Ankara’nın Altındağ ilçesinin Battalgazi mahallesinde dün gece iki gencin Suriyeliler tarafından bıçaklandığı haberlerinin yayılmasının akabinde mahalleli sokağa döküldü.
Suriyelilerin dükkanlarına ve araçlarına saldırdıkları argüman edilen kalabalığa çevik kuvvet müdahale etti.
Bugün çok sayıda polis memuru, mahalleye giriş ve çıkışları denetim etmek ve mümkün olayları bastırmak üzere gün uzunluğu mahallede vazife yaptı.
Yaklaşık 50 bin nüfuslu Battalgazi mahallesinde en az 10 bin Suriyeli olduğu kestirim ediliyor.
BBC Türkçe’ye konuşan mahalleliler, Suriyelilerle ortalarında yaşanan problemlerin bilhassa son yıllarda arttığını ve artık Battalgazi mahallesinde göçmen istemediklerini tabir ediyor.
Mahalle sakini Suriyeliler ise konutlarına çekilmiş halde, dün yaşanan tansiyonun bitmesini bekliyor.
“Dükkanlarının ruhsatı yok, vergi vermiyorlar”
Neredeyse konuştuğumuz her mahalle sakini, bilhassa son yıllarda mahalledeki Suriyeli esnaf sayısının Türklere oranla çok arttığını ve bunun mahallede toplumsal adaletsizliğe neden olduğunu düşünüyor.
Mahallede, Suriyelilerin dükkanlarının ruhsatsız ve kontrolsüz olduğu, hasebiyle vergi vermeden Türklere karşı haksız çıkar elde ettikleri görüşü hâkim.
Mahalledeki az sayıda Türk dükkan sahiplerinden biri olduğunu tabir eden Aydın, “7-8 yıldır komşuluk yaptığım Suriyeliler var. İçlerinde çok düzgün olanlar olduğu üzere çok berbat olanlar da var ancak Suriyeliler geldikten sonra buradaki esnaf nüfusunu Suriyeliler oluşturmaya başladı” diyor.
Temel sorunun denetimsizlikte olduğunu düşünen bir mahalleli şöyle anlatıyor: “Dükkan açıp kapatırken çok rahatlar. Tek dükkanı üçe bölüp, üç farklı dükkan diye kiralıyorlar. Belediye ya da kaymakamlık bunun önüne geçmiyor, bilakis göz yumuyor. Vergi vermiyorlar, ruhsat almıyorlar lakin bu dükkanlarda her türlü şeyi satıyorlar.”
Bölgede nüfusları yıldan yıla artan Suriyelilerin, alışveriş yaparken Türklerden değil de Suriyeli esnaftan alışveriş yaptığına dair şikayetler de lisana getiriliyor.
Suriyelilerin mahalleye birinci geldiği yıllarda bölge halkının pek çok yardımda bulunduğu tabir eden Dursun, yıldan yıla bu durumun değişerek Suriyelilerin ekonomik olarak avantajlı konuma geçtiklerini savunuyor: “Alışverişte birbirlerini seçiyorlar, Türk esnaflardan değil Suriyeli esnaflardan alışveriş yapıyorlar. O yüzden buradaki Türk esnaf bitti. Kira haricinde esnafa bir gram yararları yok. Altındağ bölgesinde katiyetle kontrol yok. İçlerinde vergi veren elbette var ancak bu oran 10’da 1’dir.“
“Birinci geldiklerinde evimdeki halıları, koltukları, döşekleri verdim. Savaştan kaçmışlar, bizler katiyen gitmeyiz fakat bir mağduriyet yaşamışlar diye hepimiz takviye çıktık. Lakin son 5 yıldır kendi imkanlarıyla dükkân açtıktan sonra bir tane Türk vatandaşına yararları olmadı.“
Bundan sonra ne olacak?
Yüzlerce polis tarafından etrafı çevrilmiş ve tüm dükkanları kapatılmış mahallede önemli bir gerginlik hissediliyor.
Artık Suriyelilerle yaşamak istemediğini öfkeli bir biçimde lisana getirenlerin sayısı ise azımsanamayacak kadar çok.
Öldürülen Emirhan Yalçın‘ın bir bayan kuzeni, “Ben Emirhan’la birlikte büyüdüm. Suriyelileri artık burada istemiyoruz. Onlar gönderemezse biz göndereceğiz. Bizim binamızda da Suriyeliler yaşıyor lakin biz artık onları bile istemiyoruz” diyor.
