Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, “Yargı sisteminin tümüyle tekrar yapılandırılmasına muhtaçlık var” diyerek Yargıda Yapısal Islahat başlığı altında “Gelecek Adalet Modeli” raporunu açıkladı. “Gelecek Adalet Modeli”ni üç ana sütun üzerine oturtan Davutoğlu’nun aksiyon planında, AYM’nin tekrar yapılandırılması üzere birçok başlık öne çıkanlar ortasında yer alıyor.
Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, genel merkezde düzenlediği basın toplantısında, partisinin hazırladığı Yargıda Yapısal Islahat başlığı altında “Gelecek Adalet Modeli” raporu hakkında konuştu. “Gelecek Adalet Modeli”ni üç ana sütun üzerine oturttuk diyen Davutoğlu, adalet unsurundan hukuk devletine geçişi sağlayacak zihniyet ihtilali, hukuk devletini yaşanır hale getirecek yapısal yargı ıslahatı ve yargı işleyişini faal kılacak süreçlerle ilgili aksiyon planını açıkladı.
Açıklanan modelde, Anayasa Mahkemesi’nin yine yapılandırılarak etkinliklerinin artırılması ve TBMM tarafından seçilecek üyelerin en az 8’inin bayan olması dikkat çekiyor.
Azap ve berbat muamele vurgusu
Bunun yanı sıra Sulh Ceza Hakimliklerinin kaldırılarak mahkemeler üzerlerindeki mevcut savcılık ve kolluk baskısına son verilmesi başta azap ve berbat muamele olmak üzere adil yargılamayı ve adalete erişimi engelleyen insan haklarına ters uygulama yahut sisteme müsaade edilmeyeceği ön plana çıkıyor.
Modelde devlete karşı işlendiği sav edilen cürümler dahil olmak üzere her türlü ayrımcı uygulamaların ortadan kaldırılması da yer alıyor.
Davutoğlu’nun açıklamalarından satır başları:
“Bugünkü en temel sıkıntımız hukukun bir güç biriktirme, güç tahkim etme alanı olarak görülmesi”
“İnsan canının, malının, aklının, inancının, kanısının, kuşağının devamı fakat adaletle mümkün olabilir. Ülkemizde de bütün Cumhuriyet tarihi hatta daha öncesinde ne vakit adalet sarsıntıya uğramışsa toplumsal tertip yerle bir oldu. Ve bugün karşı karşıya kaldığımız en temel problemde hukukun adaletin bir hak dağıtma ve ahlaki olaraktan çıkış güç biriktirme alanı olarak gözükmesidir. Maalesef iktidarda olanlar birçok vakit adaleti gücü tahkim etmek, gücü biriktirmek bazen de muhalefette olanlar adaleti gücü ele geçirmek üzere, elde edilmesi gereken düzenek olarak gördüler. Halbuki adalet gücü ahlaki olarak denetleme alanıdır. Hukukun olmadığı alan güç kontrolü olmaz. Bugünkü en temel sorunumuz hukukun bir güç biriktirme alanı olarak görülmesi, güç tahkim etme alanı olarak görülmesi. Ve bu birinci değil.
12 Eylül’de darbeci generallerin önün el pençe duran yargı mensuplarından 28 Şubat’ta genel kurmaya gidip yargı brifingi alan yargı mensuplarına burada ve Türk adaleti önünde verilmesi gereken kararları Pensilvanya’ya neredeyse soran FETÖ paralel yapılanmasından yargıda bugün siyaset talimatla hareket eden yargı gerçeğine kadar maalesef bizim Cumhuriyet tarihimiz itibariyle yargının gücü elinde tutanların diğerlerini cezalandırma aracı olarak görüldüğü, gücü elinde tutmayanların lakin elde tutmak isteyenlerin yargı üzerinden gücü elde edersek ülkede fiilen gücü denetim altına alırız dedikleri bir alan haline dönüştü.”
