Tarım ve Ormancılık Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye’nin birçok noktasında çıkan ve söndürme konusunda tenkitlere cevap olarak “Envanterimizde uçak yok” kelamlarına ait, “Envanterde olan ya da olmayan uçak şudur. Benim sözlerim cımbızla çekildi oradan. Uçağımız yok diye bir algı oluşturuldu. Halbuki bu türlü bir şey yok. 34-40 yıldır bütün hizmetini dışarıdan almıştır. İhale yöntemleriyle” sözlerini kullandı. Pakdemirli, önümüzdeki aylarda 5 yeni uçağın alınacağı bilgisini paylaştı.
CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtlayan Pakdemirli’nin açıklamalarından satır başları şöyle:
“Tüm Türkiye’yi sarsan günler yaşadık. Hepimiz için zordu. Takımım çok yoruldu. Tarihte görülmemiş diye bir pencere açmamak istiyorum. Cumhuriyet tarihinde görülmemiş yangın silsilesiyle karşılaştık.
Yaklaşık 3 bin yangınla uğraşır. Bunun bir birçoklarından kimsenin haberi olmaz. Bunlar küçüktür. Çıktığı yerde bastırılır söndürülür. Fakat bu 3 bin yangından her yıl değerli yangınlar olur. Mesela 2 sene evvel İzmir yangınıydı. Geçen sene Hatay’da çıkan yangınlar kıymetli yangınlardı.
Değerliden kasıt denetimsiz bir formda büyüyecek diye olarak isimlendiriyoruz. Geçen sene ise bu türlü büyük diyebileceğimiz 4 yangın vardı. Bu yıl 16 tane birden yangın birebir gün içerisinde cereyan etti. Bunların hepsi de büyük ve büyüme potansiyeli olan yangınlardı. Çıkan yangın ve söndürülen yangın neredeyse muadil. Muğla, Antalya yangınları söndürülemeyen yangınlar oldu. Karşılaşılmamış bir durumla karşılaştı Türkiye.
Antalya’da çıkartanlarla ilgili süreç yapıldı. Kamuoyunun bilgisi dahilinde. Bu yangınların büyümesine çok hızlandıracak sebepler vardı ortada. Kıymetli bir kısmıyla ilgili soruşturmalar sürüyor. Her iki yangından birinin sebebini bilemiyoruz. Bunda kasıt mı vardır? İhmal mi vardır, terör mü vardır?
Antalya’da bir balicinin çıkardığı yangın var. Akseki’deki yangın. Bir tanesi püromani hastası. Yani ateşin yanmasından hoşlanan bir durum. Bir tane yangını da küçük bir çocuğun çıkardığı var. Bunun ve bunun üzere sebeplerle yangınlar çıkıyor. Aslında yangının çıktığı durumda hangi meteorolojik durumlardasınız o çok kıymetli.
30 30 30 kuralı varsa bizim için alarm var demektir. 30’un üzerinde rüzgar, sıcaklık ve 30’un altında nem olduğu durumda bizim için alarm kelam konusu. 2019, 2020, 2021’in tıpkı meteorolojik durumlarına bakalım. 2019’da ve 2020’de %50’ye varan nemler var. Lakin biz bu sene %5’in altına düşen nemle karşılaştık.
Şöyle bir şura var; 40 ve 20 kuralı yahut 40-20-40 kuralı var. Bu kuralda asla ve asla yangınla gayret etme, yerleşim yerlerini boşaltın ve yangının sönmesini bekleyin. Bunlar gerçekleştikten sonra yangınla çaba edin. Biz yangınlara karşı gayretimizi bırakmadık ve 15 gün içinde yangınları söndürdük.
ABD’liler diyor ki 40 derece sıcaklık, 40 km rüzgar ve %9 nem. Burada verilen uğraşa baktığınız vakit çok kıymetli bir savaş kazanıldı. Bu gerçekten Türkiye Orman Teşkilatı’nın muvaffakiyet için tarihi olaylardan bir adedidir.
Eleştirecek noktalar vardır tabi. Orman Teşkilatı dünyada sayılan teşkilatlardan bir adedidir. Biz yangını metafor yaparız ve düşmanla özdeştiririz. Harika güç olabilirsiniz. 2 ülke ile savaşırsınız 5 ülke ile savaşırsınız. Ancak 16 ülke ile savaştığınız vakit sonuç almanız güç olabilir. Havadan attığımız su bombadır, yerden sıktığımız su da piyadenin sıktığı kurşundur.
Burada hem sayı kıymetli hem de hektarın değeri var. Hektar büyüdüğü vakit yangında daha çok alanınız etkileniyor. Meteoroloji etkenler yangınlarda sonuç almamızı çok zorlaştırmıştır.
Bizim bir erken ihtar sistemimiz var. Bu sistem riskli bölgeleri belirliyor. Riskli bölgelere haber veriyoruz. Hatta çıkması olası yangınlara yakın gruplarımız hazır bekliyorlar. Rastgele bir yangın durumunda süratli bir formda gayret etmek için. Bu hazırlıklar olmasaydı yangınların önünü alamayız. Biz aşağı üst günde 30 yangınla çaba ediyoruz. Bizim ana gayemiz yangına amiyane tabirle “yılanın başını küçükken ezmek lazım” O gün itibariyle 10’un üzerinde büyük yangın oldu. 20 tane de söndürülen yangın oldu.
