2016’da getirilen yargılamada amaç mühlet uygulaması Anayasa Mahkemesine taşındı. AYM yargılama müddetini bakanlığın belirlemesine yapılan itirazı oyçokluğuyla reddetti. 5 üyeyle birlikte karşı oy kullanan Lider Zühtü Arslan, “Süreyi yürütme organının belirlemesi yargı bağımsızlığıyla bağdaşmaz” dedi.
Yargıçlar ve Savcılar Kanunu’nda 2016 yılında yapılan düzenlemeyle getirilen yargılamadaki maksat müddet uygulaması Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.
Hatay 6. Asliye Ceza Mahkemesi, kanundaki, “…kovuşturma yahut yargılamanın tamamlanması için öngörülen gaye müddetler Yargıçlar ve Savcılar Yüksek Heyetinin görüşü alınarak Adalet Bakanlığı tarafından belirlenir” kısmının Anayasa’ya karşıt olduğunu ileri sürerek Anayasa Mahkemesi’nden iptalini talep etti.
Sözcü’de yer alan habere nazaran, Hatay 6. Asliye Ceza Mahkemesi yazısında, adil yargılanma hakkı kapsamında makul müddette yargılanmanın sağlanması için yargılama mercilerinden kaynaklanan gecikmelerin önlenmesi maksadıyla birtakım önlemlerin alınmasının gerektiği hatırlatıldı. Yazıda gaye mühletlerin kim tarafından belirleneceğinin değer arz ettiği vurgulanarak, gaye müddetlerin yürütme organınca belirlenmesinin hukuk devleti ile yargının bağımsızlığı prensipleriyle bağdaşmadığı savunuldu. Kuralın Anayasa’nın 2. ve 138. hususlarına muhalif olduğu tez edildi.
“Oyçokluğuyla reddine”
Anayasa Mahkemesi kıymetlendirme sonunda şu kararı kurdu:
“Kanunun “…kovuşturma yahut yargılamanın tamamlanması için öngörülen gaye mühletler Yargıçlar ve Savcılar Yüksek Şurasının görüşü alınarak Adalet Bakanlığı tarafından belirlenir.” kısmının Anayasa’ya karşıt olmadığına ve itirazın REDDİNE, Zühtü ARSLAN, Hasan Tahsin GÖKCAN, Engin YILDIRIM, Celal Mümtaz AKINCI, M. Emin KUZ ile Yusuf Şevki HAKYEMEZ’in karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA 30/12/2021 tarihinde karar verildi.”
“Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlıkla bağdaşmaz”
AYM Lideri Zühtü Arslan karşı oy münasebetinde şunları kaydetti:
Bu kapsamda yargılamanın makul müddette tamamlanması yargı mercilerinin vazifelerinin başında gelmektedir. Fakat uyulması gereken bu makul mühletin ne olduğuna yürütme organının karar vermesi, Anayasa’nın 138. hususunda teminata alınan yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı prensibiyle bağdaşmamaktadır.
Kuşkusuz amaç müddetin belirlenmesi, yargılamanın şu ya da bu istikamette sonuçlanmasına yönelik bir müdahale değildir. Bu manada direkt hakimin bağımsızlığını ve tarafsızlığını etkilediği de söylenemez.
Bununla birlikte gaye mühletin yapılacak duruşma sayılarından duruşmaların ne sıklıkla yapılacağına, dinlenecek şahit sayısından uzmanlara başvurulmasına kadar yargılama sürecine ait birçok ögesi etkileme potansiyeline sahip olduğu da izahtan varestedir. Bunu da son analizde kıymetlendirecek olan evrakın sahibi pozisyonundaki yargısal mercilerdir.
Öbür yandan yargısal tarafsızlık tıpkı vakitte görünüm problemidir. Tarafsız olmak kâfi değildir, tıpkı vakitte tarafsız olunduğunun görülmesi ve gösterilmesi de gerekir. Bu bakımdan amaç müddet belirleme yetkisinin yürütmenin modülü olan Adalet Bakanlığına verilmesi bağımsızlık ve tarafsızlık görünümünü ve algısını zedeleyebilecektir.
Bir mevzuya ait temel unsur ve asıllar belirlenmeden düzenleme yetkisinin yürütmeye bırakılması Anayasa’nın 7. hususunda korunan yasama yetkisinin devredilmezliği prensibiyle de bağdaşmayacaktır.
İtiraz konusu kural amaç mühlete ait hiçbir temel, koşul ve kriter belirlemeden bu bahisteki yetkiyi yürütmeye bırakmaktadır. Bu nedenle kural bellilik ve yasama yetkisinin devredilmezliği prensiplerine terslik teşkil etmektedir.
Açıklanan münasebetlerle itiraz konusu kuralın Anayasa’nın 2., 7., 138. ve 140. unsurlarına karşıt olduğunu düşündüğümden ret tarafındaki çoğunluk kararına katılmıyorum.