerinin, terörizmin finansmanı emeliyle berbata kullanılmaya açık olma bakımından çok az risk altında olduğunu yahut hiç olmadığını kabul ediyor. Kanunun çok geniş ve muğlak kararları başka birçok belirsizlikle birleştiğinde kanunu berbata kullanılmaya açık hale getiriyor.”
“Cezalandırıcı bir uygulama olabilir”
Af Örgütü yaptığı yazılı açıklamada şu sözlere yer verdi:
”Uluslararası Af Örgütü’nün anketi, yeni kanunun olumsuz tesirlerinin insan hakları savunucularını ve LGBTİ+ hakları, bayan hakları, engelli hakları ve etraf hakları dahil çok çeşitli hususlarda çalışmalar yapan öbür bireyleri destekleyen kâr maksadı gütmeyen kuruluşlar tarafından daha şimdiden keskin bir halde hissedildiğini ortaya koyuyor. Bu kuruluşların kimileri, örneğin çeşitli biçimlerde internet üzerinden kaynak geliştirmek üzere kimi faaliyetlerini durdurdu; öbürleri ise üye kazanmak yahut üyelerini korumak ve insanları idare heyetlerinde vazife almaya teşvik etmekte zorluklar yaşıyor. Başka kâr gayesi gütmeyen kuruluşlar, fon kaynaklarını külfetli kontrol yükümlülükleri üzerinden gereksiz yere daha da kapsamlı incelemeye maruz bırakabileceği için memleketler arası kuruluşlarla iş birliği yapmaya son verdi.
“Kanun, kâfi ve tesirli yargı teminatları olmaksızın idare heyeti üyeleri ve çalışanların vazifelerinin askıya alınmasına ve kuruluşların kapatılmasına müsaade veren kararlar içeriyor. Yeni kanun, askıya alma uygulamalarını “geçici” önlemler olarak tanım etse de Türkiye’deki terör kovuşturmaları ekseriyetle yıllarca sürmektedir. Şahısların sivil toplum çalışmalarının uzun mühletler boyunca askıya alınması başlı başına cezalandırıcı bir uygulama olabilir ve toplumun genelinde derin bir caydırıcı tesire yol açacaktır”.
“Terörist olarak yaftalanma telaşı caydırıcı tesir yaratmıştır”
“Türkiye’de terörle gayret önlemleri siyasi muhalifler, gazeteciler, insan hakları savunucuları ve sivil toplum örgütlerine karşı araçsallaştırılmaktadır ve terörist olarak yaftalanma kaygısı caydırıcı bir tesir yaratmıştır” diyen Nils Musniezks kelamlarını şöyle sonlandırdı:
“FATF tarafından âlâ niyetlerle oluşturulan zorunlulukların sivil toplum alanını daraltmak ve insan hakları aktivistleri açısından işleri daha da zorlaştırmak üzere istenmeyen sonuçlar yaratmış olması tasa vericidir. Bu fırtınanın yaklaştığı konusunda ikazda bulunmuştuk. Mali Aksiyon Vazife Gücü’nü verilen hasarı onarmak için hemen adım atmaya çağırıyoruz.”
FATF kimdir?
Mali Hareket Vazife Gücü (FATF), kara para aklama, terörün finansmanı ve kitle imha silahlarının yaygınlaşmasının finansmanıyla uğraş etmekle misyonlu hükümetler ortası bir kuruluştur.
Terörün finansmanını münasebet göstererek örgütlenme özgürlüğünü sonlandıran ülkeleri gözlemleyen Kâr Maksadı Gütmeyen Kuruluşlar Global FATF İzleme Koalisyonu’nun (Global NPO Coalition on FATF) bildirdiğine nazaran Arnavutluk, Bangladeş, Kamboçya, Pakistan, Sri Lanka ve Venezuela da FATF standartlarını sivil toplumu maksat almak için kullandı. FATF, Koalisyonun ve öbür kuruluşların, devletlerin FATF zorunluluklarını berbata kullanma biçimlerine ait dertlerine cevaben Şubat 2021’de “FATF Standartlarının İstenmeyen Sonuçlarının Hafifletilmesi” başlıklı yeni bir proje başlattı.
