AKP, yeni bir kurum oluşturarak toplumsal medyada yaptırım ve kontrol uygulamalarını genişletecek. Maksat; palavra haber ve provokasyonu önlemek. Muhalefet ise “Yeni bir cadı avı başlayacak” tasasında.
Muhalefetten “Haberleşme özgürlüğüne büyük mani gelecek, toplumsal medyaya sansür uygulanacak” tasalarının yükseldiği bir devirde AKP, yeni toplumsal medya düzenlemesi için çalışmalarını hızlandırdı.
AKP’nin “Yalan haber, dezenformasyon, provokasyon ve linçle” gayret gerekçesiyle üzerinde çalıştığı yeni toplumsal medya düzenlemesi için Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanlıklarının yanı sıra Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı, RTÜK ve milletvekillerinin iştirakiyle yapılan toplantılar devam ediyor.
DW Türkçe’nin AKP kurmaylarından edindiği bilgilere nazaran bugüne kadarki toplantılarda toplumsal medya için yasal düzenleme oluşturulurken en çok konuşulan, müzakere edilen husus Twitter, Facebook, YouTube üzere toplumsal medya platformlarında yapılan paylaşımların dezenformasyon olup olmadığına kimin, nasıl karar vereceği oldu.
“Kamu vicdanını temsil edecek kurum”
Toplantılarda, toplumsal medya platformlarında yapılan farklı paylaşımları, internet haber sitelerinde yayınlanan doğruluğu kuşkulu içerikleri açık kaynaklara dayandırarak tahlil eden Türkiye merkezli Türkçe bir doğrulama platformu olan “Teyit.org” gibisi yapılanmaların incelendiği görüşünün de üzerinde duruldu.
Bu toplantılarda öne çıkan görüş de “Dezenformasyonun ne olduğuna, üzerine kimin gidip de yaptırım uygulayacağına bir kurum, bir kuruluş karar verebilir. Bu kurum kamu vicdanını temsil etmelidir. Kamu vicdanında hiçbir zahmete yol açmaması için bu kurumda sivil temsilciler de yer alabilir” biçiminde oldu.
Fakat bu hususta alınmış net bir karar yok. AKP kurmayları, “Ay sonuna taslak bir metin çıkarmak istiyoruz. Hazırlanan metni de 1 Ekim’de çalışmaya başlayacak TBMM’nin gündemine sunma planı içindeyiz” diyor.
TBMM’den daha evvel de bir toplumsal medya düzenlemesinin geçirildiğini hatırlatan AKP’li yetkililer, “Bu kere cezai yaptırımlar üzerinde de duruyoruz. Hukukla çelişmek de istemiyoruz” diyor.
Pekala; dezenformasyon içerikli bir paylaşım nasıl cezalandırılacak, paylaşım yapan şahıslar ile sistemli yayın yapan internet sitelerine farklı yaptırımlar mı öngörülüyor?
İnternette yayın yapan tüm kuruluşlara yakın takip
AKP kurmayları bu hususta net kararlar alınmadığına dikkat çekiyor. Dezenformasyonun bireyler ya da kümeler tarafından yapıldığının tespit edilmesi durumunda farklı yaptırımların gündeme gelmesinin olağan olduğunu belirten bir AKP kurmayı DW Türkçe ile “Önceliğimiz dezenformasyonun ne olduğuna ve nereden geldiğine, kaynağının ne olduğuna kimin karar vereceğinde netleşmek. Karar verecek kişi, kurum belirlenirse onun çalışma sistemi üzerinde de detaylı duracağız. İçerik kaldırma cezalarını mahpus cezalarından daha çok öne çıkarmak istiyoruz. Yaptırımın düzmece hesaplara ve yanlış bilgiyi yayan şahıslara uygulanmasını istiyoruz” bilgisini paylaştı.
Almanya başta olmak üzere Rusya’dan Avustralya’ya kadar pek çok ülkedeki toplumsal medya kontrol düzeneklerini inceleyen AKP’de Türkiye’ye en uygun modelin Almanya modeli olduğu görüşü ağır basıyor. Almanya’da nefret kabahatine husus olan paylaşımların toplumsal medya platformlarından kaldırıldığını hatırlatan AKP’li yetkililer “Sosyal medyaya düzenleme dünyanın her yerinde var” tezinde ısrar ediyor.
Toplumsal medya düzenlemesiyle ilgili yapılan toplantılarda “Gazete ve televizyonların bir künyeleri var. Lakin toplumsal medyada, kimi internet siteleri kaynak gösterilerek alıntılar paylaşılıyor. Ve internet sitelerinin ne oldukları bilinmiyor. Yanlış ve geçersiz adresler ortaya çıkıyor. Bunların tek tek tespit edilmesi gerekiyor. Bu tarafta de bir çalışma yapılmalı” beklentisi de yük kazandı.
