T24 Ankara
İsimli yıl açılış merasimine denk getirilen yeni Yargıtay binasının açılışında, Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş‘ın cübbeyle dua etmesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve üzerinde Yargıtay üyelerinin kullandığı yargıç cübbesi bulunan Yargıtay Lideri Mehmet Akarca‘nın da duaya katılmasına hukukçular da reaksiyon gösterdi. Hukukçular, düğmesiz cübbenin tarafsızlığı simgelediğini belirterek, bu manzaranın tarafsızlığa ve daha değerlisi anayasadaki laik hukuk devleti prensibine ters olduğunu savundu.
Yargıtay’ın yeni binası, isimli yıl başlangıcında açıldı: Diyanet İşleri Lideri’nin duasına, Yargıtay Lideri cübbesiyle eşlik etti
Hukukçuların görüşleri şöyle:
“Bu manzara bir tertip”
Eski İstanbul Barosu Lideri Turgut Kazan:
“Yargıtay binası açılışı deniliyor ancak o bir yargı yılı açılışı. Binayı açmış olsalar bile sonuçta 1 Eylül yargı yılı açılışıdır. Kabul edilebilir bir davranış sayamayız. Bu aslında Erdoğan taktiğidir. Duaya karşı çıkıldığı vurgusu yapılmak için düzenlenmiş bir manzara bu. Bu soruyu soranların, ‘neden cübbeyle dua okunuyor’ diye soranların duaya karşı olduğunu vurgulayıp, kendi tabanındaki tahkimatı güçlendirmek için yapılmış bir harekettir. Bugüne kadar hiç mi bina açılmadı? Neden başka yargı binalarını bu türlü açmak akıllara gelmedi? Bu bir tertiptir. Diyanet İşleri Lideri, Yargıtay Lideri bunun içinde yer almıştır. Mustafa Kemal’in de Meclis’i dua ile açtığı söyleniyor. O Kurtuluş Savaşı içinde düşmanı yenmek için bir yakarıştır. Burada düşman kimdir? Adil karar vermek için mi dua ediliyor? Bu adil karar verecek hukukumuz yok demektir ve zati yok aslında. Yargıtay Lideri’nin bu türlü bir fotoğraf vermesine şaşırdım diyemiyorum. Hiç şaşırmadım. O hakim cübbesi, haklıyı haksızdan ayıracak bir misyonu üstlendiğini ve o denli bir hassaslık içinde olunacağını anlatmak için giyilir. Temsil edilen kıymetleri göstermek için giyilir. Diyanet İşleri Lideri’nin dualarına amin demek için orada durmak kabul edilebilir bir şey değil. Zati yargı yılı açılışı asla ve asla Cumhurbaşkanı’nın söyleyecekleri ile açılmaz. Türkiye’de darbe devirlerinde bile bu düşünülememiştir. Hiçbir yargı yılı açılışında yürütmeden bir insan konuşmayı düşünememiştir. Kenan Cihan bunu söylem edememiştir. Bir tek o devrin Adalet Bakanı konuşmak istemiştir, yapamayacağı söylenmiştir. Yürütmeden gelenler dinleyicidir. Problemleri dinler.”
“1924’e mi döneceğiz?”
