2023 seçimlerinde uygulanmak üzere Seçim ve Siyasi Partiler Yasası değişikliği ile ilgili çalışmasını sürdüren Adalet ve Kalkınma Partisi’nde (AKP), teknolojik gelişmelere nazaran oy verme sisteminin de gözden geçirilmesi de tartışılıyor. Bu çerçevede öne çıkan görüş ise oy pusulalarının konulduğu zarfın kaldırılması oluşturuyor.
AKP’li bir kaynak, zarfsız oy kullanmak için yasal değişiklik gerektiğini ve mevzuyu Yüksek Seçim Şurası (YSK) gündemine getireceklerini belirterek, “Türkiye oy zarfı kullanan iki ülkeden birisi. Bu, birçok meseleye yol açıyor. Bunu Yüksek Seçim Konseyi’ne da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz” dedi.
AKP’de teknolojik gelişmelere nazaran oy verme sistemi ve araçlarına ait yenilemeye gidilmesi tartışılıyor.
2023 seçimleri için olmasa da, ilerleyen yıllar için “elektronik oy kullanma” ve Türkiye’nin büsbütün “çipli” kimlik kartlarına geçmesi sonrası “parmak iziyle oy kullanma” seçenekleri bedellendiriliyor.
Elektronik sistemde ‘oy zaiyatı olur’ tasası
Birçok ülke seçimlerde elektronik ortamda oy kullanıyor. Lakin bu sistem şu an Türkiye için uzak seçenek olarak görülüyor.
AKP kaynakları, kimi firmaların kendilerine de gelerek elektronik oy kullanımına imkan tanıyan aygıtlarla ilgili sunum yaptığını lakin bu sistemin daha çok eğitim seviyesinin yüksek olduğu ülkelerde kullanıma uygun olduğunu söylüyor.
Sistemi kullanmanın kimi zorlukları nedeniyle, şimdilik bu türlü bir uygulamaya sıcak bakılmıyor.
Aygıtın kullanımında yaşanabilecek mümkün dertler nedeniyle bu türlü bir sistemin “oy zayiatına” neden olacağı düşünülüyor.
‘Parmak izi’ sistemi
Teknolojik gelişmelere nazaran düşünülen bir diğer sistem ise Türkiye’deki tüm yurttaşların “çipli kimlik kartı”na geçmesi halinde parmak izi ile oy kullanma usulü. Fakat, tüm Türkiye’de nüfus cüzdanlarının çipli kimlik kartına dönüştürülmesi sürecinin tamamlanmadığı dikkate alınarak, 2023 seçimleri için bu sistemin yetişmesi öngörülmüyor.
AKP kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran, sistemin özünü, her sandık başına bireylerin parmak izini okuyabilen aygıt yerleştirilmesi oluşturuyor.
Parmak izi okutulduğunda, seçmen oy pusulasını alabilecek ve bu parmak izinin kimlik kartındaki parmak iziyle uyuşup uyuşmadığı da denetim edilebilecek.
Parmak izi, kimlik kartıyla uyuşanlar lakin oy pusulası çıktısı alabilecek ve kabine giderek oyunu kullanabilecek.
Bu sistemle, tekrarlanmış oy kullanımı, “pusula çalınması” üzere sakıncaların da ortadan kaldırılabileceği tabir ediliyor.
Oy zarfı yerine yalnızca pusulayla oy kullanılabilir
AKP’nin üzerinde durduğu en kıymetli değişiklik ise 2017’deki başkanlık sistemini öngören anayasa değişikliğinde yaşanan “mühürsüz oy” tartışmalarına neden olan “oy zarfı” kullanımına son verilmesi oluşturuyor. Bu çerçevede, seçmenin tercihini yaptıktan sonra oy pusulasını koyduğu zarf sistemine son verilebileceği belirtiliyor.
Türkiye dışında zarf kullanan çok az ülke olduğu gerekçesiyle, oy pusulalarının zarfa konulmadan, tercih yapıldıktan sonra, oy kapalılığını sağlayacak biçimde katlanıp, sandığa atılması teklifinin YSK gündemine getirilmesi düşünülüyor.
AKP’li kaynak, YSK’daki başka siyasi partilerin temsilcilerine de bu öneriyi götüreceklerini belirtirken, bunun nedenini şu münasebetlere dayandırdı:
“Dünyada zarf kullanan iki ülkeden biriyiz. Seçmen, tercihini yaptıktan sonra oyu görünmeyecek halde katlayıp sandığa pusulayı direkt atabilir. Zarf ve pusula sayısı tutmayabiliyor yahut zarfın içinden pusula çıktı mı çıkmadı mı; mühürlü-mühürsüz zarf, işaretli zarf tartışması oluyor. O nedenle zarfın hiçbir avantajı yok. Bunu YSK’ya da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz.”
Fakat zarfsız oy kullanmak için yasa değişikliği için Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun’da değişiklik yapılması gerekiyor.
Bu mevzuda muhalefetin de dayanak vermesi halinde, Seçim Yasası değişikliğine bu düzenlemenin de konulmasının gündeme gelebileceği söz ediliyor.
