Muhalefet partileri, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen ve Genel Kurul’da 12 gün sürecek görüşmelerine bugün başlanan 2020 kesin hesabı ve 2022 bütçesine şerh düştü. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, hukuk ve iktisat alanında tenkitlerde bulunan muhalefet, ‘iç çatışma’ uyarısı yaptı. CHP’nin muhalefet şerhindeki, “Toplumda biriken reaksiyonun siyasal yollarla sonuç elde etmemesi sonucunda iç çatışma çıkma riski vardır” sözü dikkat çekti.
Muhalefet şerhinde, “Tarafsız hiçbir devlet kurumu kalmamıştır. Devlette kurumsal çöküş vardır. Ülke, dış siyaset açısından Balkan harbi öncesi dahil hiçbir periyotta bu kadar yalnızlaşmamıştır” sözlerine yer verildi.
Muhalefet, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmeleri tamamlanan 2020 kesin hesabı ve 2022 bütçesine şerh koydu.
“Devlette kurumsal çöküş vardır”
CHP’nin muhalefet şerhinde, 19 yıllık AKP iktidarları sürecinde gelinen durum için “tek adam” vurgusu yapıldı. Şerhte, “Tek parti devleti değil tek kişi devleti, devlet partisi değil parti devleti vardır. Formel manada, Anayasa’nın lağvı, güçler birliği prensibinin yok olması kelam bahsidir. TBMM, yetkileri elinden alındığı için bir nevi halkla ilgiler ünitesine dönüşmüştür. Kutuplaşmanın toplumsal çatışmaya dönüşme riski bulunmaktadır. Tarafsız hiçbir devlet kurumu kalmamıştır. Devlette kurumsal çöküş vardır. Ülke, dış siyaset açısından Balkan harbi öncesi dahil hiçbir devirde bu kadar yalnızlaşmamıştır. Toplumda biriken reaksiyonun siyasal yollarla sonuç elde etmemesi sonucunda iç çatışma çıkma riski vardır” tespitleri yer aldı.
“Cumhurbaşkanı, devleti ve milleti temsil etmek yerine belirli bir siyasi görüşün temsilcisi hâline gelmiştir”
Bilhassa hukuk alanında sert tenkitlerin yapıldığı şerhte, “Partili cumhurbaşkanı, devleti ve milleti temsil etmek yerine aşikâr bir siyasi görüşün temsilcisi hâline gelmiştir. Bu da tarafsızlığı üzerinden bir istikrar ögesi olması gereken cumhurbaşkanlığı makamının istikrar ögesi olmaktan çıkmasına yol açmıştır. Tek bireye parlamentoyu fesih yetkisi verilmiş; Meclis’in geleceği, bir kişinin iki dudağının ortasından çıkacak sözcüğe bırakılmıştır. Meclis’in bütçe hakkı ve yetkisi fiilen elinden alınmıştır” değerlendirmesi yapıldı. Olağanlaşmak için de “yargının yürütme güdümünde olduğu, ağır insan hakları ihlallerinin yaygınlaştığı ve OHAL rejiminin ihlal yarattığı” gerçekleriyle ‘yüzleşmek’ gerektiği belirtildi.
“Türkiye, bir yolsuzluklar, uyuşturucu ticareti ve kara para aklama merkezi haline gelmiştir”
Şerhte, Merkez Bankası’ndan 128 milyar doların buharlaştığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı vazifesinden istifa eden Berat Albayrak’ın ortadan kaybolduğu, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun bir kara para aklayıcısını ülke dışına çıkardığı ve 10 bin dolar alan siyasetçiyi kamuoyuna açıklamayarak cürüm işlediği tabir edildi. Şerhte, “Türkiye, bir yolsuzluklar, uyuşturucu ticareti ve kara para aklama merkezi haline gelmiştir” denildi.
“AKP için ‘kıtlık ve kuyruk vaadeden parti’ nitelendirmesi”
AKP için “Türk lirasının bedelini ihracat seferberliği ismi altında düşürücü bir siyaset izleyen, kıtlık ve kuyruk vadeden parti” nitelendirmesi yapılan şerhte, bütçeye neden karşı oy verildiği ise şöyle açıklandı:
“Türkiye hem devlet krizini hem de ekonomik krizi iç içe yaşıyor. Parası pul olmuş bir vaziyette. Vitrin değişikliği sorunu çözmez, yalnızca biraz vakit kazandırır. Devlet krizi çözülmeden ekonomik kriz çözülmez. Borçla ekonomiyi şişirmenin artık sonuna geldik. Kamu bankalarında imkan kalmadı. Bütün kesitlerin bilançoları daha fazla borcu kaldırmıyor.”
“Merkez Bankası’na direkt müdahale edilmektedir”
HDP’nin muhalefet şerhinde de iktisat siyasetlerine ağır tenkitler yapıldı ve “Türkiye İktisadı Neden Komada” başlığı altında örnekler sıralandı. Şerhte, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile demokrasi krizinin derinleştiği ve iktidarın tekelleştiği vurgusu yapıldı. Kürt sorunun çözümlenmemesi, iktisadın savaş ekseninde dönmesi, adalet eksikliği, insan hakları ihlalleri örnekleriyle ekonomik krizin derinleştiği anlatıldı. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faiz sebep, enflasyon sonuç” yorumunun eleştirildiği şerhte, “Merkez Bankası’na direkt müdahale edilmektedir. Faizler düşürülerek döviz kurları ve enflasyona rekorlar kırdırılmaktadır” denildi.
“Bütçenin yüzde 20’si silahlanma ve güvenlik harcamalarına”
HDP şerhinde, “Savunma sanayi alanı ve bu alanda faaliyet gösteren beş büyük şirketin gelirleri yahut yatırımları ve Savunma Sanayi Destekleme Fonu için ayrılan kaynak da dahil edildiğinde güvenlik için ayrılan toplam kaynak 350 milyar TL olarak hesaplanmaktadır. Bu sayı, 2022 yılı bütçesinin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturmaktadır. Yani her 5 liramızın 1 lirası silahlanma ve güvenlik harcamalarına gitmektedir” sözleriyle güvenlik için ayrılan bütçeye dikkat çekildi. Buna ait de “Şiddeti, ayrımcılığı, nefreti, kutuplaştırmayı ve yayılmayı temel alan dış siyaset ile uyumlu biçimde organize olan iç güvenlik ismi altındaki sistem, toplumsal muhalefeti sindirmek ismine kullanılmaktadır” yorumu yapıldı.
Kurul görüşmelerinin de eleştirildiği şerhte, “Katılımcı olmaktan uzak, anti-demokratik bu süreç sonucu halkın talepleri değil savaş ve çatışmayı körükleyen, iktidar ve sermaye kümelerini gözeten, münasebetiyle eşitsizliği derinleştiren ve toplumsal adaleti sağlamaktan uzak tercihler kazanmıştır. Kaybeden ise işlevsizleştirilen ve süreçteki rolü tasfiye edilen, halkın temsilcilerinden oluşan parlamento olduğu kadar, sürüklendiği krizle baş başa bırakılan halkın kendisi olmuştur” tespitlerine yer verildi. (ANKA)