Eski Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk:
“Laiklik Türkiye Cumhuriyeti anayasasının değişmez, değiştirilemez kararları ortasında yer alan bir prensiptir. Laiklik demek dinsizlik demek değildir. Toplum ve devlet nizamının İlah buyruğu olduğu için değiştirilemez buyruklara nazaran değil, toplumun ihtiyaçlarına nazaran değiştirilen kurallara nazaran yönetilmesidir. Bunun temeline dini koyarsanız laiklik kalmaz. Türkiye, 1924 Anayasası’nda, Türkiye devletinin dininin İslam olduğunu belirtmiştir. Milletvekili andında da ‘vallahi’ sözü vardır. 1928’de bunlar kaldırıldı. Hukuk sistemi din kurallarına dayanmaz çünkü. İsimli Yıl Açılış Töreni’nde yapılan konuşmalar, Yargıtay Lideri’nin cübbe giymesi, Cumhurbaşkanı’nın konuşması, devletin dininden kelam edilmesi, Diyanet İşleri Lideri’nin açıkça söylemese de ilahi hukukun uygulanması manasına gelen kelamları söz konusu. Kur’an bizim kutsal kitabımız. Lakin Türkiye dünyevi kurallarla yönetilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu bile yarı şeri, yarı laik kurallarla yönetilen bir ülkeydi. Buraya mı döneceğiz? Yine 1924 yılına dönmek Türkiye’yi ileriye götürmez. Biz Türkiye’yi çağdaş insan hakları anlayışına uygun olarak ileri götürmek zorundayız. Artık yeni anayasa çalışması var. Bu tablo bize şunu gösteriyor. Yapılacak muhakkaktır. Artık bugün teklifim, 2017’de yapılan anayasa değişikliğini, iki unsurluk bir değişiklikle eski metne döndürmektir. Parlamenter sisteme dönülmesidir. Bu halde hukukumuzu ileri götürebiliriz. Yeni anayasa çalışmaları var. TBMM’den geçmediği takdirde referanduma sunacağız diyor Cumhurbaşkanı. 360 vekilin kabul etmesi halinde halkoyuna sunulabiliyor. İktidar partisi bu oya sahip değil. Geniş bir mutabakata gereksinim var. O vakit nasıl götüreceksiniz? Bu sayıya ulaşmadan götürmekten kelam ediyorsa bu sivil bir darbe manasına gelir. Anayasa kuralları muhakkak. İşte istikrar ve kontrol sistemlerinin olmadığı bir Cumhurbaşkanlığı sisteminin sonuçları bunlar. İşter cübbeli, ister cübbesiz, isimli yıl açılış merasimi ile dua ile yapılmaz. Cübbe ikinci derecede kıymetli burada. Dua Allah’a yakarmadır. Laik bir cumhuriyette bu olamaz.”
“Toplumu ayrıştırıyorsunuz”
Çağdaş Hukukçular Derneği eski Lideri, eski CHP Milletvekili Şenal Sarıhan:
“İki noktadan bakmak gerekiyor. Dini bir kisveyle ve cübbeyle isimli yılın açılışında misyon almak, ikincisi de dua ile açmak. Elbette biz çoğunluğu Müslüman olan bir ülkeyiz ancak birebir vakitte laik bir hukuk devletiyiz. Anayasada yer alış biçiminde de bu nitelemeler var. Birbirini bütünleyerek ve bağlı olarak var bu kavramlar. Biz Mecelle’den neden uzaklaştık. Uygar Yasa hazırlanırken şu münasebet ortaya atıldı. Dinler değişmez kurallar getirir. Ayrışmaya yol açar. Bu bakış açısıyla Uygar Yasa hazırlandı fakat bu yasanın da değişeceği öngörüldü. Lakin dinler değişmez. Siz tekrar yargı sistemini bu mecelle sistemine fiilen dönüştürürseniz toplumu da ayrıştırmış olursunuz. Çünkü farklı inançlar da var bu ülkede. Bir de adalet sistemini hangi bedel yargıları üzerine inşa edeceksiniz. Çağın gelişimine nazaran etmek zorundasınız. Bunu dua ile yaptığınız vakit, üstelik de dini kisveyle, cübbeyle yaptığınız vakit, bunu isimli yıl açılışında yaptığınız vakit her ne kadar laik bir sistem varsa da biz öbür bir sistemi temel alıyoruz ve bunu uygulamak istiyoruz demek istiyorsunuz. Bunu düşünerek yapıyorsunuz. Aslında giderek çok sayıda yargı kararında da bunu görüyoruz. Dini atıflarla karar yazılması. 12 Eylül’de de bu vardı. Kabul edilemez bir durum bu. Beşerler özgürce inançlarını söz etmeliler ancak isimli yıl açılışı bu türlü bir tabir alanı değildir. Cübbelerin düğmenin olmamasının bir manası var. Yargıçlar kimsenin önünde hürmet duruşunda durmazlar. Bu yüzden cübbede düğme yoktur. Sembolü tarafsızlıktır. Bu manada cübbeyle dua etmesi, dini kıymetleri öne çıkartacağı noktasında açık bir kabulün tabiridir. Bağımsız yargıyı sembolize eden cübbe büsbütün manasını yitirmiştir.”
