Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın
Kalın, TRT Haber’de canlı yayınlanan Sıcak Nokta programında gündemi kıymetlendirdi, soruları yanıtladı.
Konuşmasına bu gece başlayacak ramazan ayını tebrik ederek başlayan Kalın, bu ayın, içeride ve dışarıda barış, huzur, selamet ve sekinetin hakim olmasına vesile olmasını temenni etti.
İstanbul’da yapılan Rusya, Ukrayna müzakerelerinin, Türkiye’de yapılan ikinci görüşme olduğunu hatırlatan Kalın, “Ukrayna savaşında şu ana kadar yaklaşık 5 haftayı geride bırakıyoruz. En manalı, en içerikli, en fazla ara alınan toplantılardan bir tanesi oldu diyebiliriz. Hatta şu ana kadarki en kapsamlı toplantı diyebiliriz.” diye konuştu.
Müzakerelerin sonuçlarının de görülmeye başlandığını lisana getiren Kalın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dün Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski ile bugün de Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini hatırlattı.
“Adım adım, tedrici olarak kademeli bir formda yürüyecek bir süreç var önümüzde”
İbrahim Kalın, şöyle konuştu:
“Hem Dışişleri Bakanımız hem Savunma Bakanımız hem bizler, başka arkadaşlarımız Rus ve Ukraynalı muhataplarımızla bundan sonra da yakın temas içerisinde olacağız. Doğal bir toplantıda, bir müzakerede, bir görüşmede bu savaşın sona ermesini beklemek gerçekçi olmaz. Adım adım, tedrici olarak kademeli bir biçimde yürüyecek bir süreç var önümüzde. Bu toplantılar ne kadar sık yapılırsa, bu görüşmelerden ne kadar çok başlıklar çıkartılırsa ve bu başkanlar seviyesinde diplomasiye de katkı sağlarsa, biz bu savaşı daha kısa müddette sonlandırmak için bir bahtı yakalamış oluruz. Bizim gayretimiz, çabamız de bu istikamette.”
Bütün dünyanın “Niye Türkiye?” sorusunu sorduğunu lisana getiren Kalın, Türkiye’nin, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliği prensibine bağlı olarak Rusya’yla da köprüleri atmadan iki tarafın itimadını sağlamış, dünyadaki birkaç ülkeden birisi olarak devreye girdiğini söyledi.
Kalın, Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna alakalarının inanç temeline dayalı olduğunu vurgulayarak, “Yaklaşık 10 yıldır Cumhurbaşkanımızın Rus Devlet Lideriyle ilgili, öbür arkadaşlarımızın muhataplarıyla geliştirdiği bağ bugün bu krizin aşılmasında en kıymetli rolü oynayan aktör haline getirdi Türkiye’yi.” dedi.
Şu anda odaklanılması gereken şeyin bu savaşın sonlandırılması olduğunu anlatan Kalın, “Bizim uğraşımız da bu bağlantı kanallarını açık tutarak, müzakere çerçevesini yanlışsız oturtarak, iki tarafın inancını kazanarak ve koruma ederek bu süreci ilerletmek.” diye konuştu.
Kalın, Ukrayna ve Rusya ortasında alanda şu anda müzakerelerdeki son durumun ne olduğuna ait soru üzerine, alanda sorunlu alanların var olduğunu, tam formel manada kapsamlı ve daima bir ateşkes ilan edilmediğini, bunun tam bir çekilmeye ne vakit dönüşeceği ve kalıcı bir ateşkesin koşullarının nasıl oluşturulacağını yakından takip edeceklerini lisana getirdi.
Putin ve Zelenski’nin İstanbul’da bir ortaya gelip gelmeyeceğine ait soru üzerine, şu anda bir tarih vermek için erken olduğunu, görüşmenin olup olmayacağına dair bir varsayımda bulunmanın kolay olmadığını söyleyen Kalın, “Bizim beklentimiz, umudumuz, dileğimiz bu görüşmenin bir an evvel gerçekleşmesi.” dedi.
Kalın, bütün savaşlarda lakin başkanlar seviyesinde bir diploması yapıldığında son noktayı koymanın mümkün olduğunun altını çizdi.
