Türkiye, uzun vakit sonra ‘önemsizleştirilen’ Merkez Bankası faiz kararını tekrar iktisat gündeminin ana unsuru yaptı. Faiz artışında oranlar, yerli ve yabancı yatırım kurumları ve uzmanlar tarafından tartışıladursun, yüksek yahut beklentilerin altında kalacak ya da orantısız güç bazında uygulanacak faiz artışının da yan tesirleri olacak. Bu yan tesirlerin birinci sırasında gelen, yatırım, istihdam ve üretim üçlüsü bulunuyor. Kredilere ve faiz oranlarına karşı kırılgan olan şirketler ve bankalar durumun ne olduğuna bakıldığındaysa başlar karışıyor. IMF, Türkiye’de zombi şirketler birinci sırada derken, Merkez Bankası datalarında sorun olmadığı görülüyor.
Türkiye iktisadında, enflasyon geriliyor, yeni iktisat idaresinden rasyonel beklentiler bulunuyor, işsizlik yatay, büyüme sürüyor, kur yatay üzere bir tablo görünüyor.
Tablonun gerisini çevirdiğimizde dış ticaret, cari açık üzere meselelerin yanında, rezervlerde azalış, enflasyondaki gerilemenin yavaşlayarak yüksek sayılabilecek oranlar yapışkan bir seyre dönüşmesi, bankaların düzenlemelerle kırılganlaşan bilançoları üzere saymaya kalkılırsa sayfalar sürecek sıkıntılar görülüyor. Bunların yanına 22 Haziran’da yapılacak faiz artışının büyüklüğü, tesiri üzere datalar de eklenince nasıl bir görünüm göreceğimiz hesaplanmaya çalışılıyor.
IMF’nin yaptığı bir araştırmada Türkiye’ni bu bahiste meselesinin beklenenden büyük olabileceğinden de korkuluyor.
‘Zombi şirket’ kısaca kamudan aldığı takviyeler ya da ucuz finansmana rağmen sürdürülebilir olmayan bir finansal durumda olup, geri ödemesinin mümkün olmadığı dayanaklarla ‘su üzerinde yüzdürülen’ firmalar için kullanılıyor.
IMF ekonomistlerinin 16 Haziran’da yayımladığı, ‘Yürüyen ölülerin yükselişi: Dünyadaki zombi firmalar’ raporunda, pandemiden bu yana zombi şirketlerin sayısının arttığı görüldü.
Halka açık olmayan şirketlerde bu oran dünyada en yüksek Türkiye’de bulunuyor.
‘Zombi’ şirketler konusunda kaygılar tüm dünyaya yayılırken, düşük kâr edip, yüksek kredi yahut dayanak alarak ayakta kalan şirketler, sağlıklı işleyen şirketler için de tehdit pozisyonunda bulunuyor.
Raporda 2000 yılından bu yana dünya çapında halka açık olmayan zombi şirketler hesaplanırken, son yıllarda ise artışın hızlandığı görüldü.
Borsaya kote olmayıp süreç görmeyen ya da halka açık olmayan zombi şirketlerde önder Türkiye olurken, akabinde Endonezya, Romanya ve Rusya geldi.
Halka açık şirketlerdeyse Türkiye 21. sırada yer aldı. Halka açık şirketlerin sıralamasında zombi şirketlerin en çok olduğu ülkelerde Ürdün başı çekerken, Güney Kıbrıs ve Yunanistan akabinde geldi.
IMF raporunda, pandeminin şirketlere tesirinin ağır olduğu bunu azaltmak için de kamu takviyelerinin ağır olduğu belirtilirken, değişik olarak ‘halka açık olmayan şirketlerin zombileşme oranının daha düşük olduğu’ söylendi.
Zombileşme oranı, emlak, güç üzere büyük oynaklıklarla karşı karşıya kanal dallarda daha fazla oldu.
Önemli iktisatçılar da zombi şirketlerde başkan olmamıza yorumlarını esirgemiyor.
👇
👇
Geçen haftalarda, Maliye Hesap Uzmanları Vakfı’nın “Yakın Gelecekte Dünya ve Türkiye” bahisli paneline katılan Prof. Dr. Daron Acemoğlu da bu mevzuya dikkat çekmişti.
Acemoğlu, bankaların bilançolarının ‘sorunlu kredilerde’ kendilerinin de şimdi ölçmediği ya da net ölçemediği bir sıkıntıyla karşı karşıya olabileceğini söylemişti.
Twitter’da “VeFinans” isimli hesabın TCMB datalarından derlediği bilgilerde, gerek gerçek bölümde, gerek bankacılık dalında ve hane halkında borçluluk düşük görünüyor. Bu da baş karıştırıcı bir tablo sunuyor.
Gelecek hafta TCMB’nin yapacağı PPK toplantısından çıkacak faiz kararına karşı kırılganlığın ölçülemeyen boyutu tedirginliğe yol açıyor.
“Yüksek enflasyonla gerçek dalın borçluluğu geriledi.”
“Reel kesimin kur riski azaldı.”
“Reel bölümün karlılık göstergeleri tarihi ortalamaların üzerine çıktı.”
“Reel bölümün artan karlılıkla borç ödeme gücü düzgünleşti.”
“Hanehalkının borçluluğu zati çok düşük.”
“Bankacılık bölümünün etkin kalitesi görünümü makul.”
“Sorunlu krediler için yüksek karşılık ayrılıyor.”
“Sabit faizli TL menkul pahaların bilanço hissesi yükselse de sonlu.”
“Bankacılık kesiminin muhtemel ziyanları karşılayabilecek sermaye tamponları da var.” Siz ne dersiniz? Hangi data daha düzgün ölçüm sunuyor?