Bir diğer mahalleli ise, “Ya bunları buradan götürecekler ya da bizim başımızı belaya sokacaklar. Bugün yarın toplanıp, mecbur bir şeyler yapacağız. Ya onlar bize bir şey yapacak ya biz onlara” diyor.
Neredeyse hayalet kente dönmüş mahallede, Suriyelilerin sokağa çıkmaktan imtina ettiği anlaşılıyor.
Mahallede gezdiğimiz saatler boyunca yalnızca mahalleye ekmek dağıtan bir Suriyeli kümeye denk geliyoruz.
Konuştuğumuz Suriyeli göçmen, hengameye dair hiçbir şey bilmemesine karşın dün gece konutunun taşlandığını ve otomobiline ziyan verildiğini anlatıyor:
“Biz Türklerle genelde yan yana gelmiyoruz, hiçbir Türk tanımıyorum. Aşağıda dükkanım var, bugün kapalı. Ekmekler bugün fazla kaldı, otomobille satıp yeniden konuta gideceğim.“
“Dün işten geldiğimde hengameyi bilmiyordum. Konutta çocuklarla otururken cama taş atıldı, otomobilime ziyan verildi. Bir yakınımızın ve komşumun daha arabası kırıldı. Daha evvel bu türlü şeyler olmuyordu. Bilmiyorum ne yapacağız. Dün gece her şeyi yaptılar.“
“İçlerinde âlâ olanlar da var”
Mahallede geçirdiğimiz müddet içerisinde çoğunlukla Suriyelilerden duyulan rahatsızlıklar lisana getirilse de Suriyelilere karşı daha ölçülü görüşlere sahip şahıslar de bulunuyor.
Suriyeli komşusundan hiç rahatsız olmadığını, tersine ‘çok uygun insanlar’ olduğu lisana getiren bir kişi, “İçlerinde güzelleri, çok pak olanları da var fakat en azından olaya karışanların buradan gönderilmesi gerekiyor” diyor.
Bir öteki kişi ise mahallede Suriyelilerden fahiş kira bedelleri alındığını söylüyor:
“Suriyelileri istemiyoruz diyenlerin birçok, dükkanını ya da dairesini fahiş fiyatlarda Suriyelilere satmıştır. Ahır üzere yerleri fiyatından beş kat yüksek bir biçimde Suriyelilere kiralıyorlar. Hayvanın yaşamayacağı, suyu elektriği olmayan kömürlükleri biraz tadilat edip konut diye kiralıyorlar.”
“İçlerinde yalnızca işinde gücünde olan, pırlanta üzere aileler de var. Adamlar mevtten kaçmış gelmiş, bunu istismar etmenin de bir manası yok. Sevmiyorsun madem, neden dükkanını fahiş fiyata kiraya veriyorsun?“
Suriyelilerin mahalleden gitmesi gerektiğini düşünen bir bayan mahalle sakini de kira ve dükkân fiyatlarıyla ilgili emsal bir örnek veriyor: “Evet buradan artık gitsinler fakat bu duruma getiren de biz olduk. Kendi vatandaşlarımız dururken Suriyelilerden daha fazla para almak için konutları dükkanları onlara kiraya verdik. Benim dayım muhtaçlık sahibi olmasına karşın onu oturduğu konuttan çıkartıp, Suriyeliler fazla para veriyor diye onları koydular.“
Bu konuşmayı duyan bir mahalle sakini ise kiraya çıkardığı dairesine 4 aydır kiracı bulamadığını fakat yeniden de yüksek fiyat teklif eden Suriyelilere kiralamadığını söz ediyor:
“1.500 teklif etmelerine karşın Suriyelilere tekrar de kiraya vermiyoruz. Ben ’64 yılından beri buradayım, üçüncü kuşaktayım, hiç bu kadar rahatsız olduğumuz bir devir olmamıştı. Artık gitsinler, ülkelerinde savaş yok artık, herkes bunu istiyor.“
“Bu yaşananlar birinci değil”
Mahalleli, Suriyeliler ve Türkler ortasında mevtle sonuçlanan bu arbedenin birinci olmadığını tabir ediyor.
Mahallede geçirdiğimiz mühlet arttıkça, Suriyeliler ve Türkler ortasında yaşanan ve kimi vakit yaralamalı arbedelere dönüşen tansiyonların son birkaç yıldır artış gösterdiğini anlıyoruz.
