CHP’li Sezgin Tanrıkulu’nun AYM ve AİHM’e kişisel müracaatlarda rehberlik etmesi için yazdığı ‘Anayasa Mahkemesine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Kişisel Başvuru’ kitabı okurla buluştu.
CHP İstanbul Milletvekili Avukat Sezgin Tanrıkulu’nun Anayasa Mahkemesi’ne ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yapılacak kişisel müracaatlarda yöntem ve temel itibariyle müracaatçılar ile vekillerine rehberlik etmesi emeliyle yazdığı yeni kitabı ‘Anayasa Mahkemesine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Ferdî Başvuru’ Seçkin Yayınları tarafından okurla buluştu.
‘İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne Ferdî Müracaat için El Kitabı’ isimli kitabı da bulunan Tanrıkulu, çalışmalarının genişlemesi ve güncellemesi üzerine yeni kitabının ferdi müracaatlarda metot ve temel itibariyle daha pratik ve kapsamlı hale geldiğini söyledi. Tanrıkulu, ferdi müracaat süreci ile avukatlık mesleği boyunca iç içe olduğunu “30 yılı aşkın müddettir, hem bir avukat olarak müvekkillerimin AİHM’e ve AYM’ye kişisel müracaatlarını gerçekleştirdim hem de 20 yılı aşkın müddettir bu bahisteki kıymetli müracaat kitaplarından birisinin müellifi olarak her türlü gelişmeyi yakından takip ettim” diyerek anlattı.
Tanrıkulu, 1987 yılında üstlendiği bir davanın iç hukukta tamamlanan sürecinden sonra kişisel müracaat için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmayı düşündüğünü fakat nasıl başvurulacağını, metotların neler olacağını konusunda bilgi sahibi olmamasının bu kitap çalışmasını oluşturan nedenler ortasında olduğunu söyledi. Tanrıkulu o sürece dair şunları kaydetti:
“Karşılaştığım bu zahmetler, bu çalışmanın art planındaki nedenidir”
“Elimdeki tek kaynak ‘Belgelerle İnsan Hakları’ isimli kitabın ekindeki müracaat formu örneğiydi. Fakat bunun kâfi olmayacağını düşünerek ‘Kutlu-Sargın’ başvurusunu yapan meslektaşlarımla görüştüm. Onlar da bana, tıpkı kitaptaki müracaat formunu faksla gönderdiler. Anladım ki öbür kaynak yok ve bu halde başvuruyu yapmaya karar verdim. Doldurduğum müracaat formunu mahkemeye gönderdim. Bu müracaat daha sonra çok tartışılan ‘Zana/Türkiye’ kararına dönüştü. O tarihten sonra da iç hukukta takip ettiğim ve müvekkillerimin yetkilendirdiği ihlalleri ferdi müracaat yolu ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine götürmeye çalıştım. İşte 1991’de mahkemeye birinci ferdi başvuruyu yaparken karşılaştığım bu zahmetler, bu çalışmanın art planındaki nedendir”
“Aktif siyasete katılmam çalışmalarımı geciktirdi”
Kitabın konusu olan ferdî müracaat alanındaki en değerli gelişmenin 2010 yılındaki Anayasa değişikliği ve Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatın önünün açılması olduğunu söyleyen Tanrıkulu, bahsin ele alınması noktasında etkin siyasete katılmasının çalışmalarında gecikme yaşanmasına neden olduğunu söyledi. Bu gelişmenin ferdî müracaat konusunda hem yeni bir boyut hem de farklı bir derinlik kazandırdığını söyleyen Tanrıkulu, “Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat bir cins en üst iç hukuk yolu olarak tasarlanmıştır; fakat, bu ‘nihai iç hukuk yolunun temel emeli da, hak hukuk arayışında AHİM’e gitmeyi gereklilik olmaktan çıkarmaktır. Yani, Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat düzeneği AHİM’e başvuruyu gereksiz kıldığı derecede, AHİM’in bir tıp iç ikamesine dönüşmüş olacaktır. Bu da adalet arayışında yolun ve müddetin kısalması üzere bir ‘potansiyel’ olumluluğa işaret etmektedir” diye konuştu.
“Başvurucular ve vekiller için rehber niteliğinde”
“Bu kitapta öncelikle bir tıp üst-nihai iç hukuk yolu olarak Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaat metot ve asılları açısından incelenmektedir. Türkiye’de 2010 yılında yapılan anayasa değişikliği sonucunda, 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren Anayasa Mahkemesine ferdî müracaat hakkı uygulamadadır” diyen Tanrıkulu, kitabın bilhassa 10 yıllık uygulama sonucunda ortaya çıkan içtihatlar, emsal kararlar, müracaatçılar ve vekilleri için rehber niteliğinde olduğunu, AYM’ye ferdî müracaata ait değerli detayların sistematik olarak tasnif edildiğini ve emsal kararlar ışığında ele alındığını belirtti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kişisel müracaat konusunda, kitabın son baskısından bu yana geçen 15 yıllık müddet zarfından değerli gelişmeler yaşandığını belirten Tanrıkulu, kritik nitelikteki içtihatların ve emsal kararların da kitap içerisinde güncellendiğini söyledi ve kitabın hazırlanmasındaki emele dair şunları kaydetti:
“Kitabın hedefi müracaatların etkililiğine katkı sunmak”
“Hak arayan herkesin başvurabileceği, haklarının ihlal edildiğine dair argümanları ile sunduğu kanıtları kıymetlendirecek, haklarının hukuka uygun bir biçimde koruyacak ve keyfiliğe karşı savunacak son yargı mercilerinin bulunması, insanca bir hayat yaşamanın garantisidir. Bu kitabın hazırlanmasındaki emel da, başlangıçtan itibaren pratik bilgileri, mevzuat, kaynak, yazışma ve içtihat örneklerini bir ortada yararlanmak isteyenlere sunmak yoluyla hak ihlallerine karşı yapılacak ‘bireysel başvuruların’ etkililiğine elden geldiğince katkı sunmaktır.”