“Sansür uygulamak üzere bir kederimiz yok”
AKP Küme Lideri Naci Bostancı, DW Türkçe’ye tüm bu çalışmaların maksadını “Toplumun her kesitinden şikayetler var. Uydurma hesaplarla, uydurma kimliklerle şahıslar, kurumlar maksat alınıyor. İnsanların, toplumun huzurunu bozacak bir lisan kullanılıyor. Adresi aşikâr olmayan çevreler var. Daima Türkiye’deki iç siyasete ait kışkırtıcı içerik paylaşan çevreler var. Meğer ki bunun kimseye yararı yok. Demokrasiyi, özgürlüğü ve hukuku gözeterek bir düzenleme yapmak istiyoruz” diye konuşuyor.
“Hukuku temel alıyoruz ve Avrupa normlarına bakıyoruz” diyen Bostancı, toplumsal medya düzenlemesiyle hükümetin “haberleşme özgürlüğünü engelleyeceği, sansür uygulamasını genişleteceği, anayasaya ters hukuksal bir durum oluşturulacağı” tezlerine şöyle karşılık veriyor:
“Haberleşme özgürlüğüne mani olmak gündemimizde asla olmaz, olamaz. Haberleşme özgürlüğüne mani olmak her şeyden evvel yanlış haberleşmenin önünü açmak olur. Biz, ortak bir akıl arıyoruz. İlgili tüm bölümlerle çalışıp, bir düzenleme ortaya koyup, dezenformasyonun önünü kesmek istiyoruz. Sağa sola boş yere yaptırım dağıtmak, sansür uygulamak üzere bir sıkıntımız yok.”
“Erdoğan’ı engelleyebilecekler mi?”
Siyasi muhalefet ise AKP’nin toplumsal medya düzenlemesi ile Türkiye’de internete, toplumsal medyaya “büyük gözaltı” geleceği, “sansürün yaygınlaşacağı”, vatandaşın internete erişiminin engelleneceğinden kaygılı.
Ana muhalefet partisi CHP’nin Bilgi ve Bağlantı Teknolojilerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Onursal Adıgüzel; toplumsal medya için AKP’nin düzenleme yaparken şeffaf olmadığından yakınıyor.
Adıgüzel, düzenlemeyle ilgili tasalarını DW Türkçe ile paylaşırken “Bize uç örnekleri gösteriyorlar daima. ‘Sizin çocuğunuz, eşiniz palavra haberlerin kurbanı olabilir’ diyorlar. Lakin haber ve söz özgürlüğü ortasında ince bir istikrar var. Eleştiriyi bir hak olarak görmeyen AKP’li siyasetçilerin neyin dezenformasyon olduğuna karar vermeleri nasıl mümkün olacak? Görünen o ki internette bir cadı avı başlayacak. Saray etrafı toplumsal medyayı yalnızca kendi istediği bilgi ve doküman paylaşımı için kullanacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söyledikleri de dezenformasyon. Onları da engelleyebilecekler mi?” çıkışında bulunuyor.
AKP’nin “Avrupa’daki örneklerini inceliyoruz” açıklamasıyla Türkiye’yi Batı’yla eş bedel görmeye çalıştığını lakin Türkiye’nin toplumsal medya yasaklarıyla Rusya, Hindistan ve Çin’in düzeyinde olduğunu öne süren Adıgüzel, “AKP, neden bizimle görüşmüyor. Dezenformasyonla çaba altında Türkiye’de yeni bir yasak devrini başlatacaklar. Haberleşme özgürlüğü büyük darbe alacak” diyor.
AKP Küme Lideri Naci Bostancı, CHP’den gelen bu tenkitlere de şu karşılığı veriyor:
“Önlerine bir taslak gelmeden CHP’nin bu cins reaksiyonlarda bulunması piyasa yapmaktan öteki bir şey değil. Muhalefetin de katkı vermesini isteriz. Onlarla da görüşülecek elbette. Kendileri o denli pasif ki; oturup kendi tekliflerini, tekliflerini yazmıyorlar. Ya önlerine konulanı müzakere etmeye çalışıyorlar ya da her şeyi baştan reddediyorlar. Artık otursunlar ve de tekliflerini yazsınlar.”
AKP, Ekim 2020’deki toplumsal medya düzenlemesi ile de toplumsal medya platformlarına tüzel ve mali muhataplık müessesi oluşturması mecburiliği getirmişti.
Hilal Köylü / Ankara
© Deutsche Welle Türkçe