Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Türkiye’nin tutuklu iş insanı Osman Kavala ile HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın hür bırakılması istikametindeki AİHM kararlarını uygulamamasını görüşecek. Bakanlar Komitesi’nin gündeminde ayrıyeten Türkiye’de devletin Aleviler’e eşit davranmadığı istikametinde yapılan müracaatlar üzerine, cemevleri ve mecburî din dersleriyle ilgili iki başka AİHM kararının uygulanmamasına ait belgeler da var.
Bakanlar Komitesi’nden edinilen bilgiye nazaran, Komite’nin 3 gün boyunca yapılacak toplantıda ihlal prosedürü düğmesine basma kararı alması durumunda, Kavala evrakı AİHM’e geri gönderilecek ve AİHM’den, “alınan kararın uygulanmadığına dair resmi olarak tespitte bulunmasını” istenecek.
VOA’dan İstek Çakır’ın haberine nazaran, Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi, Strasbourg’daki AİHM’in kararlarının uygulanmasını denetlemek için 30 Kasım ile 2 Aralık tarihleri ortasında üç aylık olağan toplantısını yapacak. Bakanlar Komitesi Türkiye’den 4 farklı davanın yanısıra, Ermenistan, Azerbaycan, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Macaristan, İtalya, Litvanya, Kuzey Makedonya, Polonya, Moldova, Romanya, Rusya, Ukrayna ve İngiltere’yi kapsayan dava belgelerinin uygulamalarını da detaylı incelemeye alacak.
Kavala davası için karar günü
AİHM, 10 Aralık 2019 tarihli kararında, 2017’den beri “makul kuşku olmadan, siyasi nedenlerle cezaevinde tutulan ve müracaatları makul müddette ele alınmayan” Osman Kavala’nın derhal hür bırakılması yönüde karar almıştı.
AİHM kararlarının uygulanmasını denetleyen Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi 16 Eylül’deki toplantısında, AİHM kararını uygulamayan Türk devleti aleyhinde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 46’ncı hususuyla düzenlenen “ihlal prosedürünün” başlatılması gerektiği istikametinde karar almış, lakin bu tarihten çabucak evvel görülecek Seyahat davasında, Kavala’nın hür bırakılması tarafında bir karar alınıp alınmayacağını bekleme kararı almıştı. Fakat Seyahat Davası’nın 26 Kasım’daki duruşmasında Kavala’nın tahliye talebinin reddedilmesi üzerine, Komite ihlal prosedürünü başlatma konusunu gündeme aldı.
“Kavala belgesi AİHM’e geri gönderilecek”
Bakanlar Komitesi’nden verilen bilgiye nazaran, Komite’nin 3 gün boyunca yapılacak toplantıda ihlal prosedürü düğmesine basma kararı alması durumunda, Kavala belgesi AİHM’e geri gönderilecek ve AİHM’den, “alınan kararın uygulanmadığına dair resmi olarak tespitte bulunmasını” isteyecek.
Bunun üzerine AİHM Kavala evrakını yine ele alarak, resmen kararın uygulanmadığı istikametinde karar verecek ve belgeyi yine Bakanlar Komitesi’ne iletecek. Komite’de kararın çabucak akabinde gelen toplantıda AİHS’e muhalif davranan Türk devletine nasıl bir yaptırım uygulanacağı yolunda karar verilecek.
”Oy kullanma hakkının askıya alınmasından, ihraca kadar her türlü yaptırım mümkün”
”Oy kullanma hakkının askıya alınmasından, ihraca kadar her türlü yaptırım mümkün” diyen uzmanlara nazaran her mümkünlük masada lakin birinci etapta çabucak ihraç üzere ağır bir karar alınmayabilir; Türkiye’nin Konsey’deki oy hakkı askıya alınabilir.
Bakanlar Komitesi, Kavala evrakından çabucak sonra gündeme aldığı HDP Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın hür bırakılması istikametindeki AİHM kararının uygulanmaması evrakını da gündemine alacak.
Alevilik Evrakı
Bakanlar Komitesi olağan toplantısında, Cumhuriyetçi Eğitim ve Kültür Merkezi (CEM) Vakfı Lideri İzzettin Doğan ile Hasan ve Aksiyon Varlıklı tarafından açılan davaya ait kararın uygulanması da incelenecek. Cem Vakfı ve İzzettin Doğan’ın başvurusu üzerine AİHM, 2017 yılında, “Cemevlerinin statüsünün resmiyet kazanması” istikametinde karar almıştı. Fakat Türkiye’nin bu yolda bir adım atmaması nedeniyle belge bakanlar komitesine geldi. Türkiye’de, “zorunlu din eğitimi dersleri de dahil olmak üzere Alevilere uygulanan farklı ve ayrımcı muameleye son vermesini” içeren bir ekip ıslahatlara gidilmesi istikametinde karar almıştı.
Aleviler’i kapsayan ikinci evrak ise AİHM’in 2007 tarihli “Hasan ve Hareket Zengin” kararı. Kızlarının zarurî din dersi alması ve tek taraflı ve tek mezhebi anlatan din derslerinden muaf tutulmasını isteyen Güçlü ailesi, iç hukukta müracaatları kabul edilmeyince davayı AİHM’e taşıdı. AİHM, 2007 yılında, AİHS’in “eğitim hakkı” başlığı altındaki , “Devlet, ebeveynlerin, çocuklarının eğitim ve öğretimini, kendi dini ve düşünsel inançlarına nazaran yapması hakkına hürmet gösterir” unsuruna dayanarak Varlıklı ailesinin, “çocuklarının mecburî din derslerinden muaf tutulması” talebini kabul etti.
Bakanlar Komitesi’nin, bu iki belgenin uygulamasına ait ayrıntıları inceleyerek, Türkiye’nin karara uyması yolunda bir tarih belirlemesi bekleniyor.
Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 46. hususunun 4’üncü fıkrası uyarınca AİHM kararları, mukaveleye imza atan devletleri bağlıyor. Bakanlar Komitesi, ulusal makamlar, müracaat sahipleri, STK’lar, İnsan Hakları Kurumları ve öteki ilgili taraflarca sağlanan bilgilere dayanarak bu kararların uygulanıp uygulanmadığını denetliyor.