“Rahip Brunson, Deniz Yücel en ağır cürümlerle itham edildiler; bir kaç bildiriyle hür bırakıldılar”
“Ülkenin Cumhurbaşkanı’nın bu can bu ciltte olduğu sürece vermeyiz dediği Rahip Brunson, Deniz Yücel en ağır kabahatlerle itham edildiler. Ve sonra bir telefon bir kaç iletiyle hür bırakıldılar. Bir ülke için en büyük prestij kaybı adaletsizliğin dışa yansımasıdır.”
“Sermaye ve bilim hukukun olduğu yerde gelişir, kendisini rahat hisseder”
“Sermaye ve bilim hukukun olduğu yerde gelişir, kendisini rahat hisseder. Hukukun olmadığı yerden kaçar. İpek Yolu periyodunda de böyleydi. Eski İpek Yolu çizgisi üzerinde nerde adalet varsa ticaret oraya giderdi. Artık Türkiye’nin haline bakanlar Allah aşkına Türkiye’yi orada yatırım yapılabilecek cazip ülke olarak görebilirler mi? Bir bilim adamı Türkiye’ye gidersem rahatlıkla bilimi mi yapabilirim diyebilir mi? Bir fikir söylersem cezalandırılmadan sabah kapıma dayanılmadan o fikrimi söz edebilirim diyebilir mi? Biz bilimin, sermayenin, yatırımın, aklın fikrin, teknolojinin aktığı bir ülke olmak istiyorsak adaleti tesis edeceğiz.”
“Bir zihniyet ıslahatına, bir yapısal ıslahata gereksinim var”
“Adalet fikrinin, hukuk devleti prensibiyle birleştirileceği bir zihniyet yenilenmesi olmaksızın atılacak adımların hepsi havada kalır. Raporla, hukuk fakültelerinin röntgenini çekerek neler yapılması gerektiğini, vicdan sahibi yargıçların ve savcıların hukuk sistemine entegre edilmesini sağlamak üzere nasıl bir zihniyet ihtilali gerektiğini ortaya koyduk. Daha sonra yapısal bir ihtilal gerekiyor. Bütün cumhuriyet tarihi ve öncesinde hukuk ıslahatları da içerisinde olmak üzere yapısal bir ıslahata muhtaçlık var; bir zihniyet ıslahatına, bir yapısal ıslahata. Hukuk ve yargı sisteminin tümüyle tekrar yapılandırılmasına gereksinim var.
Tabi göze aldığımız deneyimler doğrultusunda bu çalışmayı ele aldık. Vicdanıyla hükmeden güzel hukukçularla bu zihniyet ıslahatını gerçekleştirdik.”
Gelecek Partisi olarak ülkemizin adalet prensibine dayalı, hukuk devleti anlayışı ile düzenlenmiş kapsamlı bir yapısal yargı ıslahatına gereksinim duyduğuna inanıyoruz. Bu bağlamda geliştirdiğimiz “Gelecek Adalet Modeli” ni üç ana sütun üzerine oturttuk: adalet unsurundan hukuk devletine geçişi sağlayacak zihniyet ihtilali, hukuk devletini yaşanır hale getirecek yapısal yargı ıslahatı ve yargı işleyişini aktif kılacak süreçlerle ilgili hareket planı.
Tekliflerimizin münasebetleri ve maksatları özel kitapçığımızda detaylı olarak kamuoyuna sunulmuş ve partimiz internet sitesinde yayınlanmıştır.
Öte yandan, hem partimiz mensubu hem de dışarıdan çok sayıda seçkin hukukçu ve öğretim üyelerinin görüş ve deneyimleri çerçevesinde oluşturulan ve Partimizin tek başına iktidara geldiğinde adalet sisteminin güzelleştirilmesi istikametindeki taahhüdü olan bu çalışmada belirtilen kimi görüşler, 28 Şubat 2022 tarihinde altı parti tarafından imzalanan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakatından ayrışma manası taşımamakta olup, Partimizin kelam konusu mutabakata bağlılığı güçlü bir formda devam etmektedir.”
