Anayasa Mahkemesi olağanüstü hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile uygulanan “ilave tedbirlere” karşı dava açma hakkını ortadan kaldıran düzenlemeyi iptal etti.
AYM’nin kararına göre OHAL ile işten çıkarıldıktan sonra pasaport ve lisansları iptal edilen kişiler OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonuna başvurabilecek. Kurum ve kuruluşların kapatılmasına bağlı olarak, mal varlığının hazineye devredilmesi gibi ilave tedbirlere de karşı da komisyona başvurunun önü açıldı.
Başvuruyu CHP yapmıştı
AYM, CHP’nin 1 Şubat 2018 tarihli ve 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında KHK'nın Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun’un bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüklerinin durdurulması için yaptığı başvuruyu karara bağladı. CHP başvurusunda, kuralın doğrudan OHAL KHK’ları ile uygulanan ilave tedbirlere karşı dava açma hakkını ortadan kaldırdığı ve bunun anayasaya aykırı olduğunu savundu.
İlave tedbirler itirazın önünü kapatıyordu
AYM, Olağanüstü Hâl İşlemleri İnceleme Komisyonu’nun kurularak doğrudan KHK hükümleri ile uygulanan kamu görevinden çıkarma ve kapatma gibi tedbirlere karşı dolaylı olarak dava açma hakkı tanındığını hatırlattı. Ancak AK Parti hükümetinin getirdiği kanun OHAL kapsamında yürürlüğe konulan KHK’larda yer alan “ilave tedbirlere” karşı Komisyona başvuru yapılamayacağını hüküm altına almıştı.
“Asıl tedbirlerin zorunlu sonucu olduğu söylenemez”
AYM ilave tedbirlerin tamamının asıl tedbirlerin zorunlu sonucu olduğunun söylenemeyeceğine dikkat çekerek, “Kamu görevinden çıkarılan kişinin kamu konutundan da tahliye edilmesi gibi tedbirler asıl tedbirin zorunlu bir sonucu ise de kamu görevinden çıkarılan kişinin pasaportuna el konulması ya da kapatılan kurum ve kuruluşların mal varlığına el konulması gibi tedbirler asıl tedbirin yanında uygulanması zorunlu olan tedbirler niteliğinde değildir.” yorumunda bulundu.
“İlave tedbirlerin bazıları temel hak ve özgürlüklerle ilgili”
Anayasa Mahkemesi, OHAL KHK’ları ile düzenlenen ilave tedbirlerden bazılarının anayasada güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerle doğrudan ilgili olduğunu vurgulayarak, “Örneğin kapatılan kurum ve kuruluşların mal varlığının Hazineye devredilmesi Anayasa’nın 35. maddesiyle güvence altına alınan mülkiyet hakkına, kamu görevinden çıkarılanların pasaportlarına el konulması ise Anayasa’nın 23. maddesiyle güvence altına alınan yerleşme ve seyahat hürriyetine sınırlama getirmektedir.” tespitinde bulundu.
İlave tedbirler neler?
Herhangi bir ayrım yapılmaksızın tüm ilave tedbirlere karşı Komisyona başvuru hakkının tanınmamasının “bu tedbirlerin idari ve yargısal merciler tarafından etkili bir şekilde denetimini imkânsız kıldığını” belirten AYM, bu itibarla kuralın Anayasa’da güvence altına alınan etkili başvuru hakkına aykırılık oluşturduğunu bildirdi. AYM bu nedenle “…ilave tedbirler ile…” ibaresinin Anayasa’nın 40. maddesine aykırı olduğuna ve iptaline karar verdi.
AYM'nin kararında bazı “ilave tebdirler” şöyle izah ediliyor:
