Ayhan Bilgen: Gereksinim kendisini hissettiriyorsa çalışmalarımız bir siyasi partiye dönüşebilir

Ece Göksedef
BBC Türkçe

HDP’li eski milletvekili ve eski Kars Belediye Lideri Ayhan Bilgen, yeni bir siyasi hareketin içinde olduğunu, Aralık ayı içerisinde yeni oluşumu deklare edeceklerini ve bunun, 2023’te gerçekleşmesi durumunda gelecek seçimlere yetişecek bir siyasi partiye dönüşebileceğini açıkladı.

BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtlayan HDP’li Bilgen, siyasi hareketin içinde farklı partilere mensup isimlerin olduğunu söyledi ve “HDP içinden bir fraksiyon üzere bir şey hedeflemiyoruz. Türkiye’nin sıkıntılarının tahliline odaklanmaktan yanayız. Kürt sorunu da natürel en belirleyici sıkıntılardan biri olduğu için değer veriyoruz. Lakin buradan ibaret bir siyasetin Kürtlerde de çok karşılığı olduğunu düşünmüyoruz.” dedi.

Eski TBMM Lideri ve AKP milletvekili Bülent Arınç’ın BBC Türkçe’ye verdiği mülakatta söylediği “Ben Ayhan Bilgen’le de konuşuyorum. Biz kabul etseydik bize gelip milletvekili olurdu, bizimkiler sırtını dönünce HDP’den teklif alıp oraya gitti.” kelamlarını sormak için Bilgen’i aradık.

Bilgen, 2007’de içinde bulunduğu ‘Yeni Siyaset Teşebbüsü’nün AKP’ye katılması için teklif yapıldığını lakin kendisinin muhalefette kalmayı tercih ettiğini söyledi:

“Kendisiyle 2000’li yılların başından beri tanışıyoruz, Mazlum-Der’deyken de görüşüyorduk. Türkiye’nin problemleriyle ilgili siyasette her vakit diyaloğun, bağlantının gerekli, mecburî olduğunu düşünen biriyim.

“Benim AK Parti’ye katılma teşebbüsüm, talebim, beklentim olmadı. Yalnızca 2005-2007 ortasında, içinde Ertuğrul Günay, Mehmet Bekaroğlu, Haluk Özdalga üzere isimlerin olduğu bir platformumuz vardı; “Yeni Siyaset Girişimi” diye. Oradaki bir küme arkadaş daha sonra AK Parti’ye katıldı. O devirde bizim de katılmamız tarafında bir teklif oldu, bir kıymetlendirme yapıldı. Ancak ben Türkiye’de muhalefet muhtaçlığı olduğunu düşünen biriyim. Kendi açımdan bunu tercih ettim.

“AK Parti içinde bir kıymetlendirme yapılmış mıdır onu bilmiyorum. O devir de dahil olmak üzere bugüne kadar AK Parti’ye yönelik rastgele bir teşebbüsüm, talebim, beklentim olmadı.”

Bilgen, Arınç’la bugünkü görüşmeleri ve siyasi çalışmaları hakkında da BBC Türkçe’nin sorularını yanıtladı:

Bugün Sayın Arınç’la görüşmeleriniz kapsamı nedir? Farklı bir muhalefet şekli üzerine, farklı bir adım atmak üzere mi konuşuyorsunuz?

Olağan ki bizim bir çalışmamız, bir arayışımız, bir grup temaslarımız, görüşmelerimiz var lakin Sayın Arınç’la bu eksende bir görüşmemiz kelam konusu değil. Ben az evvel de söz ettiğim üzere CHP’nin de duayen siyasetçileriyle, bugünkü etkin yöneticileriyle, DEVA ve Gelecek Partileri’nde vazifeli yönetici en üst seviyede isimlerle de, geçmişte AK Parti’de siyaset yapmış isimlerle de, HDP yöneticileriyle de, şu an itibariyle etkin yöneticilerle temaslar içindeyim.

Türkiye’de siyasetin tıkandığını düşünüyorum. Bunu iktidar ya da muhalefet ayrımı yapmaksızın söylüyorum. Yapısal problemleri olduğunu düşünüyorum siyasetin ve bu yapısal sıkıntıları aşamadığımız takdirde bunun bedelini, siyasete olan inancın çökmesiyle hepimiz ödeyeceğiz, bütün ülke ödeyecek. Münasebetiyle genel değerlendirmeler, birlikte çalışma arayışı değil, bu problemlerin nasıl çözülebileceğine dair, neye muhtaçlık olduğuyla ilgili kıymetlendirme ve bilgi paylaşımıdır.

