Anayasa Mahkemesi (AYM), bir belediye çalışanının yaptığı ferdî müracaatta, parmak izi ile mesai takibinin yapılmasını, özel hayata hürmet hakkı kapsamında şahsî bilgilerin korunmasını isteme hakkının ihlali olduğuna hükmetti. Parmak iziyle mesai takibine hak ihlali kararı çıktı.
Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran, Aydın Söke Belediyesi’nde memur olarak çalışan kişinin de ortasında olduğu kurum işçisinin 2016’da parmak izi kayıt altına alındı, mesai takibi bu yolla yapılmaya başlandı.
Belediye çalışanlardan biri, uygulamanın kaldırılması tarafındaki talebinin belediye tarafından reddedilmesi üzerine Aydın 1. Yönetim Mahkemesinde iptal davası açtı.
İstemi kabul eden lokal mahkeme belediyenin idari sürecinin iptaline karar verdi. Bu kararın belediye tarafından istinaf kanun yoluna taşınması üzerine ise İzmir Bölge Yönetim Mahkemesi 2. Yönetim Dava Dairesi, istinaf başvurusunu kabul etti, davayı kesin olarak reddetti. Uygulamanın, kamu faydasına ve hizmet gereklerine uygun olduğuna karar veren istinaf, parmak izi alınması yoluyla mesai takibinde, özel hayatın saklılığının ihlali bulunmadığına hükmetti.
Kararın bildirisinin akabinde davacı memur, Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat yaptı.
Başvuruyu kıymetlendiren Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 20’inci hususunda garanti altına alınan özel hayata hürmet hakkı kapsamındaki ferdî dataların korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Ayrıyeten ihlalin sonucunun ortadan kaldırılması, yine yargılama yapılması için karar örneğinin ilgili mahkemeye gönderilmesi kararlaştırıldı.
Anayasa Mahkemesi’nin kararında, Anayasa’nın 20’inci hususuna nazaran, şahsî dataların lakin kanunda öngörülen hallerde ve kişinin açık isteği olması halinde işlenebileceği tabir edildi. 6698 sayılı Ferdî Dataların Korunması Kanunu’na atıf yapılan kararda, kanunun 6. unsuruna nazaran özel nitelikli ferdî dataların işlemesinin, kıymetine binaen daha katı kurallara bağlandığı aktarıldı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM), parmak izlerini, biyolojik örnekleri ve genetik profilleri ferdî bilgi olarak nitelendirdiğine işaret edilen kararda, AİHM’in şahsî bilgilerin kullanılmasında terslik bulunmaması için kâfi garantileri sağlayacak biçimde iç hukukta düzenleme yapılması gerektiğini vurguladığı da belirtildi.
Kararda, “Bilhassa biyometrik dataların kaydedilmesi tekniğiyle işçi takip sistemi uygulanabilmesi için kanunlarda düzenlenmeyen hallerde kişinin açık isteğinin mevcut olması gerektiği vurgulanmalıdır” denildi.
Açık isteğin varlığından kelam edilebilmesi için ise işlenecek şahsî datanın kapsamı, emeli, hudutları ve sonuçları hakkında çalışanın evvelce kâfi biçimde bilgilendirilmesinin elzem olduğu vurgulanan kararda, bu formülün kullanılması halinde çalışanın hak ve özgürlüklerini koruyacak teminatların de ilgili yönetim tarafından sağlanmasının gerekli olduğu belirtildi.
Kararda, memurların mesai saatlerinin tespitine ait düzenlemelerin yer aldığı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda, çalışanın mesaiye devam durumunun denetimi ve bu emelle özel nitelikli ferdî bilgilerin işlenmesine ait açık bir düzenlemenin bulunmadığı kaydedildi.
“Açık isteği bulunmuyor”
5393 sayılı Belediye Kanunu’nda ise belediye teşkilatını sevk ve yönetim etme yetkisinin belediye liderine bırakıldığı anımsatılan kararda, “Bu yetki kapsamında, özel nitelikli ferdî dataların işlenmesine yönelik bir düzenlemenin yapılmadığı anlaşılmıştır” denildi.
Somut müracaatta müracaatçının açık isteğinin bulunmadığı, bu tarafıyla müracaatçının hakkına yapılan müdahalenin yasallık kaidelerini sağlamadığı belirtilen kararda, şu tespitler yapıldı:
“Anılan mevzuatta mesai takibi yahut çalışanın kontrolü maksadıyla özel nitelikli ferdî bilgilerin işlenmesi, bu bağlamda biyometrik data bazlı takip sistemlerinin kullanılmasına dair temel asılları ve unsurları belirleyen bir düzenlemenin olmadığı açıktır. Açıklamalar çerçevesinde, müracaatçının özel nitelikli ferdî dataların işlenmesine dair isteğinin olmadığı, çalışanın mesaiye ahenginin denetiminde biyometrik bilgilerin işlenmesinin ve kullanılmasının anılan kanunlar ile ayrıyeten ve açıkça öngörülmediği konuları dikkate alındığında müracaata bahis müdahalenin yasallık kaidesini sağlamadığı sonucuna varılmıştır. Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle ferdî bilgilerin korunmasını isteme hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.”
