Mardin Dargeçit’te Ekim 1995 ile Mart 1996 tarihleri ortasında 3’ü çocuk 8 kişinin zorla kaybedilmesiyle ilgili açılan, kamuoyunda “Dargeçit JİTEM” olarak bilinen davada sona gelindi. Geçtiğimiz Haziran ayında karar çıkması beklenen davada, mahkeme heyeti değiştiği için karar verilememişti. Avukatlar, bugün Adıyaman 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülecek davada zamanaşımı tehlikesine de dikkat çekiyor.
Mardin’in Dargeçit ilçesinde 1995 yılının Ekim ayında PKK tarafından kaçırılan iki öğretmen ve bir müteahhidin cenazelerinin bulunmasının akabinde ilçede mesken baskınları başladı. Baskınlar sırasında gözaltına alınan Davut Altınkaynak (13), Seyhan Doğan (14), Nedim Akyön (16), Abdurrahman Coşkun (21), Mehmet Emin Aslan (19), Abdurrahman Olcay (20), Hikmet Kaya (24) ve Süleyman Seyhan’dan (57) bir daha haber alınamadı. Aileler yıllar boyunca müracaatlarına karşılık alamadı.
Gözaltında kaybedilen çocuklardan Davut Altınkaynak’ın babası Abdülaziz Altınkaynak, o sırada İstanbul’da inşaat çalışanı olarak çalışıyordu. Konutlarına baskın yapıldığı gün, amcasına giden çocuğu bulamayan askerler, anne Hayat Altınkaynak’ı gözaltına aldı. İddianamede yer aldığına nazaran, 15 gün evvel doğum yapan bayan, karakolda ağır azap gördü. Oğlu Davut’un amcasının konutunda olabileceğini söylemesi üzerine bu meskene de baskın yapıldı ve 13 yaşındaki çocuk gözaltına alınarak karakola götürüldü. Anne Altınkaynak, oğlu gözaltında azap gördüğü sırada özgür bırakıldı. Baba Abdülaziz Altınkaynak’ın DW Türkçe’ye aktardığına nazaran, Hayat Altınkaynak karakoldan bırakılmadan çabucak evvel askerler tarafından oğlu Davut’un azap gördüğü odanın kapısına getirildi.
“Kapıyı açıyorlar, eşim Davut’u filistin askısında görüyor. Annesine bir bardak su için yalvarmış. Annesi bir bardak su veremedi. Yerde kan damlaları görmüş. Davut’un bize en son dediği ‘Bir bardak su’dur. Sonra biz Davut’u göremedik.”
Emekli korucu itirafı ile kemikler bulundu
Gözaltına alındıktan sonra bir daha haber alınamayan aileler, tekraren savcılığa başvurdu. Savcılık her seferinde kayıp bireylerin sözünün alınıp bırakıldığını söyledi. Lakin Abdülaziz Altınkaynak’ın transferine nazaran, sekiz kişinin gözaltına alındığına dair kayıt yoktu. Ortadan geçen 14 yıl boyunca gözaltında kayıplarla ilgili hiçbir gelişme yaşanmadı. Ailelerin 2009’da bir kere daha hata duyurusunda bulunmalarının akabinde yıllar sonra savcılık birinci sefer soruşturma başlattı. Emekli bir korucunun Bağözü köyünde çukur açarak ceset gömdükleri itirafı üzerine soruşturma genişletildi. Bölgede yapılan hafriyatlarda 11 kafatası ve insan kemiğine ulaşıldı. Yapılan incelemede kemiklerin, Mehmet Emin Aslan, Seyhan Doğan, Abdurrahman Coşkun ve Abdurrahman Olcay’a ilişkin olduğu tespit edilldi. 2015’te ise Dargeçit’in Dilan köyü kırsalında çobanlar öteki kemiklere rastladı. Bunun üzerine tıpkı civardaki kuyuda hafriyat çalışmalarına başlandı. Çalışmalar bitince bir avuç kemik çıkarıldı. Baba Altınkaynak hafriyat grubuna, “İzin verin, ben ineyim” dedi. İki bireyle bir arada kuyunun en tabanına indiler. Daha fazla kemiğin yanı sıra kıyafet ve ayakkabı da buldular. 3 Mayıs 2016 tarihli İsimli Tıp Kurumu raporuyla kemiklerin Davut Altınkaynak ile 16 yaşındaki Nedim Akyön’e ilişkin olduğu tespit edildi.
“Oğlumun kemiklerini ellerimle çıkardım. Amcasının gömleğini giydirmişlerdi, o gömlek duruyordu. Bir sene sonra ‘Kemiklerinizi alın’ dediler. O sıra Nusaybin’de sokağa çıkma yasağı vardı. ‘Birkaç gün kalsın, tüm aile toplanıp o denli defnedelim’ diye rica ettim. Müsaade vermediler. O akşam aldık, sonraki gün Dargeçit’te defnettik.”