• HDP’den ‘yeni parti sinyali’ veren Bilgen’e karşılık: ‘Temennimiz, fikirlerinin iktidara payanda olmaması’
• Bülent Arınç: Erdoğan’a rakip olmayacağım diye içtihatta bulundum; beni fazla zorlamasınlar, içtihatlar değişebilir

Bir müddettir bazı bölümlerin siyasete inancını kaybettiği için sessiz çoğunluğa katıldığına dair açıklamalarınız geliyor. “Yeni bir siyaset tabanı şart” da dediniz. Yeni bir siyasi parti kurma çalışmanız mı var?

Türkiye’de toplumun, iktidarı eleştirirken muhalefeti de yetersiz görüyor olmasından kaynaklı, yeni, dinamik bir toplumsal kesim oluşuyor. Özel olarak iktidar ya da muhalefet aksiliği değil, Türkiye’deki siyaset yapma usulüne itirazı olan beşerler, parti kültürüne, siyasetin çıkar ilgilerine, şahsî rant aracına dönüşmüş olmasına reaksiyon duyan bölümler var.

Bu bölümleri, anket firmalarımız, ‘kararsızlar’ diye tanım ediyor. Bu beşerler kararsız filan değil, bu beşerler son derece kararlı, son derece politik şuurlu, yurttaş sorumluluğu olan, ahlaki hassasiyeti olan beşerler. Siyasette düzey istiyorlar.

Bu kesitin bir fanatik tavrı olmadığı için, bir angajmanı olmadığı için ufkunun daha açık olduğunu, rastgele bir parti angajmanı olmadan ülke çıkarlarının gerektirdiği siyasal teşebbüslere açık olduklarını düşünüyorum. Bu açıdan da bu kesitin siyasete katılabileceği bir yerin inşasına, bir platformun inşasına muhtaçlık var.

Lakin bunun evvel fikrî olarak netleşmesi lazım. Örneğin bu kesim ne istiyor, kimlik siyasetine nasıl bakıyor, kutuplaşmaya, kamplaşmaya karşı neden yansılı, ekonomik meselelerin tahlilinde mevcut siyasetçileri neden yetersiz görüyorlar? Bu kesitin beklentisini, siyasete iştirakini kolaylaştıracak formülleri bulmak zorundayız. Bu formüller bugünkü siyasi partilerin daha çok kimlik eksenli siyaseti olmaması gerektiği arayışındayız. Ancak bunun hem düşünsel manada netleşmesi hem toplumsal örgütlülüğe dönüşmesi gerekiyor.

Bu bir siyasi partiye dönüşebilir mi? Bence 120’nin üzerinde siyasi parti olmasına karşın hâlâ kararsız seçmen varsa ya da partilerine kerhen oy veren seçmen varsa siyasette aslolan toplumun önünü açmak ve siyasete uzak duran kesitleri siyasete taşımaktır. Hâlâ bir boşluk varsa, hala kararsız seçmen anketlerde önemli bir yekûn oluşturuyorsa… Keşke mevcut partiler bu kısımlara hitap edebilse ve onların siyasete olan inancını artırarak siyasete katabilse.

Söylediklerinizden şunu anlıyorum; bunun düşünsel yerini oluşturmak sizin için kıymetli ve şu an çalışmanın bu basamağındasınız. Bu çalışma ilerlerse ve güçlendirebildiğiniz takdirde bir siyasi partiye de dönüşebilir.

Çok doğal. Gereksinim kendisini hâlâ hissettiriyorsa, toplumsal dayanak de buna imkan veriyorsa… Bu mevcut partiler her yeri tapulamışlar üzere bir yaklaşım zati demokratik kültüre alışılmamıştır. Ortada boşluk varsa da burada “Neden bu türlü bir şey yapıyorsunuz?” diye suçlanmak yerine aslında toplumun siyaset dışındaki kesitlerini siyasete taşıdığımız için takdir edilmemiz, desteklenmemiz lazım. Bunu ne kadar başarabiliriz, doğal ki toplumsal teveccühe, ilgiye bağlı.

Getty Images

Partiyi önümüzdeki seçimlere yetiştirmeyi mi planlıyorsunuz?

Biz biraz farklı bir çalışma biçimi öngörüyoruz. Israrla şunun altını çiziyoruz, Türkiye’de öncelikle yeni farklı bir siyasal fikre ve siyasal harekete muhtaçlık var diyoruz. Bu siyasal fikir ve siyasal hareket bizim şu anda görüştüğümüz arkadaşlarla ortaklaştığımız, eforu içine girdiğimiz boyutudur.

Bunun bir partiye dönüşmesi, birinci seçime yetişmesi konusu tartışma seviyesinde devam ediyor. Toplumla tartışarak olgunlaştırmamız lazım. Kapalı kapılar gerisinde benim ya da arkadaşlarımın kararını vereceği bir şey değil bu. Toplumsal sahiplenmeyle o evreye gelmeli. Yoksa bir hevesle, 125 partiden bir adedini de biz kurabilir, buna gücümüz kâfi. Ancak bizim aradığımız bu türlü bir parti değil.