Meskeninin bahçesinde bir küme bayan arkadaşıyla oturan bir mahalleli, “Birkaç yıl evvel burada bir bıçaklama daha oldu ve o kişi de öldü. O vakitler da olaylar karıştı, dükkanlar kapatıldı” diyor.
Mahallenin taksi durağında yaptığımız röportajda bir taksici, yakın vakitte yaşanan bir tansiyonu şöyle anlatıyor:
“Geçenlerde bizim taksi durağımızda bir taksici arkadaşımız yolcu almak üzere duraktan ayrılırken ezkaza Suriyeli bir gence çarptı. Çocuk yaralanmadı, çabucak ayağa kalktı. Taksici de aslında çocuğu görmemişti, büsbütün görünmez kazaydı.
Çocuğun yakını Suriyeliler anında 100 kişi toplanıp arabayı kırdılar, sürücüsü dövdüler. Çocuğun Suriyeli babası bile halkını durdurabilmek için ‘Bir şey olmadı’ dedi lakin durmadılar. Kendi mahallemizde ‘Suriyeliden kaçalım’ der olduk. Arkadaşımızı sıkıntı kurtardık. Rastgele bir olayda anında Whatsapp kümelerinden birleşip 50-100 kişi olabiliyorlar.“
Bir diğer mahalleli Adem Ulu da Suriyeliler ve Türkler ortasındaki tansiyonun son yıllarda giderek arttığını söz ediyor:
“İki sene evvel 15 yaşında bir erkek çocuğu annesiyle yanmış bir binanın önünden geçiyordu. O binada kalan Suriyeliler çocuğun annesine laf attılar. Karşılık veren çocuğun kolunu kırdılar. Türkler de gelip müdahale ettiğinde hepsi çatıya çıkıp aşağı kiremit atmaya başladı.
Daha dün mahalle kahvesinde dört kişi otururken, karşı apartmanın önünde bir Suriyeli ve Türk’ün hengame ettiğini gördük. Gidip müdahale bile edemedik zira bir anda 30 kişi oldular. Herkesin ailesi, çoluğu çocuğu var.”
“Suriyeliler ve Türkler toplumsal hayatta yan yana gelmiyor”
Başta bayanlar olmak üzere konuştuğumuz pek çok kişi, Suriyelilerden dolayı mahalledeki park ve bahçe alanlarını rahatça kullanamadıklarını savunuyor.
Suriyeli komşularıyla münasebetlerini sorduklarımız ise genelde ‘pek münasebet kurmadıklarını’ tabir ediyor.
Adem Ulu, “Buraya ahenk sağlayamıyorlar, kendi kültürlerini yaşıyorlar. Burayı Halep’e, Şam’a çevirdiler. Biz mülteci durumuna düştük. Mahallede selam verecek Türk kalmadı. Benim bu saatten sonra bunlara empati yapmak, hoşgörülü davranmak içimden gelmez” diyor.
‘Ölen benim kızım olabilirdi’
18 yaşındaki kızının dün gece olay yerinde olduğunu söyleyen Dursun, kızının ‘kıl payı’ kurtulduğunu fakat bundan sonrası için telaşlı olduğunu söz ediyor:
“Benim kızım ölen çocuğun çok samimi arkadaşı. Dün gece olay olmadan yarım saat evvel yanlarından ayrılmış. Dün gece ölen benim kızım da olabilirdi. Kızım ulusal jimnastikçi, konutta hüngür hüngür ağlıyor, bugün idmana gidemedi.
Çocuklarımız sokağa çıkıp da rahatça gezemiyorlar. Ailelerimiz, çoluğumuz çocuğumuz şu parkta rahatça oturamıyor. Geliyorlar nargileleriyle, kalabalık kümelerle oturuyorlar. Bir şey de diyemiyorsun, yanındaki ailenden çekiniyorsun. Hakikaten başımıza geldi, bıçaksız gezmiyorlar.“
Meskenin bahçesinde otururlarken konuştuğumuz bir küme bayan ise mahallenin toplumsal imkanlarından faydalanamadıklarını zira ‘Suriyeli genç erkek nüfusunun önemli bir biçimde arttığını’ tabir ediyor.
Bir bayan, “Bayanları balkona bile çıkamaz lakin erkekleri atletle, kısa şortlarla sokakta geziyor. Bizimkilerde de bunları yapanlar yok mu, var. Fakat en azından bizimkiler burada sığıntı değil” diyor.