Anayasa Mahkemesi (AYM), Ankara’da cezaevinde uyuşturucu komasına giren hükümlü S.M.’nin (26) vefatını önlemeye yönelik önlem alınmadığı ve olaydan sonra tesirli soruşturma yürütülmediği savıyla yapılan müracaatta ‘yaşam haklı ihlali’ kararı verdi.
S.M., 2015 yılında 26 yaşındayken, Ankara Sincan Cezaevi’nde uyuşturucu komasına girdi. Koğuştaki öteki hükümlü ve tutukluların birinci müdahalesini yaptığı S.M., daha sonra vazifeliler tarafından revire götürüldü. Sıhhat memuruna, uyuşturucu komasına girdiğini belirten S.M., kendisine uyuşturucu unsur vermesini istedi. Sıhhat memuru ise daha evvel ilaç tedavisine başlandığını, tabibin yazdığı ilaçları değiştirme yetkisinin bulunmadığını söyleyerek, S.M.’yi koğuşuna gönderdi. Birebir gün tekrar rahatsızlanan S.M., hayatını kaybetti.
Takipsizlik kararı verildi
Olayla ilgili başlatılan soruşturma kapsamında İsimli Tıp Kurumu, S.M.’nin vefatının uyuşturucu husus yoksunluğuna bağlı meydana geldiği istikametinde rapor düzenledi. Soruşturmayı yürüten savcılık, ceza infaz kurumu memurları ile revirde misyonlu sıhhat memurunun tabirini aldı. Cezaevine ilişkin güvenlik kamerası imgelerinin de incelenmesi sonrası S.M.’nin mevti ile ilgili kasıt ya da kusur oluşturabilecek rastgele bir hareket bulunmadığı gerekçesiyle takipsizlik kararı verildi. S.M.’nin babası ise oğlunun ceza infaz kurumunda tutulduğu sırada öldüğünü, rahatsızlandığı halde hayatta kalması için hiçbir uğraş gösterilmediğini, ömrünün korunmadığını tez ederek karara itiraz etti fakat sulh ceza hakimliği, itirazın reddine hükmedip, kararı katılaştırdı.
Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu
Takipsizlik kararının nihaileşmesi üzerine baba, 19 Ağustos 2016’da AYM’ye ferdî müracaatta bulundu. Baba, oğlu S.M.’nin cezaevindeki vefatıyla ilgili yürütülen soruşturmada kamera kayıtlarında kopukluk olduğunu, olaya vaktinde ve uygun müdahale edildiğine dair rastgele bir bilgi bulunmadığını, oğlu S.M.’ye kâfi müdahalenin yapılmadığını ve hastaneye sevk edilmediğini, bunlara karşın eksik araştırma ile takipsizlik kararı verildiğini belirterek, ‘hak arama hürriyeti’ ile ‘adil yargılanma hakkı’nın ihlal edildiğini ileri sürdü. Baba, oğlunun revirine götürüldüğünde yalnızca tansiyon ve nabız denetimi yapılıp, kâfi müdahalede bulunulmadığını, vaktinde kâfi müdahalede bulunulsa tahminen de hayatta olacağını belirterek, ‘yaşam hakkı’nın ihlal edildiğini de ileri sürdü.
İhlal kararı
Başvuruyu inceleyen yüksek mahkeme, S.M.’ye revirde sırf nabız ve tansiyon denetimi yapıldığı, bir tedavi uygulanmadığı üzere rastgele bir sıhhat kuruluşuna sevkinin de yapılmadığı, tıbbi müdahaleye imkan verebilecek formda sıhhat durumunun yakından takip edilmediğine dikkat çekti. Yetkililerin makul ölçüler çerçevesinde yaşama yönelik gerçek ve yakın bir tehlikenin gerçekleşmesini önleyebilecek halde tedbir almadıklarını, bu münasebetlerle Anayasa’nın 17’nci unsurunun gerektirdiği ömrü muhafaza yükümlülüğünün ihlal edildiğine karar verildi. Olay sonrası S.M.’nin vefatıyla ilgili yürütülen soruşturmanın yapılan tespitler doğrultusunda tesirli olduğunun söylenemeyeceği belirtilerek, tesirli bir ceza soruşturması yürütülmemesi nedeniyle Anayasa’nın 17’nci unsurunun gerektirdiği tarz yükümlülüğünün de ihlal edildiğine hükmedildi.
Kararda, “Yaşam hakkının yol boyutunun ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar soruşturma yapılmasında türel fayda bulunmaktadır. Yapılacak tekrar soruşturma ise kişisel müracaata mahsus düzenleme içeren 6216 sayılı Kanun’un 50’nci hususunun (2) numaralı fıkrasına nazaran ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Bu kapsamda yapılması gereken iş, yine soruşturma kararı verilerek Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen prensiplere uygun yeni bir karar verilmesinden ibarettir. Bu sebeple kararın bir örneğinin tekrar soruşturma yapılmak üzere savcılığa gönderilmesine karar verilmesi gerekmektedir” denildi.