Yani vakit vermek için çok mu erken?

Bu biraz gayretlerimizde alacağımız aralığa ve seçim tarihine bağlı. Seçimin vaktinde yapılacağı varsayıldığında bu hâlâ bizim için mümkün ve yetiştirilebilir. Öteki bir gelişme olursa bu pratikte zati türel süreç açısından gerçekçi olmayabilir.

Bu durumda da biz toplumsal muhalefete katkı yapmak, toplumsal dinamiklerin siyasete iştirakinin desteklenmesine dair çalışmaların içerisinde zati olacağız.

• Ayhan Bilgen BBC Türkçe’ye konuştu: HDP’nin seçime girmesini engelleyecek yasal düzenleme için taban oluşturuluyor
• Gözaltındaki Kars Belediye Lideri Ayhan Bilgen’in istifa kararı HDP için de sürpriz oldu
• Kobani Davası’nda Ayhan Bilgen dahil dört kişinin tahliyesine karar verildi
• HDP sözcüsü Ayhan Bilgen hür bırakıldı
• HDP Sözcüsü Ayhan Bilgen tutuklandı

Biz diye bahsettiğiniz ‘arkadaşlarınız’ kim? Kimler var yanınızda bu çalışmada?

Müsaadenizle bunu şu anda paylaşmam nezaket açısından uygun değil. O denli bir evredeyiz lakin bunu çok uzatmadan, önümüzdeki ay içerisinde artık, bir platform üzere mi başlayacağız yoksa bir siyasi hareket üzere mi kendimizi deklare edeceğiz, bunu netleştirdikten sonra aslında isimleri de paylaşmış olacağız.

Şu kadarını söyleyeyim ki; siyasette geçmişte tecrübesi olan lakin kamuoyunda yıpranmamış, aleyhinde negatif algı olmayan ve birlikte uyumlu alışabilecek, farklı geçmişi ve farklı siyasi aidiyeti olan beşerler esasen çok fazla yok ne yazık ki. Toplumun ekseriyetinde de şöhretler takımı beklentisi yok. Sessiz çoğunluğun kendisini özne yapmak istiyoruz, kurtarıcı siyasetçileri önlerine koymak niyetinde değiliz, bu üslubu problemli görüyoruz. Mahallî özneler çıksın istiyoruz, geçmişte akademide, sivil toplumda, medyada çalışmış isimler kendileri katılsın…

Ünlü siyasetçiler gelsin bizi kurtarsın biçimine aslında bu kesim reaksiyonlu, buna yansıları olduğu için yeni kurulan partilere de katılmıyorlar.

Bu durumda az sayıda kişi mi bu çalışmanın içinde?

Biz Türkiye’deki bilinen siyasi oluşum arayan eski siyasetçiler profiline biraz aralı durmak gerektiğini düşünüyoruz. Zira her birimizin geçmişimizle özeleştiri yapması gerekiyor, bu kısımlara neden hitap edemedik ve toplumu siyasete neden katamadık diye. Bu özeleştiriyi yaptığımız takdirde birebir yanlışları tekrarlamanın kendi egolarımızı tatmin dışında bir sonuç doğurma ihtimali yok. Gençlerin, bayanların, bugüne kadar siyasete katılmayanların önünü açacak bir siyaset biçimi geliştirmeliyiz.

Sayı vermekten bilhassa kaçınıyorsunuz sanırım.

Şu anda İstanbul ve Ankara’da daha çok temaslarımız fakat artık yerellere de gitmeye başlayacağız, vilayetlerde de toplantılar yapmaya başlayacağız. Kapalı toplantılar doğal bunlar. Şu ana kadar 40 civarında arkadaşla çalışmaları sürdürmek konusunda bir irade oluştu.

Bu hareketin önderi olarak siz öne çıkıyorsunuz değil mi?

Biz her şeyi açık tartışıyoruz, hiçbir şahsa angajmanımız yok, ben de dahil olmak üzere. Genç bir arkadaşımız, bir bayan arkadaşımız, yerelden bir arkadaşımız bunun öncülüğünü yapma konusunda sorumluluk üstlenir; risk alırsa çok alışılmış oburunun peşinden gitmeye de hepimiz açığız. Bu türlü açık tartışıyoruz, peşinen bir kişi kültü ve onun etrafında, onun tanıdıkları üzerinden bir siyaset biçimi tercih etmeyeceğiz.

