Afganistan Merkez Bankası’nın yaklaşık 10 milyar dolarlık rezervinin büyük kısmını elinde tutan ABD, dondurma kararı aldı. Ülkede az da olsa altın ve nakit dolar bulunuyordu. Baktriya Hazinesi de kasadaydı. IMF kaynaklarının akıbeti de meçhul.
ABD’nin çekilmesiyle birlikte tekrar Taliban’ın denetimine geçen Afganistan’da Merkez Bankası (DAB) rezerv ve varlıklarının akıbeti merak konusu oldu. Sözcü’de yer alan habere nazaran, ABD idaresi, Afganistan Merkez Bankası’na ilişkin olan ve ABD’de bulunan 9,5 milyar dolarlık varlığı dondurma kararı aldığı ve Taliban’ın mali kaynaklara erişiminin engellenmeye çalışıldığı belirtildi.
Afganistan Merkez Bankası Lideri Ajmal Ahmady, Taliban’ın başşehir Kabil’de denetimi ele geçirmesi üzerine 15 Ağustos Pazar gecesi ABD ordusuna ilişkin bir askeri uçakla ülkeden kaçtığını duyurmuştu. Afganistan Merkez Bankası’nın 9,5 milyar dolarlık varlığının büyük kısmı ABD Merkez Bankası’nın (Fed) New York’taki binasında bulunuyordu.
Mevzuya yakın iki kaynak, DAB’a ilişkin varlıkların büyük kısmının Afganistan’da olmadığını belirtti.
Reuters: 1.3 milyar dolarlık altın New York’ta
Reuters, 21 Haziran 2021 tarihi prestijiyle DAB’ın 1,3 milyar dolar pahasında altın ve 362 milyon dolar kıymetinde nakit döviz varlığı olduğunu, toplamda yaklaşık 10 milyar dolarlık varlığının çok büyük kısmının ülke dışında olduğunu yazdı.
Ajansa nazaran, DAB’a ilişkin 1,3 milyar dolar bedelindeki altın, New York Fed bünyesinde saklanıyordu. DAB’ın ayrıyeten, çoğunluğu ABD Hazine tahvillerinde tutulan 6,1 milyar dolarlık varlığı olduğu belirtildi.
Türkiye’de de var
DAB yatırımlarının küçük bir kısmının da İsviçre merkezli Milletlerarası Ödemeler Bankası (BIS) ve Türkiye’deki Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Ticaret ve Kalkınma Bankası bünyesinde olduğu belirtildi. Tahran merkezli olan Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, 1985 yılında İran, Pakistan ve Türkiye tarafından kurulmuştu. Daha sonra Afganistan da teşkilatın üyesi olmuştu.
362 milyon dolarlık nakit Afganistan’da
Reuters, DAB’ait ve büyük kısmı dolar cinsi olan 362 milyon dolarlık nakit varlığın Afganistan’da bulunduğunu yazdı. Bu paranın bir kısmının DAB’ın merkez binasında, bir kısmının şubelerde, bir kısmının da başkanlık sarayında bulunduğu belirtildi. 160 milyon dolar pahasında altın ve gümüşünde Afganistan başkanlık sarayındaki kasalarda bulunduğu belirtildi.
Baktirya hazinesi de DAB’ın kasasındaydı
Afganistan Merkez Bankası kasaları ayrıyeten, 1978 yılında keşfedilen 2 bin yıllık Baktriya Hazinesi’ne de mesken sahipliği yapıyordu. Arkeolojik hafriyatlarda bulunan altın mücevher, sikke ve süs eşyaları, DAB’ın kasasında saklanıyordu.
IMF kotasını kullanabilecek mi?
Taliban’ın tekrar iktidara gelmesi sonrasında, Afganistan’ın üyesi olduğu Milletlerarası Para Fonu (IMF) kaynaklarına erişimi de gündemde.
ABD’de Temsilciler Meclisi’nin 18 Cumhuriyetçi üyesi, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen’a davet yaptı ve Taliban liderliğindeki Afgan idaresinin IMF kaynaklarına erişiminin engellenmesini istedi. IMF, 23 Ağustos 2021 tarihinde üye ülkelerin merkez bankalarına toplamda 650 milyar dolarlık rekor hacimde SDR (özel çekme hakları) transferi yapacak.
Bu kapsamda Afganistan’ın IMF’de 455 milyon dolarlık kotası bulunuyor. ABD daha evvel Venezuela’nın IMF kaynaklarına erişimini engellemişti.