“Hukuk fakültelerinde eğitim mühleti 5 yıla çıkarılacak”
“Halkın adalet ve hak arama şuuru geliştirilecektir.
Hukuk eğitimi ülkemizin hukukçu gereksinimi maksat alınarak yeni baştan düzenlenecektir. Hukuk fakültelerinde eğitim müddeti 5 yıla çıkarılacak, kâfi altyapısı bulunmayan ve verilen müddette gerekli akademik takım ve fiziki altyapıyı tamamlamayanlar kapatılacaktır.
Hukuk mesleklerine kabul süreci tekrar düzenlenecek, mesleğe yeni başlayanlar yazılı meslek imtihanı sonucu ile mülakata tabi tutulmaksızın hakim yardımcısı, savcı yardımcısı, avukat yardımcısı olarak istihdam edilecektir. Hakim, savcı ve avukatlığa geçiş sözkonusu yardımcıların katılabileceği yazılı imtihan sonucuna nazaran mülakat yapılmaksızın gerçekleştirilecektir. Böylece mezunların kâfi mesleksel tecrübeyi kazanması temin edildikten sonra ehliyet ve liyakate dayalı olarak mesleğe başlaması sağlanacaktır.
Genç hukukçuların yazı işleri, icra, tapu sicil, ticaret sicil, cezaevi müdürlükleri, isimli kolluk uzmanı vb. hukukun öbür alanlarına yönelmeleri teşvik edilerek bu misyonların hukukun teemel prensipleri çerçevesinde yerine getirilmesi sağlanacaktır.”
“Yargılamada sav ve savunma makamları eşit hale getirilecek”
“Hakim, savcı, avukat ve mahkeme işçisinin kalitesi meslek içi eğitimlerle artırılacak ve vatandaş odaklı bir yargılama anlayışı hakim kılınarak insanların mahkeme kapılarında ömür tüketmeleri önlenecektir.
Yargıçlar Yüksek Konseyi kurulacak, heyetin özerkliği ve bağımsızlığı teminat altına alınacaktır. Heyet üyelerinin farklı kaynaklardan seçilmesinin yanı sıra, TBMM, Adalet Bakanlığı, Yargıtay, Danıştay ve TBB’nin kendi adaylarını direkt seçmesi ve seçici hiçbir organın heyette çoğunluğu sağlayacak sayıda üye belirleyememesi, yargı bağımsızlığının teminatını ve çoğulculuğu sağlayacağı üzere Şuranın demokratik meşruiyetini de sağlam bir tabana oturtacaktır.
Savcılar Şurası kurulacak, Cumhuriyet Başsavcılıkları adliye dışında ve müstakil bir yapıda örgütlenecektir.
Her vilayet etrafında bir Mahkeme Başkanlığı kurularak yargısal faaliyetlerin yerinden ve tesirli bir halde yönetilmesi sağlanacaktır.
Teftiş ve kontrol süreçleri Bölge Adliye (İstinaf) yetki etrafları temel alınarak 15 başka teftiş küme başkanlığı halinde örgütlenecek ve isimli hizmetlerin mahallinde faal kontrolü sağlanacaktır.
İsimli kolluk teşkilatı kurularak birinci soruşturma evresinin hukuka ve hakkaniyete uygun biçimde yapılması, hukuksal nitelemenin hakikat yapılması ve kanıtların eksiksiz toplanması sağlanacaktır.
İsimli kolluk teşkilatı hukuk fakültesi mezunlarından seçilerek hukuka alışılmamış gözaltı, türel niteleme ve fezleke düzenlenmeleri önlenecektir.
Avukatlık mesleğinin prestij ve işlev kaybı önlenecek, yargılamadaki aktifliği artırılacaktır. Yargılamada tez ve savunma makamları eşit hale getirilecektir.