Bu, Türkiye’de güç bir şey, denenmemiş bir şey. Biz denenmemişi denemek gerektiğini düşünüyoruz zira denenmişler bu kısmı harekete geçiremiyor. Buna birinci sefer oy kullanacak kesitler de dahil, gençlere mevcut yapılanmalar, yeni kurulmuş partiler hitap etmeyi başaramıyorlar. Oraya hitap edip direkt iştirakini sağlayamadıktan sonra bir tane daha tabela asmanın çok bir kıymeti yok bizim için.

Hâlâ HDP üyesisiniz değil mi?

Evet. Öteki partilere üye arkadaşlarımız da var. Sonuçta şimdi bir parti değiliz, bir siyasi arayış ve hareket evresindeyiz. Münasebetiyle bu çelişkili bir durum değil bizim açımızdan.

• HDP, Anayasa Mahkemesi’nden savunma için ek mühlet istedi
• HDP davası resmen başladı, bundan sonra süreç nasıl işleyecek?

Sizin politik geçmişinizi, HDP’de siyaset yaptığınızı hesaba katarsak, bu oluşumun da aşikâr bir kesite, çoğunlukla Kürt seçmene yahut HDP seçmenine hitap etmesi muhtemel diye düşünebilir miyiz?

Hayır, hayır. Bunun sorun çözeceği kanaatinde değilim. Şunu daima söz ettim, HDP’ye sempati duyanla HDP’ye oy veren ortasındaki makas çok açık. Yüzde 25’ler oy verebilirim diyor fakat yüzde 10 oy veriyor. Sempati duyup oy vermeyenleri hedeflemek, onlara hitap etmek, yani bütün partilere, her partinin tabanına hitap etmek pek natürel mümkün.

Fakat biz özgün olarak HDP içinden bir klik üzere ya da HDP’den bir çizgi, bir fraksiyon üzere bir şey hedeflemiyoruz. Toplumsal merkezi önemsiyoruz. Türkiye’nin problemlerinin tahliline odaklanmaktan yanayız. Kürt sorunu da doğal başta, en belirleyici meselelerden biri olduğu için kıymet veriyoruz. Fakat buradan ibaret bir siyasetin Kürtlerde de çok karşılığı olduğunu düşünmüyoruz. Yalnızca Kürt meselesine odaklı, yalnızca HDP tabanına talip bir siyasi hareketin muvaffakiyet bahtını da görmüyoruz doğrusu.

Hareketin öncülerinden biri siz olunca bu biçimde görülecektir, farklı bölümlere hitap etme konusunda…

Onu muhtemelen başka arkadaşlarımızla dengeleyeceğiz, o isimler de ortaya çıkmaya başlayınca bu türlü olmadığı daha sağlıklı anlaşılacaktır.

Ben her siyasi partiden üst seviye isimlerle görüşüyorum dediniz. Bunlardan bir takviye var mı size? Sorumun altını doldurayım; bu sene başında da yeni bir parti kurulması ihtimali konuşulurken bunun HDP’nin oylarını bölmek niyetli, iktidarın takviyesi ile yapıldığına dair bir kadro savlar gündeme gelmişti. Netleştirmek için soruyorum, AK Parti’den bu türlü bir takviye var mı size?

Hayır, hayır. Biz esasen o denli bir dayanak arayışıyla görüşmüyoruz. Türkiye’de siyasetteki tıkanmayı konuşuyoruz. Bizim göremediğimiz bir tahlil varsa, yol haritası, formül, beklenti varsa bunu anlamak istiyoruz. Bunu dikkate almak istiyoruz.

Münasebetiyle görüşmelerimiz bir yerden takviye almak ekseninde görüşmeler değil. Elbet AK Parti içinde de tartışmalar, arayışlar ve rahatsızlıklar var. Muhalefette de var gereğince kapsayıcı lisan kurulamadığına dair.

Görüşmelerden edindiğim izlenim olarak şunu da söz edeyim: Partilerin tabanları parti örgütlerinden daha ileride. Türkiye demokrasisi açısından umut verici, kamplaşma ve kutuplaşmaya karşı tabanlar son derece esnek, bir ortaya gelmeye açık.

Parti liderliklerinin de bu mevzuda bence arayışları var, muhalefet partilerini de kast ederek söylüyorum. Lakin orta takımlar parti bürokrasileri bunu içselleştirmiş değiller.

MHP’yle de görüşüyor musunuz?

MHP kökenli arkadaşlarımızla, ülkücü hareketten gelen, geçmişte MHP’de siyaset yapmış isimlerle görüşüyoruz fakat MHP ile bir kurumsal bağlantımız yok.

Bu çalışma sonunda ‘mevcut aktörlerle olmuyor, yeni bir adres inşası gerekiyor’ noktasına gelirse o vakit siyasi hareketi partileştirmek gerektiğini düşünüyoruz.