Ayşe Sayın-Ankara
DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan, partisinin “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” teklifini, Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu ile birlikte “demokrasiye geçiş hareket planı” başlığı altında açıkladı.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin Türkiye’de “demokratik gerileme süreci” başlattığını belirten Babacan, “çöküş sürecini”ni önlemek için Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem teklifini hazırladıklarını söyledi.
Babacan’ın toplumun tüm kısımlarına eşit uzaklıkta olması için “partili cumhurbaşkanlığı sistemine son vereceklerini” açıkladığı Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem teklifinde, cumhurbaşkanının 7 yıllığına bir devir için seçilmesi, öngörülüyor.
CHP, ÂLÂ Parti, Gelecek Partisi’nin akabinde DEVA Partisi de Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem teklifini de kamuoyuyla paylaştı.
Parlamenter sistem öneren 6 muhalefet partisinin temsilcilerinin iştirakiyle TBMM’de yarın yapılacak üçüncü görüşme öncesinde partisinin teklifini kamuoyuna açıklayan Babacan, geçen Aralık ayında sistem çalışmasını tamamladıklarını söyledi.
‘Türkiye karanlık bir girdaba sürükledi’
Ali Babacan “taraflı” cumhurbaşkanlığı sisteminin Türkiye’yi, darbe, muhtıra devirlerinde olduğu üzere “gece yarısı alınan kararlarla” karanlık bir girdaba sürüklediğini, yürütmenin yargı ve yasama üzerinde “fiili vesayet” kurduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni “demokratik gerileme süreci” başlattığını savunan Babacan, bunun “çöküş süreci”ne dönmesini engellemek için “demokrasiye geçiş hareket planı”nı hazırladıklarını anlattı.
Demokrasiyi, bütün kurum ve kuralları ile yaşatan kuvvetler ayrılığının sağlandığı, istikrar ve denetleme sistemlerini güçlendiren bir model önerdiklerini belirten Babacan, “kağıt üzerinde parlamenter sistem olan” geçmişteki “tekçi, merkeziyetçi, vesayetçi” sisteme dönüşü ise “ellerinin zıddıyla ittiklerini” vurguladı.
Yalnızca Meclis’in değil, yargı ve yürütmenin de güçlendirildiği bir sistem önerdiklerini belirten Babacan, partili cumhurbaşkanlığı sistemine de son vereceklerini söyledi:
“Gazi Meclisimizi ayağa kaldıracağız. Taraflı cumhurbaşkanlığı sisteminin değersizleştirdiği Meclise prestijini iade edeceğiz, eskisinden de güçlü hale getireceğiz. Meclis’in yasama ve kontrol yetkisini aktif hale getireceğiz. Kanun üretim sürecini demokratikleştireceğiz. Meclis’in bütçe hakkını teminat altına alacağız, meclisteki demokratik temsili güçlendireceğiz. Yasamayı güçlendirirken, yürütmeyi de zayıflatmayacağız. Yürütmenin de güçlü olmasını sağlayacağız. İstikrarlı bir idare sağlamak emeliyle cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlardan oluşan bir yürütme organı oluşturacağız. Yürütmeye dair icrai yetkilerin bakanlar şurası tarafından kullanılmasını sağlayacağız. Cumhurbaşkanını temsili yetkilerle donatacağız. Cumhurbaşkanının toplumun her kesitine eşit yakınlıkta olmasını sağlamak gayesiyle partili cumhurbaşkanlığı uygulamasına son vereceğiz.”
- AKP, yeni anayasa için muhalefete ‘sistem revizyonu’ teklifiyle gitmeye hazırlanıyor
- TBMM Lideri Şentop: Erken seçim olmasın diye getirilen bir sistem var
- 6 muhalefet partisi, parlamenter sistem için ortak metin arayışında
- UYGUN Parti ‘iyileştirilmiş ve güçlendirilmiş parlamenter sistem’ önerecek: ‘Cumhurbaşkanı tarafsız olmalı’
‘Basın özgürlüğü garanti altına alınacak‘
Genel Lider Yardımcısı Yeneroğlu’nun detaylarını açıkladığı DEVA Partisi’nin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem teklifinde yer öngörülen temel düzenlemeler şöyle:
- Basın özgürlüğü teminat altına alınacak, önündeki tüm maniler kaldırılacak. Medyanın monopolleşmesi engellenecek. Anadolu Ajansı ve TRT, tarafsız gerçek haber verecek biçimde tekrar yapılandırılacak. Lokal radyo, televizyon, basının yanı sıra internet medyası da desteklenecek. Radyo Televizyon Üst Heyeti bağımsız hale getirilecek. Sivil toplum örgütlerinin üzerindeki baskılar kaldırılarak kuruluş emelleri doğrultusunda faaliyet göstermeleri sağlanacak.