Dava 2014 yılında açıldı
Gözaltında sekiz kişinin kaybedilmesine ait dava 2014’te Midyat Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianame ile açıldı. Ekim 2014’te hazırlanan birinci iddianamede, periyodun Mardin Jandarma Komando Tabur Komutanı Hurşit İmren, Dargeçit İlçe Jandarma Komutanı Mehmet Tire, Dargeçit Merkez Jandarma Karakol Komutanı Mahmut Yılmaz, Karakol Kumandanı Yardımcısı Haydar Topçam ve Uzman Çavuş Kerim Şahin’in “kasten öldürme” hatasından cezalandırılmaları istendi. Evrakta yer alan 16 kuşkulu hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi. Lakin İnsan Hakları Derneği (İHD) Mardin Şubesi’nin itirazı üzerine takipsizlik verilen şüpheliler hakkında ek iddianame hazırlandı.
Dava, güvenlik münasebet gösterilerek Adıyaman’a nakledildi. Birinci duruşma, 1 Ekim 2015 tarihinde Adıyaman 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. “Güvenlik gerekçesi” ile duruşmalara getirilmeyen sanıklar SEGBİS ile salona bağlandı. Sanık Hurşit İmren sıhhat ve yaş durumu nedeniyle duruşmalardan vareste tutuldu. Tüm sanıklar davanın başından beri tutuksuz yargılanıyor.
Savcı beraat istedi
Savcı, 13 Mart 2017 tarihli duruşmada belgenin Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen Kızıltepe JİTEM Davası belgesiyle birleştirilmesine karar verilmesini talep etti. Mahkeme bu talebi kabul etti. Lakin Yargıtay birleştirme kararını yerinde bulmadı ve belgeyi yine Adıyaman 1. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi. 6 Şubat 2019 tarihli duruşmada dinlenen şahitler, JİTEM tarafından resmi kayıtlara geçmeyen gözaltılar yapıldığını ve gözaltına alınanlardan infaz edilenler olduğunu söyledi. 29 Mart 2021 tarihli duruşmada mütalaa veren savcı, “tanıklardan hiçbirinin evrakta mevcut maktulleri evrak kapsamındaki sanıkların öldürdüğüne ait direkt bir görgülerinin bulunmaması, olay anlarını kaydeden rastgele bir kamera kaydının belgede mevcut bulunmaması, maktullerden elde edilebilen bulgular ile sanıklardan alınacak örnekler ortasında doğruluğu yüksek sonuçlar veren moleküler genetik inceleme yapılma imkanının bulunmaması” gerekçeleriyle tüm sanıklar hakkında beraat istedi. Haziran 2021’de görülen ve karar çıkması beklenen duruşmada mahkeme heyeti değişti ve karar çıkmadı.
“İşlenen suçlar ancak örgütlü bir yapılanma ile mümkün”
Davayı yakından takip eden Hafıza Merkezi’nden avukat Esra Kılıç, iddianamede, soruşturma sürecinde dinlenen şahitlerin JİTEM isimli özel bir takımın Dargeçit’te faaliyet gösterdiğini belirtmesi ve aksiyonların evvelden tasarlandığı sonucuna varılmakla yetinildiğini belirtiyor. “İddia konusu hataların işlenebilmeleri fakat örgütlü bir hata yapılanması kapsamında mümkün olsa da, bu mevzuda ne tesirli soruşturma yürütüldü ne de kabahat isnadı yapıldı” diyen Kılıç’a göre, Kızıltepe JİTEM ve Dargeçit JİTEM davaları ortasında irtibat kurulmayarak kovuşturmaların derinleştirilmesi de engellendi.
Avukat Kılıç, davanın 2025 yılında zamanaşımına uğrayacağını hatırlatarak, “Mahkeme heyetinin dört defa değişmesi ve gerekli araştırmaların çok geniş vakte yayılarak yapılması, mahkemenin karar verme konusunda isteksiz olduğunu düşündürtüyor” diyor. Kılıç, davada beraat kararı verilmesi ya da zamanaşımı kararları uygulanması halinde, devletin tesirli soruşturma yükümlülüğünü yerine getirmemiş olacağının ve bu durumun da cezasızlık kültürünün devamı manasına geleceğinin altını çiziyor.
“Bunlar ‘faili belli’ cinayetler”
Altınkaynak ailesi şu an Mardin’in Nusaybin ilçesinde oturuyor. Abdülaziz Altınkaynak, “Dargeçit’te huzur yoktu, güvenlik yoktu” diyor. Biri polis azabına maruz kalan iki çocuğu ise artık yurt dışında yaşıyor. Oğlu Davut’u aradıkları yılları, “Çok sıkıntı bir periyottu. Kemiklerini mi yoksa kendisini mi bulacaktık, bilmiyorduk” diye hatırlıyor. Şimdi soruşturma bile yürütülmediği vakitler, iş için gittiği Kayseri’de bir vatandaşın oğlu Davut’a benzeyen birini gördüğünü söylemesi üzerine bir umut lokal bir televizyona çıkıp insanlara seslendiğini anlatan Altınkaynak, artık ise 4 Nisan’da Adıyaman 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülecek davadan adalet çıkmasını bekliyor.
“Çok güç vakitlerdi. Tansu Çiller’in başbakan olduğu vakitlerdi. Mahkeme heyeti şu an devlet baskısından mı, bilmiyoruz, fakat bir türlü karar veremiyor. ‘Faili meçhul’ değil, bunlar ‘faili belli’ cinayetlerdir.”
Burcu Karakaş
© Deutsche Welle Türkçe