Çoklu Baro uygulamasına son verilerek Tekli Baro sistemine geçilecek, fakat idarede nisbi temsil sağlanacaktır.
Hakim, Savcı ve Avukatlık Kanunları yapılacak, disiplin hukukları yine düzenlenecektir.
“Uluslararası kontratlara uygun yeni bir Ceza İnfaz Kanunu yürürlüğe sokulacak”
“Devlete karşı işlendiği sav edilen hatalar dahil olmak üzere her türlü ayrımcı uygulamaları ortadan kaldıracak, Türkiye’nin toplumsal barışı ve kardeşliğine katkı sağlayacak, açık, sade, kolay anlaşılır bir infaz ve tahliye sistemi öngören; çağdaş, mağdurun hakkını korurken mahkumun da ıslahına odaklı, tutuklu ve mahkumların başta sıhhat ve can güvenlikleri ile insan onur ve muhtaçlıklarını tam manasıyla temin edecek temel hak ve özgürlükleri koruyan, milletlerarası mukavelelere uygun yeni bir Ceza İnfaz Kanunu yürürlüğe sokulacaktır.”
“Anayasa Mahkemesi üyelerini TBMM seçecek”
“Anayasa Mahkemesinin 17 üyeden oluşması, üyelerin 45 yaşını tamamlamış olması ve en az 8’inin bayan olması mecburiliği getirilmiştir. Mahkeme, bir genel heyet ve üç daire halinde çalışacaktır.
Üyelerin tamamı, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilecektir.
Beş üyesi Yargıtay Genel Konseyinin, üç üyesi Danıştay Genel Konseyinin, iki üyesi Sayıştay Genel Heyetinin mesleğinde en az 20 yıl vazife yapmış olan kendi üyeleri ortasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden,
Dört üye, kamu hukuku ve siyaset bilimi alanlarında Yükseköğretim Kurumlarında en az 20 yıl öğretim üyesi olarak vazife yapmış olan profesörler ortasından,
Üç üye ise en az 20 yıl fiilen avukatlık mesleğinde misyon yapmış olan bireyler ortasından seçilecektir.”
“Siyasi partinin kapatılması fakat o siyasi partinin şiddeti, maksatlarına ulaşmak için bir araç haline getirmesi durumunda kelam konusu olabilecek”
“Bir siyasi partinin kapatılması yahut hazine yardımından mahrum bırakılması, lakin o siyasi partinin şiddeti, gayelerine ulaşmak için bir araç haline getirmesi durumunda kelam konusu olabilecektir.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının bir siyasi parti aleyhine kapatma yahut hazine yardımından mahrum bırakma istemiyle dava açabilmesi için TBMM Genel Heyetinin üye tamsayısının salt çoğunluğu ile karar vermiş olması koşulu getirilmiştir. Ayrıyeten bu karar öncesinde kapatma yahut hazine yardımından mahrum bırakma talebinin, Anayasa, Adalet ve İnsan Hakları Komitelerinin birleşik toplantısında görüşülerek bu komitelerin toplam üye sayılarının üçte ikisi ile karara bağlanması öngörülmüştür. Siyasi partiler aleyhine açılan davalarda Anayasa Mahkemesi, üye tamsayısının üçte ikisiyle karar verebilecektir.”
“Yargı bağımsızlığı gerçek manada sağlanacak”
“Kararların süratli ve hakikat bir formda çıkarılması ve tesirli bir halde uygulanması sağlanarak yargılamanın aktifliği artırılacaktır.
Yargı bağımsızlığı gerçek manada sağlanacak, hakimin mesleksel dokunulmazlığı ve coğrafik teminatları tam olarak uygulanacaktır.
Siyaset, toplumsal medya kampanyaları ve sivil toplum kuruluşlarının yargılamayı etkileme faaliyetleri kesin olarak engellenecektir.
Tutuklama kararlarının faal bir formda denetlenmesi için her türlü yasal ve idari önlemler alınacaktır.
