*Gülseren Onanç
Erkek şiddeti tekrar rol çaldı. Hiç beklenmedik bir yerde. Dünyanın her yıl merakla beklediği Oscar ödül merasiminde. Aşkın gözünü kör ettiğini söyleyen siyahi erkek oyuncu Will Smith oyuncu eşi Jada Pinkett Smith’in saçıyla ilgili bir espri yapan sunucu Chris Rock’a dünyanın gözü önünde sahnede güçlü bir tokat attı. Will Smith “Karımın ismini ağzına alma” diye tamamladığı gösterisine karşılık salondan heyecanlı bir alkış beklemiş olabilir. Ne de olsa eril bir savaş lisanının dünyaya hakim olduğu bir periyottan geçiyoruz. Şiddet gösterisinde beklediği ilgiyi alamayan Smith kendisine öğretilen “aşkını ve ailesini koruyan tutkulu erkek” rolünün hakkını verdiğini salya sümük konuşmasında anlatmaya çalıştı. O en âlâ erkek oyuncu mükafatını kazandı fakat toksik maskülen lisanı ile prestijini kaybetti.
Halbuki Will Smith’in ödül kazandığı “King Richard” sinemanın üretimcileri ünlü siyahi tenisçiler Venüs ve Serena Williams kardeşler babaları Richard Williams’ın kızlarını nasıl kendilerine inançlı eşit bireyler olarak yetiştirmek üzere çaba verdiğini anlatmak istemişlerdi.
Baba Richard’ın yoksulluk, ayrımcılık ve tenis seçkinlerinin dışlamalarına karşı verdiği uğraş şiddet içermeyen, bayanların eşitlik gayretini destekleyen bir ömrün kıssası. Will Smith canlandırdığı karakterin de “ailesini korumak” için her şeyi yaptığını, kendisinin de setteki bayanlar dahil olmak üzere insanları “koruduğunu” söyleyerek bir kahramanlık kıssası yazmaya çalışsa da bunun kimse satın almadı. Joseph Harker, Guardian’daki yazısında, “Korumak birini onun ismine tokatlamak” manasına gelmez. Şiddete geçersiz bir ahlaki mana yüklemeye yönelik bu teşebbüs, pek çok cürmün merkezinde yer alıyor. Morglar bu cins bir “koruma”nın kurbanlarıyla dolu” diye yazmış.
Will Smith’in şiddete kılıf uydurma çırpınışları başarılı olamadı ancak Oscar’daki bayanların muvaffakiyetlerini gölgelendi.
Yabanî Batı’nın toksik maskülenliği
Bu yıl En Düzgün Direktör ödülünün sahibi yırtıcı batıda toksik maskülenliği ele alan The Power of The Dog filminin yönetmeni Jane Campion oldu. 94 yıllık Oscar tarihinde ödül alan üçüncü bayan direktör olan Campion, aldığı mükafatla birlikte, Oscar tarihinde birinci defa iki yıl üst üste “En Uygun Yönetmen” mükafatını bayanlar kazanmış oldu. Jane Campion Yeni Zelanda’da çektiği sinemada toksik maskülenlik altında ezilen eşcinsel erkeklerin öyküsünü anlatıyor. Bu sinemaya de iddia edeceğiniz üzere yırtıcı batının erkek sözcülerinden eleştiriler yağıyor.
Bergen ve toksik erkeklik
Bu yılın mükafatları sistem eleştirisi yapan sinemalara verilirken, hak savunucuları için sanat yoluyla kıssa anlatımının ne kadar kıymetli olduğunu anlamamıza yardımcı oldu. 29 yaşında boşandığı kocası tarafından öldürülen sanatçı Bergen’in sineması de bayana yönelik şiddetin altında yatan toksik erkekliği anlatması açısından çok bedelli oldu.
Bergen sinemasının senaryosunu yazan iki bayan Sema Kaygusuz ve Yıldız Bayazıt, Bergen’in eril zihniyete karşı verdiği hayat gayretini anlatıyor. Yıldız Bayazıt “Bergen sineması bir biyografi olmaktan öte, bugün hala yeniliğini koruyan ve değiştirmekten öteki seçeneğimizin olmadığı bir hikâye… Bu topraklara sinmiş olan “kaderci” bakış açısının, önlenemez olduğuna inandırmaya çalıştığı bayana yönelik şiddet, güzelleştirilmek istenmeyen ve şuurlu halde ihmal edilen bir coğrafya “yarası” aslında” diyor. “Biz bu çalışmada da bir kere daha gördük ki dalda bilhassa bayan öykülerini, bayanların düşünmesine, anlatmasına, çekmesine gereksinim var” diyen senaristleri bu şahane senaryodan ötürü tebrik etmek gerekli.
Sonunu bildiğimiz öykü
Sanatkarların sistem eleştirisi
Bergen yaşasaydı 63 yaşında olacaktı. Nasıl bir mesleği olacağını varsayım etmek güç olmasa gerek. Devrinin en yetenekli sanatkarlarından biri olan Bergen arabesk – pop müziğinin kraliçelerinden biri olacaktı muhtemelen. Tahminen de şiddet gören bayanların sözcüsü olacaktı. Çünkü Bergen yaşadığı onca mağduriyete karşın hayranlarına “benim için üzülme” müziği ile karşılık veren, sisteme baş tutan bir bahadır yürekti.
Mert sanatkarların toplumsal sıkıntıların sözcüsü olarak sistem eleştirisi yapmaları bize güç, topluma inanç veriyor. Tarkan’nın Geççek müziğinin bizde yarattığı umut dalgası devam ediyor. İklim elçisi seçilen Beren Saat de ödül merasiminde yaptığı konuşma ile gündeme geldi. “bayanın giysisi siyasete gereç yapılıyor, eğitim sistemimiz geriliyor, bayan bakanlığı kapatılıyor, bayanlar haklarını sistematik bir formda kaybediyor’ diye rahatsızlıklarımızı lisana getirdiğimizde köprülere, yollara bak ne kadar güzel çalışılıyor yanıtını aldık” diyerek yaptığı sistem eleştirisi örnek bir davranıştı.
Bayan senaryo müellifleri, sinema direktörleri, oyuncuları sistemi sorgulayıp değiştirmeye uğraş gösterirken, toksik erkeklik kendini imha etmeye devam ediyor.
Bu yazı, SES Eşitlik, Adalet, Bayan Platformu’ndan alınmıştır.