‘Cumhurbaşkanın veto yetkisine son verilecek, seçim barajı düşürülecek’
- Meclis asli fonksiyonunu yerine getirmek için gerekli yetkilerle donatılacak. Torba kanun uygulaması ve cumhurbaşkanının veto yetkisine son verilecek. Teklif ve tasarıların kurullarda görüşülmesi esnasında sivil toplum, meslek kuruluşları ve uzman görüşünün alınması mecburî olacak.
- Gensoru, hükümette istikrarsızlığa yol açmayacak biçimde yine düzenlenecek. Yazılı soru önergesin, müddetinde cevap verme mecburiliği getirilecek. İçtüzükte katılımcılığı ön plana çıkaracak düzenlemeler yapılacak. Meclis’in bütçe hakkını teminat alan, yürütmenin hesap vermesi ve denetlenmesi için düzenleme yapılacak.
- Meclis’in temsil gücünü artırmak için seçim barajı düşürülecek. Bayan, engelli ve gençlerin Meclis’te daha adil temsil edilebilmesi için kota mecburiliği getirilecek.
- Siyasi partilerin finansmanının ve seçim kampanyasında kullanacakları bütçenin denetlenmesi ve şeffaf olması sağlanacak. Hazine yardımının daha adil olarak dağıtılması için düzenleme yapılacak. Siyasette şeffaflığı sağlamak için “Siyasi Etik Kanunu çıkarılacak”.
‘Cumhurbaşkanı tarafsız ve partiler üstü olacak’
- Temsili yetkilere sahip cumhurbaşkanı ile asıl yetkilere sahip Bakanlar Konseyi’nden oluşan bir yürütme organı oluşturulacak. Cumhurbaşkanı tarafsız ve partiler üstü olarak hakem rolünü üstlenecek. Ayrıyeten kriz halinde devletin, milletin birliğini temsil edecek, uzlaştırma misyonu üstlenecek.
- Cumhurbaşkanının toplumun farklı bölümlerine eşit ve tarafsızlığını sağlamak için 1 periyot ve 7 yıl temeline nazaran seçilmesi sağlanacak.
- Ülkenin güçsüz ve istikrarsız hükümetlerle karşı karşıya bırakılmaması için hükümetlerin kurulması kolaylaştırılacak, düşürülmesi zorlaştırılacak. Bakanlara daha çok yetki ve sorumluluk verilecek.
‘Kayyuma son verilecek, süreksiz uzaklaştırmaya yargı kontrolü sağlanacak’
- Kamu vazifelerine alınmada yazılı imtihana prestij edilecek, mülakat uygulamasına son verilecek.
- Mahallî idareler güçlendirilecek. Kayyum uygulamasına son verilecek. Lokal idarelerin seçilmiş organlarının süreksiz olarak vazifeden alınmaları kararında yetkinin yargı organında olmasını sağlanacak. Süreksiz olarak vazifeden alınma kararlarında İçişleri Bakanı tarafından yapılacak müracaatların Danıştay tarafından karara bağlanacak. Bu kararın verilmesi halinde seçilmiş belediye lideri misyona dönene kadar yahut seçimlere kadar lidere vekâlet edecek kişinin belediye meclislerince belirlenmesini temel alınacak.
- Yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığının teminat altına alınacak. Yargıçlar ve Savcılar Şurası, Yargıçlar Yüksek Şurası ve Savcılar Yüksek Heyeti olmak üzere ikiye ayrılacak, üyelerinin en az yarısı TBMM tarafından seçilecek.
- Anayasa Mahkemesi üyelerinin de en az yarısının Meclis tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesi sağlanacak. Yargıçlar, Savcılar Yüksek Heyetleri ve Anayasa Mahkemesi’inn TBMM tarafından seçilecek adayları kamuya açık mülakata olağan tutulacak.
- Anayasa Mahkemesi’nin aktifliğini artırmak için yetki ve vazife alanları genişletilecek, bu kapsamda ferdi müracaat alanı genişletilecek.
‘Çoklu baro sistemine son verilecek’
- Sayıştay kontrolünün kapsamı genişletilecek. Üyelerinin tamamının TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesi sağlanacak.
- Savunmanın özgür ve bağımsız biçimde yerine getirilmesi için avukatlara anayasal teminat sağlanacak. Çoklu baro modeline son verilecek. Barolar ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet unsurunun sağlanmasına dönük düzenleme yapılacak.