Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ortak bir bildiri yayınlayarak iş insanı Osman Kavala’nın hür bırakılması davetinde bulunan ortalarında ABD, Almanya ve Fransa’nın da bulunduğu on ülkenin büyükelçilerinin “istenmeyen kişi” ilan edileceğini açıklaması Avrupa ülkelerinde reaksiyona neden oldu.
Almanya Dışişleri Bakanlığı’ndan cumartesi akşamı yapılan açıklamada, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarını ve haberleri dikkate aldık ve öteki dokuz ülke ile ağır formda istişarelerimiz sürüyor” sözleri kullanıldı.
Alman siyasi partilerinden ise daha sert açıklamalar geldi. Almanya’da yakında kurulması beklenen koalisyon hükümetinin muhtemel ortaklarından Hür Demokrat Parti’nin (FDP) dış siyaset sözcüsü Alexander Graf Lambsdorff, “Aralarında Almanya’nın ve birçok müttefik NATO ülkesinin temsilcilerinin de bulunduğu on büyükelçinin hudut dışı edilmesi kararı makul olmadığı üzere diplomatik de değil; bu adım ittifakın birliğini zayıflatır” dedi. Lambsdroff, Erdoğan’ın da bunu arzulamayacağını belirtti.
Yeşiller’den yaptırım talebi
Almanya Federal Meclis Lider Yardımcısı Yeşiller partili Claudia Roth ise Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını talep etti. Roth, Alman haber ajansı dpa‘ya açıklamasında, “Erdoğan’ın kendisini eleştirenlere karşı vicdansız tavrı hiçbir pürüz tanımıyor” dedi. Roth, Erdoğan’ın “otoriter çizgisine” milletlerarası arenada karşı çıkılması gerektiğini savunarak, Türkiye’ye yönelik yaptırım kararı alınmasını ve savunma eserleri ihracatının durdurulmasını talep etti.
Yeşiller’in dış siyaset sözcüsü Omid Nouiripour da “Bu tartışmaya açık bir husus değil ve sonuçları olmalı” diye konuştu. Nouiripour, hukuk devleti unsuru ve demokrasiyi savunmaktan vazgeçilmeyeceğini kelamlarına ekledi ve gelecekte de Erdoğan hükümetine karşı “net bir tutum” benimsenmesi gerektiğini söz etti.
Hristiyan Demokrat Birlik’in (CDU) dış siyaset sözcüsü Norbert Röttgen ise Süddeutsche Zeitung gazetesine açıklamasında “dış siyasette büyük bir tartışma” yaratıldığını belirterek, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ülkesini Avrupa ve Batı’dan uzaklaştıracak bir adım atıyor” dedi.
Öte yandan Norveç hükümetinden de hususa ait bir açıklama geldi. Norveç hükümetinin bir sözcüsü, büyükelçilerinin hudut dışı edilmeyi gerektirecek hiçbir şey yapmadığını vurguladı. Sözcü, Türkiye’yi üyesi olduğu Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nde yer alan demokratik standartlara ve hukuk devleti unsuruna bağlı kalmaya çağırmaya devam edeceklerini söyledi.
Avrupa Parlamentosu’nun Lideri David Sassoli ise Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Erdoğan’ın kararının Türkiye’deki “ağır otoriter eğilimin” bir işareti olduğunu belirterek, “Bizi korkutamazlar. Osman Kavala için özgürlük!” tabirlerini kullandı.
Ne olmuştu?
Ortalarında ABD, Almanya ve Fransa’nın da bulunduğu on ülkenin Ankara büyükelçilikleri 18 Ekim Ekim Salı günü iş insanı, hayırsever ve insan hakları savunucusu Osman Kavala’nın tutuklanmasının dördüncü yılı vesilesiyle ortak bildiri yayınlamıştı.
Bildiride Kavala’nın dava sürecinin farklı belgelerin birleştirilmesi ve beraat kararından sonra yeni davalar yaratılması yoluyla daima geciktirildiğine işaret edilerek bu durumun “Türk yargı sisteminde demokrasiye saygıyı, hukuk devleti ve şeffaflık unsurlarını gölgelediği” kaydedildi. Ortak bildiride “Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İsveç, Kanada, Norveç ve Yeni Zelanda Büyükelçilikleri olarak Türkiye’nin memleketler arası yükümlülükleriyle ve ulusal kanunlarıyla uyumlu biçimde, bu davanın adil ve süratli biçimde sonuçlandırılması gerektiği kanısındayız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin bu konudaki kararları doğrultusunda Osman Kavala’nın derhal hür bırakılmasının sağlanması için Türkiye’ye davette bulunuyoruz” sözüne yer verildi.
Türk hükümeti bildiriye sert reaksiyon gösterdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, cumartesi günü Eskişehir’de yapılan toplu açılış törenindeki konuşmasında bu bireylerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesi için Dışişleri Bakanı’na talimat verdiğini söyledi ve ‘Bu 10 büyükelçinin bir an evvel istenmeyen adam ilan edilmesini çabucak halledeceksiniz’ dediğini belirtti. Erdoğan, “Zira bunlar Türkiye’yi tanıyacaklar, anlayacaklar, bilecekler, Türkiye’yi bilmedikleri, anlamadıkları gün terk edecekler” diye konuştu.