“Prensipte biz buna olumlu bakıyoruz”
Türkiye’nin garantör olması konusunda nasıl bir perspektif çizileceğine ait soruya ise Kalın, şu cevabı verdi:
“Bunun muhtevası, kapsamı, modalitesi, işlevleri, hususları hepsi, bütün bu ögeler bir ortaya geldiği vakit o yapılacak muahedenin bir modülü olarak da kaleme alınacak, ülkelere sunulacak, bir hususlar manzumesi üzerinde mutabık kalınacak. Şu anda o kademede değiliz fakat prensip olarak, biz Türkiye olarak bu süreçte garantör olmaya olumlu baktığımızı tabir ettik. Bu zati iki taraftan resmi olarak bir teklifle geldikten sonra biz bunu resmiyete bağlamış ya da bildirmiş olacağız. Lakin prensipte biz buna olumlu bakıyoruz alışılmış ki.”
Rusya ve Ukrayna’nın, tıpkı anda hem konuştuğu hem güvendiği ülke sayısının çok az olduğunu vurgulayan Kalın, “Türkiye bunlardan biri, hatta şu son periyotta en öne çıkan ülke diyebiliriz. Yani İstanbul toplantısı yalnızca Türkiye açısından, Türk diplomasisi açısından bir muvaffakiyet olarak görünmekle kalmamalı bence, hakikaten bu savaşın sonlandırılması tarafında atılmış çok değerli bir adım.” değerlendirmesinde bulundu.
Müzakere masasındaki atmosfere ait soru üzerine Kalın, müzakere yapan heyetler açısından bunun kolay bir süreç olmadığını, Türkiye’nin cesaretlendirici, teşvik edici bir konumda bulunduğunu belirtti.
Kalın, her iki heyetin de Türkiye’de kendilerini inançta hissettiklerini lisana getirdiklerini aktararak, şunları kaydetti:
“Kimsenin bir toplantıda, bir görüşmede bütün sıkıntıların çözüleceğine dair bir beklentisi yoktu lakin mevcut kaideler içerisinde önemli aralığın alındığını söylemek mümkün. Bunun sonuçlarını önümüzdeki günlerde de görmeye devam edeceğiz. Cumhurbaşkanımızın, dün Zelenski ile bugün de Putin ile yaptığı görüşmeler sonucunda alanda birtakım güzelleşmeler göreceğiz önümüzdeki günlerde. Bilhassa insani noktada birtakım olumlu uygun adımlar atılacak. Bunların hepsi bu teşebbüslerin, bu temasların sonucunda ortaya çıkan sonuçlar.”
“Bu istikamette bir baskı şu ana kadar gelmedi”
Rusya-Ukrayna müzakere heyetinde yer alan Rus iş insanı Roman Abramoviç’in neden ön plana çıktığına dair soruya da Kalın, “Bu isim doğal bilhassa Batı medyasında çok öne çıkartıldı. Zira iş insanı olarak, Chelsea futbol ekibine sahip olarak ve diğer özellikleri prestijiyle hani bilinen, şöhretli isim diye zannediyorum. Başta Abramoviç’in bu süreçte yer alıp almadığı ile ilgili çok fazla bilgi akışı yoktu. Zira o geri planda kalmıştı.” cevabını verdi.
ABD ya da AB’den, Rusya’ya yönelik yaptırım konusunda Türkiye’ye bir baskının kelam konusu olup olmadığı sorulan Kalın, “Şu ana kadar bize bu istikamette gelmiş resmi bir bildirim, talep veyahut gayri resmi bir baskı kelam konusu değil. Zira Batılı müttefiklerimizle Avrupalılar, Amerikalılar da Türkiye’nin hassas durumunu anlıyorlar. İstikrarlı duruşunu takdir ediyorlar ve hem Ukrayna ile bağlarımızı hem de Rusya ile bağlarımızda aşikâr istikrarları, unsurları koruduğumuzu da şahsen biliyorlar. Münasebetiyle bu tarafta bir baskı şu ana kadar gelmedi.” formunda konuştu.
