Kanal İstanbul’dan yıllık 1 milyar dolar elde edileceğini iddia eden Ulaştırma Bakanı Turhan’a, İstanbul Gemi Trafik Hizmetleri eski Müdürü Tuncay Çehreli itiraz etti. Çehreli, İstanbul Boğazı'ndan 2019 yılında geçen gemilerin ortalama 3 bin 400 dolar ödediğini belirtti ve “Kanal İstanbul’da 100 bin doları nasıl alacaksınız?” dedi.
İstanbul Gemi Trafik Hizmetleri eski Müdürü Tuncay Çehreli Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan'ın yapılması planlanan Kanal İstanbul ile ilgili verdiği rakamlara itirazlarını sıraladı.
Halen kaptanlık yapan Kaptan Çehreli aynı zamanda IALA – VTS Komitesi (Uluslararası Seyir Yardımcıları ve Deniz Fenerleri Otoriteleri Birliği) eski başkanı.
Süveyş’ten ortalama geçiş ücreti 307 bin, Panama’da 180 bin dolar
Süveyş Kanalı
İndependent Türkçe'den Ali Kemal Erdem'in aktardığına göre, Çehreli öncelikli olarak Kanal İstanbul’un yapılmasında örnek olarak gösterilen dünyadaki benzer kanalların son durumlarıyla ilgili bilgi verdi:
“Panama Kanalı’ndan 2018 yılında 13 bin 795 gemi geçti. Bunlar 2 milyar 485 milyon dolar bıraktı. Yani geçen her gemi ortalama 180 bin dolar gelir bıraktı.
Süveyş Kanalı’ndan 2018 yılında 18 bin 174 gemi geçti ve bunlar toplamda 5 milyar 585 milyon dolar geçiş ücreti ödedi. Buradaki gemi başına geçiş ücreti ise ortalama 307 bin dolar.”
Kanal İstanbul’dan Süveyş, Panama gibi gelir etmek mümkün mü?
Çehreli’ye göre bu sorunun cevabı hayır. Çünkü kanal geçiş ücretlerinin fiyatlandırılırken kanalın yapım maliyetinden ziyade oradan geçiş yapan gemilere kazandırdığı süre ve maliyet avantajının esas alındığını belirterek sözlerini şöyle sürdürdü:
“Süveyş’ten geçen gemiler 20 gün kazanıyor. Panama’dan geçen gemiler ise 15 gün kazanıyor. Fazladan o kadar süre gitse; gemi kirası, yakıt, personel gideriyle daha fazla ödeyecekler ve her iki kanalın alternatifi yok. Oysa Kanal İstanbul’un alternatifi, hemen yanındaki İstanbul Boğazı… Dolayısıyla Kanal İstanbul’un fiyatlandırmasını neye göre yapacaksınız”
“Montrö’ye göre geçiş hakkı sınırlandırılamaz”
Çehreli, Montrö’nün birinci maddesinin imzacı devletlerin Boğazlar’dan geliş gidiş özgürlüğünü kabul ettiğini, yine 28. maddenin ise anlaşma kalksa dahi bu geçiş özgürlüğü ilkesini sonsuz bir süreyle güvenceye aldığını hatırlatarak, “Bu madde varken kimseye zorla Kanal’dan geçeceksin diyemezsin. Hal böyle iken Kanal İstanbul’un geçiş ücretlerinin çok cazip olması gerekir” dedi.
İstanbul Boğaz'ından geçen gemiler ne kadar para ödüyor?
Çehreli’nin belirttiği 3 bin 400 dolar rakamı Boğaz geçişlerinden elde edilen yıllık 143 milyon dolarlık gelirin geçen 42 bin gemi ile bölünmesinden elde edilen gemi başı ortalama. Çehreli, gemilerin tonajlarına göre ödedikleri ortalama rakamları şöyle anlattı:
“Kanal İstanbul’un yıllık maliyeti 1 milyar dolar olabilir”
Panama Kanalının yıllık işletme maliyetinin 1,2 milyar olduğuna dikkat çeken Çehreli, Kanal İstanbul’un yıllık işletme giderinin bir 1 milyar dolar olabileceğini söyledi.
Kanal İstanbul’un 15 milyar dolara mal olacağının iddia edildiğini belirten Çehreli, Bakan Turhan’ın ise yıllık bir milyar dolar gelir elde edilecek açıklamasını hatırlatarak itirazlarını şöyle sürdürdü:
“50 bin gemi geçse dahi en az 40 bin dolar almak lazım”
Boğazlar’dan geçen yıl ortalama 42 bin geminin geçtiğini hatırlatan Çehreli, şöyle konuştu:
“Geçen gemilerin yarısı talep edilecek yüksek ücreti ödeyemeyecek küçük gemiler”
Çehreli, Ulaştırma Bakanlığı’ndaki yetkililerin mevcut istatistikleri iyi okuyamadıklarını öne sürerek gözden kaçırılan bir diğer önemli hususun da İstanbul Boğazı’ndan geçen gemilerin niteliği olduğunu söyledi.
Çehreli, Boğaz’dan geçen 42 bin geminin en az yarısının 120 metreden küçük gemiler olduğunu ve yine yarısının İzmit Körfezi’ne ya da Marmara Denizi’ndeki diğer limanlara giden gemiler olduğunu belirterek sözlerini şöyle devam ettirdi:
“Gemi sayıları düşüyor, en az 20-30 yıl böyle bir projeye ihtiyaç yok”
“Hadi akıntı sorununu da Montrö’yü de halletiniz. Bu kadar müşteriyi yani geçecek 50 bin gemiyi nasıl bulacaksınız” diyen Çehreli sözlerini şöyle tamamladı:
Ulaştırma Bakanı Turhan “Kanal'dan yılda bir milyar dolar kazanacağız” demişti
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, Kanal İstanbul'dan yıllık bir milyar dolar kazanılacağını iddia etmişti. 2035 yılında kanaldan geçecek gemi sayısının 50 bine yükseleceğini belirten Turhan, gelirin de yıllık 5 milar dolara çıkacağını söylemişti.
