Günlerce yürüyerek İran üzerinden Türkiye’ye ulaşan Afgan göçmenlerin nasıl irtibat kurduğunu araştırdık. Kurban Bayramı’nda Türkiye’den en çok aranan ülkeler listesinin de gösterdiği üzere Afganların temel irtibat aracı cep telefonları. Suriyelilerin tersine Afganların birçok internetten yararlanamıyor. Taliban’ın internet altyapısına yönelik hücumları ve Afganistan’da internet erişiminin esasen düşük olması bu durumun temel nedenlerinden.
ABD’nin Afganistan’dan çekilmesiyle birlikte Taliban ülke idaresini ele geçirdi. Taliban’dan kaçan pek çok Afgan havalimanlarına akın etti. Pek birden fazla da günlerce yürüyerek kaçak yollarla İran üzerinden Türkiye’ye geldi. Taliban internet altyapısını ve baz istasyonlarını imha ettiği için ülkenin birçok yerinde çevrim içi irtibat mümkün değil. Pekala Afgan göçmenler Türkiye’de nasıl haberleşiyor?
Journo’da yer alan Şenol Balı imzalı habere nazaran, Afgan göçmenler 12-15 günlük yürüyüşten sonra evvel İran’a ulaşıyor. Son haftalarda bu ülkenin hudut yerleşimlerinden Van’ın Çaldıran, Saray, Özalp ve Başkale ilçelerine binlerce sistemsiz göçmen giriş yaptı. Taliban ile merkezi hükûmet ortasında sıkışan genç Afganlar son göç dalgasının omurgasını oluştursa da sığınmacılar ortasında bayanlar ve çocuklar da var. Birden fazla öncelikle can güvenlikleri için, akabinde çatışmalar nedeniyle Afganistan’da ekonomik istikrarın bozulacağı tasasıyla ülkelerini terk ediyor. Bu yüzden Afganlar, yürüyüşleri boyunca açlık, barınma, darp, taciz ve dolandırılma üzere birçok meseleyle müsabakalarına karşın geri dönmüyor. Birkaç ülkede ağı bulunan kaçakçılar eşliğinde kuvvetli seyahatlerini sürdürenlerin yanı sıra tek başına yürüyenler de var.
Afgan göçmenlerden birçoğunun gayesi bir öbür ülkede iş bulup Afganistan’da kalan ailelerine para göndererek onların geçimini sağlamak. Pekala bu göçmenler Türkiye’ye geldiklerinde Afganistan ile nasıl haberleşiyor?
Her ülkede farklı simkart
Göçmenlerin ve uzmanların verdiği bilgilere nazaran, Afganların anavatanlarındaki yakınları ve tanıdıklarıyla irtibatları göç seyahati boyunca neredeyse büsbütün kopuyor. Bunun iki nedeni var: Birincisi, Afganistan’da aldıkları simkartlar ve kullandıkları GSM operatörleri İran ve Türkiye’de çalışmıyor. İkincisi, kaçakçılar göçmenlerin telefonlarına el koyuyor.
Telefonu olanların da genelde internet paketine verecek parası kalmıyor. Az sayıda Afgan, internet teması olan bir telefonla göç seyahatini yapıyor. Bu telefonun temel fonksiyonu, Google Haritalar ve Google Çeviri üzere teknolojik kolaylıklardan faydalanmalarını sağlamak oluyor. Zira Afganistan ile internet üzerinden irtibat neredeyse imkânsız. Taliban internet altyapısını ve baz istasyonlarını imha ettiği için ülkenin birçok yerinde çevrim içi ilişki mümkün değil.
Bu nedenle birçok Afgan, Türkiye’ye geçtikten sonra bir telefon bulup ülkelerindeki yakınlarının sabit çizgilerini arama yolunu seçiyor. Kafilede telefonu olan bir arkadaşından ricacı olmak bunu yapabilmenin bir yolu. Bir öbür metot ise kendilerine rehberlik eden kaçakçılara fahiş fiyatlar ödeyerek bir telefon ve simkart satın almak.
Afgan mülteci Muhammed: Günlerdir kimseyle irtibat kuramıyoruz
14 kişilik kafilede bir tek telefon var
Bitlis’in Tatvan ilçesi çıkışında bulunan bir viyadüğün altında bekleyen 14 kişilik kafiledeki birkaç göçmende telefon var lakin yalnızca birinde Türkiye’de bulunan operatörlere ilişkin bir simkart bulunuyor. Neredeyse tüm küme bu simkart sayesinde Afganistan’daki aileleriyle ve kaçakçılarla irtibatlarını devam ettiriyor. Şarj sorunu yüzünden ve internet paketinin bitmesi nedeniyle vakit zaman bu irtibat kopuyor.
|
Kurban Bayramı’ndan en çok Afganistan arandı Turkcell’in geçtiğimiz günlerde yayımladığı datalara nazaran bu operatörü kullananlar Kurban Bayramı’nda yurt dışındaki tanıdıklarıyla yahut yakınlarıyla 3 milyon 739 bin 509 dakika konuştu. Bayramda Türkiye’deki kullanıcıların en çok arama yaptığı birinci 5 ülke sırasıyla Afganistan, Almanya, Türkmenistan, Belçika ve Fransa oldu. Afganistan’ın en çok aranan ülke olması ve Suriye’nin birinci sıralarda yer almaması, Türkiye’deki mültecilerin uyruğuna, sayısına ve dağıldıkları kentlere yönelik yeni tartışmalara yol açtı. Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği (ARSA) Kurucusu ve İdare Konseyi Üyesi Dr. Zakira Hekmat, bu durumu Afganistan’daki internet kullanımının az olmasına bağlayarak şöyle diyor: Afganistan’ın birtakım yerlerinde internet hizmeti yaygın kullanılmamaktadır. İnsanların ya akıllı telefonu yok yahut akıllı telefonunda internet paketi yok. Taliban Afganistan’ın birçok yerinde elektrik santrallerini, ilişkilerini, güç ve irtibat sınırlarını imha ediyor. Elektrik olmayınca esasen kablosuz internet çalışmıyor. O yüzden Türkiye’deki beşerler daha çok Turkcell ve Türk Telekom’dan yurt dışı paketler alarak aileleri ile [telefon üstünden] irtibat kuruyor. |