AYM, bir öğretmenin siyasi parti üyesi olduğu gerekçesiyle memuriyetten çıkarılmasına ait müracaatında hak ihlali kararı verdi. Yüksek Mahkeme, “İdarenin ve mahkemelerin anayasal kararları özgürlükler lehine yorumlamaları mümkündür” dedi.
Ali Kuş, Ankara’nın Polatlı ilçesinde Teknik ve Sanayi Meslek Lisesi’nde öğretmen olarak misyon yaparken, 2000 yılında hakkında açılan bir soruşturma sonucunda devamsızlık nedeniyle memurluktan çekilmiş sayıldı. Memuriyetine son verildi.
Kuş, bir yıl sonra Özgürlük ve Dayanışma Partisi’ne (ÖDP) üye oldu. 2002 yılında Ankara 1. bölge milletvekili adayı olarak gösterildi. 2004 yılında ÖDP Polatlı ilçe başkanlığını üstlendi.
Bu ortada memuriyetten çıkarılma süreci 2008 yılında mahkeme kararıyla iptal edildi ve tekrar öğretmenlik mesleğine döndü.
Memuriyetten çıkarıldı
Lakin hakkında çabucak bir soruşturma daha açıldı. Siyasi parti üyesi olmakla suçlandı ve misyonundan yeniden uzaklaştırıldı. Soruşturma sonunda 2009 yılında bir defa daha memuriyetten çıkarıldı.
Ali Kuş, sürecin iptali için dava açtı. Ankara 2. Yönetim Mahkemesi sürecin uygun olduğuna karar verdi. Danıştay kararı onayınca Kuş, mevzuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
“Siyasi parti üyeliği devam ederken devlet memuru sıfatı kazanmıştır”
Yüksek Mahkeme yaptığı incelemede şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
“Somut olayda müracaatçı, siyasi parti üyesi olduğu sırada devlet memuru değildir. Fakat siyasi parti üyeliği devam ederken devlet memuru sıfatı kazanmıştır.
Müracaatçı, yasal bir partinin üyesidir ve müracaatçının barışçıl olmayan aksiyon ve telaffuzlarda bulunduğuna, anayasal nizama karşı bir duruş sergilediğine, demokratik toplum nizamına ters hareket ettiğine dair hiçbir savda bulunulmamıştır.
“Seçenek sunulmadı”
Sonrasında, salt müracaatçının siyasi parti üyesi olduğu tespit edilerek hakkında memuriyetten çıkarma cezası verilmiş; müracaatçıya siyasi parti üyeliğini sonlandırması konusunda iradi rastgele bir seçenek sunulmamıştır.
Bir devlet memuru olan müracaatçının siyasi parti üyeliğinden istifa etmesi için müracaatçıya belirli bir müddet tanınması, siyasi parti üyeliği ile memuriyetten birini tercih etmesi için imkân sağlanması yahut memuriyetin askıya alınması üzere daha hafif önlemlerin alınabileceği anlaşılmıştır.
Müracaatçının sırf bir siyasi partiye üye olması nedeniyle direkt memuriyetten çıkarılması, son deva prensibine uymayan en ağır müdahale olmuştur.
“Örgütlenme özgürlüğü”
Anayasa’nın gerek örgütlenme özgürlüğünü garanti altına alan 33. unsuru gerekse devlet memurluğu ile siyasi parti üyeliğini bağdaştırmayan 68. unsuru, lakin çoğulcu demokrasinin geliştirilmesi bağlamında ve hak eksenli yorumlandıkları takdirde fonksiyonlarını tam olarak yerine getirebilir.
Uygulamaya bakıldığında yönetimin ve mahkemelerin kelam konusu anayasal kararları özgürlükler lehine yorumlamalarının mümkün olduğu değerlendirilmiştir.
Açıklanan münasebetlerle siyasi parti üyeliğinden istifa etmesi için makul bir mühlet verilmeden devlet memurluğundan çıkartılan müracaatçının Anayasa’nın 33. unsurunda garanti altına alınan örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.
Hak ihlali ve tazminat
Anayasa Mahkemesi inceleme sonunda şu kararı kurdu:
1. Örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine ait savın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA OYBİRLİĞİYLE,
2. Anayasa’nın 33. unsurunda teminat altına alınan örgütlenme özgürlüğünün İHLAL EDİLDİĞİNE Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI ve İrfan FİDAN’ın karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
3. Kararın bir örneğinin örgütlenme özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmak üzere Ankara 2. Yönetim Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
4.Başvurucuya net 13.500 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ait öbür taleplerin REDDİNE,
5. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 10/2/2022 tarihinde karar verildi.
