1934 yılında Atatürk'ün talimatıyla camiden müzeye çevrilen Ayasofya'nın yeniden ibadete açılması tartışması gündemin tepesine yerleşti. Peki Atatürk, fethin sembol mekanı Ayasofya'nın müzeye dönüştürülmesini neden istemişti? Prof. Zafer Toprak bunun Atatürk'ün “hümanist bakışı ve uygarlık anlayışıyla” ilgili olduğunu söyledi.
Türkiye'nin kororonavirüse karşı mücadelesini sürdürdüğü bu günlerde eski bir tartışma yeniden gündeme geldi; Ayasosya'nın ibadete açılması… Konu; dini, tarihi, hukuki ve siyasi açılardan tartışılıyor. Gözler 2 Temmuz'da Danıştay'dan çıkacak kararda.
İstanbul'un fethinin ardından Fatih Sultan Mehmet tarafından kiliseden camiye çevrilen Ayasofya, 1934 yılında Atatürk'ün direktifi üzerine Bakanlar Kurulu'nda alınan kararla ibadete kapatılıp müzeye çevrildi. Peki Atatürk'ü bu karara iten sebep veya sebepler nelerdi? Hürriyet gazetesinden Sedat Ergin, bu soruyu Koç Üniversitesi'nden Prof. Zafer Toprak' a sordu.
“Atatürk Türkiye’nin tarihini bütün uygarlıkları kapsayan bir derinlik içinde görüyordu”
Prof. Zafer Toprak
Toprak şunları kaydetti:
“Atatürk bu adımı ‘Batı ne der’ diye atmadı”
Alınan kararı “Atatürk’ün hümanist bakışı ve uygarlık anlayışının bir sonucu” olarak değerlendiren Toprak, “Atatürk bu adımı ‘Batı ne der’ diye atmamış, tümüyle kendi hümanist görüşü doğrultusunda hareket ettiği için bu kararı almıştır. Bu, kendi birikiminin, değerlerinin, felsefi bakışının bir yansımasıdır. Böylelikle, Ayasofya’yı insanlığın ortak mirasının bir parçası haline de getirmiştir” dedi.
Kararnamedeki imza sahte iddiası
Öte yandan, 24 Kasım 1934 tarihinde Ayasofya'nın müzeye dönüştürüşmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararı ve karardaki Atatürk imzasının sahte olduğu iddiası da yeniden gündeme geldi. Bu iddiayı dile getiren Türk Tarih Kurumu’nun eski başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu, Milliyet'ten Mert İnan'a şunları anlattı:
Sinan Meydan: “Atatürk'ün yeni soyadıyla attığı ilk imza”
Tarihçi Sinan Meydan, salı akşamı Habertürk'te Teketek programına Yusuf Halaçoğlu ile birlikte katılarak Ayasofya'nın müzeye çevrilmesine ilişkin iddiaları tartıştı.
“İmzanın Atatürk'e ait olmadığı iddiası doğru değil” diyen Meydan, “Bu belge bizim elimizde ama nedense görülmüyor. Atatürk'e soyadı ne zaman verildi? TBMM, 24 Kasım 1934 tarihinde verdi Atatürk'ün soyadını. Bu tarih aynı zamanda Ayasofya'nın müze olmasına karar veren kararnamenin tarihidir. Mustafa Kemal Atatürk, bu kararın verildiği gün Atatürk soyadını alıyor. İmzasının bir günde oturması mümkün değil tabii ki. Ayasofya'nın müzeye çevrilmesi kararnamesi, Atatürk'ün ilk attığı imzadır yeni soyadıyla. Atatürk'ün 1934 yılının aralık ayından sonra atacağı o klasik imzanın ilk prototipidir bu imza” değerlendirmesinde bulundu.