Başta azap ve berbat muamele olmak üzere adil yargılamayı ve adalete erişimi engelleyen insan haklarına ve hukuka muhalif hiçbir uygulama yahut sisteme müsaade edilmeyecektir.
CMK görevlendirmeleri ve bilhassa sorgu etabında yapılan süreçlerin kıymetine uygun olarak savunma hakkının gereği üzere kullanılması ve adil yargılanma hakkının temini için avukatlara hukuksal ve idari her türlü takviye sağlanacaktır.
Arama, el koyma, tutuklama ve isimli denetim kararlarını vermekle misyonlu Sulh Ceza Hakimlikleri kaldırılıncaya kadar bu mahkemeler üzerlerindeki mevcut savcılık ve kolluk baskısına son verilecek, hakimliğin denetleme işlevi güçlendirilecektir.
Başta azap ve berbat muamele olmak üzere adil yargılamayı ve adalete erişimi engelleyen insan haklarına ve hukuka karşıt hiçbir uygulama yahut sisteme müsaade edilmeyecektir.
Terör davalarının ceza hukukunun kozmik prensiplerine uygun biçimde yürütülmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
Cezalar belirlenirken ve infaz edilirken yahut af gibisi düzenlemeler yapılırken devlete karşı işlenen hatalar gerekçesiyle yapılan ayrımcı uygulamalar ve düzenlemeler ortadan kaldırılacaktır.
İnfaz Maddesindeki eşitliğe ve hukuka alışılmamış uygulama ve düzenlemeler kaldırılacaktır.
Cezaevi idarelerinin kontrollü hürlük konusunda gösterdikleri keyfi ve ikili standart oluşturan uygulamalarına son verilecek, aksi tarafta davranan vazifeliler hakkında türel ve idari süreçler tereddüt göstermeden yapılacaktır.
Kanun önünde eşitlik unsuruna ters tüm uygulama, idari iş ve hareketler sona erdirilerek hiçbir şahıs ve kuruluşa imtiyaz tanınmayacaktır.
Yordam kanunları kolaylaştırılarak davaların tek celsede bitirilmesi ideali çerçevesinde düzenlemeler yapılacaktır.
Uzmanlık uygulaması yine düzenlenecek ve denetlenecektir.”
“Adli tatil kaldırılacak”
“Adli tatil kaldırılacaktır.
Mahkemelere gelen işyükünün azaltılması için uyuşmazlık tahlil yollarının aktifliği artırılacak, arabuluculuk, uzlaştırmacılık ve tahkim yolları yine düzenlenecektir.
Yargılama kıymetli bir kamu hizmeti olmaktan çıkarılarak, harç ve vergiler makul düzeylere çekilecektir.
İsimli Himaye Sigortası (AHS) hayata geçirilecektir.
İstinaf ve temyiz inceleme müddetlerinin kısaltılması için gerekli yasal ve idari önlemler alınacaktır.
Başta AYM ve AİHM müracaat yolları olmak üzere kişisel müracaat yolları sadeleştirilecek ve aktiflikleri artırılacaktır.
İcra ve iflas kanunu yenilecek ve icra daireleri yine yapılandırılacaktır.
İcra dairelerinin çalışanı hukuk fakültesi mezunlarından seçilecektir.
Özel hukuk davaları da dahil olmak üzere kamu yönetimleri aleyhine, vatandaş lehine hükmedilen tazminatların, bütçeden yahut kurulacak özel fon tarafından derhal ödenmesi teminat altına alınacak; vatandaşların devletten olan alacakları için icra daireleri önünde çaresiz bırakılmaları önlenecektir.
Şahsi borçlar açısından yapılacak düzenlemelerle takip borçlusunun şahsi iflası müessesi getirilecek, tüm mal ve alacaklarına el konulacak ve öbür sistemlerle ticari temsilci, ticari vekil, müdür üzere sıfatlarla diğer şahıslar üzerinden ticari faaliyetlerini sürdürmesi engellenecektir.”