Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası üyesi ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Özlü, dünyada 2 milyar kişinin bâtın tüberküloz (verem) olarak bakteriyi taşıdığını, Türkiye’de ise nüfusun yüzde 10 ila 30’unda kapalı tüberküloz bulunduğunu söyledi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim şurası Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, 24 Mart Dünya Tüberküloz Günü nedeniyle bâtın tüberküloz olaylarına dikkat çekti. Akciğer Sıhhati ve Ağır Bakım Derneği’nin (ASYOD) 16-19 Mart tarihleri ortasında Antalya’da gerçekleştirdiği Ulusal Akciğer Sıhhati Kongresi’nde sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Özlü, tüberküloz (verem) denince genelde herkesin bildiği bir hastalık olduğunu lakin saklı tüberküloz kelam konusu olduğunda birçok kişinin farkında olmadığını söyledi.
Özlü, “Gizli verem dediğimiz aslında bir hastalık değil. Sağlıklı kişi bunlar. Yani vaktinde verem mikrobunu almış, vereme neden olan basil (bakteri) bedene yerleşmiş, belirli odaklarda canlılığını sürdürebilen lakin hastalık yapmayan, bir belirtiye neden olmayan, münasebetiyle hasta olmadığı için tedavi de edilmeyen bireylerden bahsediyoruz. Bu şahıslar taşıyıcıyken hastalığı bulaştırma bahtları da yok. Taşıyıcıların yüzde 95-97’si bu süreci hiç hastalanmadan geçiriyor. Lakin içlerinde kimileri enfeksiyonun seyri sırasında etkin verem hastası haline geliyor. Bunlarda daha çok, bedenin bağışıklık sistemini baskılayan durumlar kelam konusu oluyor. İşte bu küme bizim için önemli” dedi.
Dünyada 2 milyar kişi bilinmeyen tüberküloz taşıyıcısı
Prof. Dr. Özlü, “Bunlar da cilt testleri ya da birtakım kan testleri. Bunu yaptığımızda o kişinin daha evvel verem mikrobu ile karşılaşmış ve enfeksiyon sürecini geçirmiş olduğunu anlıyoruz. Her bilinmeyen verem tanısı konan hastaya tedavi gerekmiyor. Fakat ileride faal hastalığa dönüşme riski fazla olan bireylerin ‘koruyucu’ dediğimiz tedavileri alması kıymetli. Dünyada yaklaşık 2 milyara yakın insanın bilinmeyen verem hadisesi olduğu düşünülüyor. Türkiye’de ise nüfusun yüzde 10 ila 30’unda bu mikrobu taşıyan kişi var. Burada asıl olan şey, risk kümelerinin tedavi edilmesi. Bu halde hem o bireyleri korumuş oluyoruz hem de o şahıslar hastalanırsa, topluma bulaştırmasını engellemiş oluyoruz” diye konuştu.
“Enfeksiyon havuzunu ‘temizleyerek’ hastalığı yok edebiliriz”
Hastalanma riski yüksek bâtın verem hadiselerini enfeksiyon havuzu olarak isimlendirdiklerini da belirten Prof. Dr. Özlü, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hastalar, bu havuzdan çıkıyor. Şayet bu havuzu azaltabilirsek ya da önleyici tedavilerle tümüyle yok edebilirsek, tüberkülozu da bütünüyle yeryüzünden ortadan kaldırma talihine sahip oluruz. Bu doğal kolay bir süreç değil. Bununla ilgili Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), ‘Tüberkülozun Sonlandırılması Projesi’ kapsamında, bilhassa faal veremin görülmediği ya da çok az görüldüğü ülkeler için bu uygulamayı, yani zımnî veremin hami tedavisini tavsiye ediyor. Türkiye de bu ülkeler ortasında yer alıyor.”
“Herkesi değil, risk kümelerini taramak gerekli”
Herkese kapalı verem taramasının mümkün olmadığını ve bunların birçoklarının aslında hastalanmadan ömrünü sürdürebildiğini de söz eden Prof. Dr. Özlü, asıl amaçtaki kümenin risk altındaki şahıslar olması gerektiğini söyleyerek izlenmesi gereken süreci şöyle özetledi: “Hastalanabilecek olan risk kümesindeki bireyleri taramak gerekli. Bunlar da bağışıklığı baskılayan bir hastalığı olan ya da uzun müddetli bağışıklığı baskılayan bir tedavi alması gereken yahut yeni bir bulaşıcı akciğer tüberkülozu hastası ile teması olup bulaştırma riski olduğu düşünülen bireyler. Bir de çocuklar çok kıymetli. Çocuklarda biz bu testi olumlu bulursak, bilhassa 15 yaşın altında, çabucak tedavi ediyoruz. Zira çocuklarda etkin hastalığa dönüşme riski daha yüksek. Bu manada, şayet bağışıklığı baskılayıcı bir tedavi alması gereken bir hasta varsa, uzun müddet anti TNF dediğimiz biyolojik ilaçlar yahut yüksek doz kortizon kullanması gereken hastalarda evvelden bu testlerin yapılması gerekli. Şayet şahısta bilinmeyen tüberküloz olduğu anlaşılırsa, esirgeyici tedavi başlanıyor ve ondan sonra öteki tedavilerine geçiliyor. Ya da sağlıklıyken bağışıklığı baskılayan bir hastalık ortaya çıkarsa, mesela HİV olumlu hale gelirse, onlarda da tıpkı süreç kelam konusu. Yurt dışına çıkmak için yahut rastgele bir işte çalışabilmek için bu testi yapmak zorunda olan bireyler var. Onlarda da olumluluk saptadığımızda, risk grubundaysa çabucak hami tedavilere başlıyoruz.”
“Türkiye’de 100 binde 13 kişi yeni olay olarak tespit ediliyor. Hasebiyle Covid kadar yaygın değil”
Tüberkülozun da Covid üzere hava yoluyla bulaşan bir hastalık olduğunu, münasebetiyle korunmak için misal formüllerin uygulanması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Özlü, veremin Covid kadar yaygın olmadığına da işaret ederek kelamlarını şöyle noktaladı:
“Türkiye’de 100 binde 13 kişi yeni olay olarak tespit ediliyor. Münasebetiyle Covid kadar yaygın değil, ondan farklı bu açıdan. Lakin şunu hiç unutmamak lazım, korunmak tedavi etmekten her vakit daha kolay, daha ucuz ve daha insani. O nedenle bâtın tüberküloz açısından risk kümesinde olduğu bilinen bireylere, bu esirgeyici tedavilerinin yapılması hem o kişi, hem de toplum için daha insani, daha ucuz ve daha gerçek bir sistem.”