İbrahim Kalın, şunları tabir etti:
“Sayın Cumhurbaşkanımızın bu süreçte çok ağır bir diplomasi trafiği olduğu, farklı önderlerle görüşmeleri, ziyaretleri, konukları, telefon görüşmeleri ve NATO Tepesi oldu. Yani buralarda da Türkiye’nin konumunu anlatırken biz daima, ‘Herkes köprüleri atarsa Rusya ile günün sonunda kim konuşacak? Birilerinin, onların da inanç duyduğu birtakım aktörlerin devrede olması ve konuşmaya devam etmesi gerekir.’ dedik.
Bir başka taraftan da yaptırımlar sorunu soruluyor. ‘Türkiye niçin yaptırım uygulamıyor, uygulayacak mı?’ diye. Bir kez bu Birleşmiş Milletlerde karara bağlanmış bir yaptırım rejimi değil. Münasebetiyle bir bağlayıcılığı yok. Bunlar ikili, üçlü, dörtlü olarak alınmış kararlar, ülkeler karar alıyorlar. Bunun kendine nazaran bu savaş ortamında bir caydırıcılık ögesi olarak mantığı olabilir. Bunu anlayışla karşılarız fakat Türkiye’nin yaptırım uygulamaması bağlantı kanalını açık tutmak açısından son derece değerliydi.”
“Milli çıkarlarımızı korumak en doğal hakkımız”
Türkiye’nin Rusya ile olan ekonomik bağlantılarının yüklü olarak doğal gaz üzerinden yürüdüğünü, ticaret ve turizm ayağının da olduğunu hatırlatan Kalın, mevcut istikrar içerisinde Türkiye’nin yaptırım uygulamasının Rus iktisadına ziyan vermekten çok Türk iktisadına ziyan vereceğini belirtti.
Kalın, Türkiye’nin ulusal çıkarlarını müdafaasının en doğal hakkı olduğunu vurgulayarak, Türkiye’nin öncelikli kaygısının bu savaşı sona erdirmek olduğunu ve iktisadına ziyan verecek bir angajman içerisine girmeyeceğini söyledi.
Türkiye’nin, Montrö Mukavelesi’nin kurallarını çatışmaları azaltacak istikamette uygulayacağını tabir ettiğini anımsatan Kalın, Boğazları ve Karadeniz’i bu savaşın dışında tuttuklarını, bunun da çok değerli bir kazanım olduğunu anlattı. Kalın, “Bütün bu alanlarda Türkiye’nin yaptığı katkı herkes tarafından takdir ediliyor.” dedi.
“Yeni bir güvenlik mimarisinin inşa edilmesi gerekecek”
Kalın, öteki bir soru üzerine, “Ben direkt NATO’nun, NATO Mutabakatı’nın 5. Maddesi’ne birebir uyan ya da misal bir güvenlik rejiminin kurulma ihtimalini biraz zayıf görüyorum. Garantörlük problemi yalnızca bu 5. Unsur üzerine bina edilebilecek bir yapıda değil, bu biraz daha farklı kurgulanması gereken bir güvenlik mimarisi.” diye konuştu.
Ukrayna’nın güvenlik garantileri istemesinin en doğal hakkı olduğunu, Rusya’nın da bu talebe olumlu karşılık vermesi gerektiğini söyleyen Kalın, bu savaş sona erdiğinde dünyada yeni bir güvenlik mimarisinin kesinlikle inşa edilmesinin gerekeceğini vurguladı.
Rusya-Ukrayna savaşının güç arz güvenliğine tesirine ait soru üzerine İbrahim Kalın, Avrupa’nın, Rus gazına olan bağımlılığı konusunun gelecek on yılların en değerli mevzularından biri olacağına dikkati çekti.
Avrupalıların alternatif güç kaynakları üretebilmek için harekete geçmek durumunda olduğunu anlatan Kalın, “Hemen bugünden yarına Rus gazından vazgeçmek çok kolay bir şey değil. Burada Türkiye, Avrupa’nın güç arz ve güvenliği açısından daha kilit bir ülke haline gelecek. Şu anda Azerbaycan gazını Avrupa’ya taşıyan TANAP Boru Sınırımız var. Son yıllarda dünya güç haritasındaki en değerli bayraklardan biridir ve bunu hamdolsun Türkiye ve Azerbaycan birlikte diktiler.” dedi.