Neden denetim altına alınmakta zorlanıldı
Orman Bakanlığı’nın kâfi aracı yok mu? Kâfi insan gücü yok mu? Çok sayıda yangınla uğraş ettiğiniz vakit ister istemez gruplarınızı ve gücü bölmek zorundasınız. Grupları böldüğünüzde de yangınları söndürmek vakit alıyor. 6 tane helikopter göndermek yerine 2 helikopter gönderiyorsunuz zira.
Uçak ve helikopterlerin sayısı artacak mı?
Her yangından aldığımız dersler var. Elbette bu türlü bir büyük gücü elde tutmanın büyük bir maliyeti var. Bir daha bu türlü büyük yangın silsilesiyle ne vakit karşılaşırız bilmiyoruz. Bu türlü akut durumlar için şöyle bir ders aldık. Devletteki insan gücünü kara gücünü teçhizatları kullanabilmemiz gerekiyor. Önümüzdeki günlerde çalıştay yapacağız ve kesinlikle bunları konuşacağız. Bugün mesela kamuda bambi taşıyabilecek helikopterler var.
Ahmet Hakan’ın, “Bir sürü helikopter almak yerine devletin elindeki helikopterlere teçhizat alarak çıkan yangınlara karşı çaba etmeyi mi kastediyorsunuz” sorusu üzerine Bakan Pakdemirli, “Böyle akut bir durumda insan kaynağı yetmediğinde biz de onları çağırabiliriz” sözünü kullandı.
Yangın söndürmede en tesirli araç nedir?
Tesir sıralaması yapacak olursak birincisi bizim teşkilatımız, yani yerdeki uğraş. Hava bombardımanıyla siz bir ülkenin fethedildiğini gördünüz mü? 20-30 önce ABD Irak’a bombardıman yaptı ortadan kara harekatı yaptı dimi. Hava araçlarının, uçağın, arazözlerin bu yangınlarda yeri var. Lakin en kıymetlisi insanların yeri var. Yok uçaklar yok bunların üzerinden tartıştılar. Halbuki suyu iletecek ve son söndürecek bizim orman çalışanlarımızdır. Helikopter uçak sayısına indirgendi iş.
Maalesef o periyotta başarılı olamadık. Envanterde olan ya da olmayan uçak şudur. Benim sözlerim cımbızla çekildi oradan. Uçağımız yok diye bir algı oluşturuldu. Halbuki bu türlü bir şey yok. 34-40 yıldır bütün hizmetini dışarıdan almıştır. İhale prosedürleriyle… Teknik olarak 3 ay bize hava aracı lazım. Bunun dışındaki aylarda bu uçaklara bakmak, ayakta tutmak maalesef çok maliyetli. Orman Teşkilatı hava operasyonu yapmaya başladığından beri ezelden beri kiralama idaresini tercih etmiştir.
“Envantere 5 yeni uçak katılacak”
Bir ülkenin envanterinde 3 uçağı var. Bizim burada helikopterle ile ilgili kıt kanaat yok. Sağınıza solunuza döndüğünüz vakit helikopter kiralayabiliyorsunuz. Önümüzdeki aylarda 5 yeni uçak katılacak. Büyün hava araçlarını kiralamak daha mantıklı. İstediğimiz vakit istediğimiz kadar kiralayabiliriz. Ancak 5 tane elimizin altında bulunsun. 2 yıldır uçakların satın alınmasıyla ilgili çalışma devam ediyordu. Bu son yangınlarla süreç hızlandı.
“THK ile bir meselemiz olamaz”
Türk Hava Kurumu’yla bizim bir problemimiz olamaz. THK’da pilot eğitimi aldım. Ne benim ne de kurumumun THK ile sorunu olamaz. Bu sene kiralamış olduğumuz hava araçlarını 18 helikopter ve 3 Rusya’dan helikopter THK tarafından bize verilmiş durumda. THK’nın yangınları söndürme üzere bir yetkisi yoktur. Hakikaten bu kelam konusu olan uçaklar da hayli bir müddet bizim tarafımızdan para karşılığı hizmet alınmıştır. THK’nin idaresiyle bizim bir alakamız yoktur.
THK’nın başındaki yöneticilerin maalesef kurumu ziyana uğratmışlardı. Kurumun artık başında kayyum vardır. Biz eski ayakkabıları çıkardık yeni ayakkabıları giydik. Eski ayakkabıdan kasıtta THK’nın uçakları bakımsız bırakması. Bakanlığımız bu vakit kadar THK’ya 130 milyon Euro kiralama parası vermiştir.
Bu uçaklar uçurulabilir mi?
Hem THK hem de bizim arkadaşlarımız baktı. 27 ile 34 milyon dolar ortası harcarsanız bu uçakları uçurabiliyor musunuz. Neredeyse bir uçak fiyatı… 50 yaşında bir uçağı uçuracağız, içindeki beşerler değerli değil mi? Tam bu uçakların soyulup röntgenlerinin çekilmesi lazım. Motorların değişmesi lazım. Gövdenin tekrar yapılması lazım. Tüm bu bakımlar yeni bir uçak parası.