Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli, “Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yıldönümünde yeni anayasa” vizyonuyla 100 maddelik anayasa önerisi hazırladıklarını açıkladı. Peki bu önerinin içinde neler var?
Devlet Bahçeli’nin öncelikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ittifak ortağı Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) sunacaklarını açıkladığı anayasa değişikliği teklifi 4 bölümden oluşuyor.
Bahçeli, anayasa değişikliği önerilerinde, verdiği kararlar nedeniyle “Kapatılmalıdır” dediği Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) ise “yüksek mahkeme” statüsünden çıkarılıp özel bir statüde düzenlendiğini söyledi. MHP’nin önerisinde, Cumhurbaşkanı ile birlike iki Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın da seçimle işbaşına gelmesi öngörülüyor.
‘Amaç cumhurbaşkanlığı sistemini kurumsallaştırmak’
Partisinin sorumluluk bilinciyle hareket edip “Cumuhriyet’in 100. yılında 100 maddelik Yeni Anayasa” vizyonuyla hazırladığı anayasa çalışmasını tamamlama aşamasına geldiğini ve metnin şu anda ellerinde olduğunu ifade eden Bahçeli, amaçlarını ise şöyle anlattı:
“Darbeci bir özelliğe sahip ve parlamenter sistemin mantığına göre yapılmış mevcut Anayasa ile 15 Temmuz hain darbe teşebbüsü sonrası yönetim hayatımıza giren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, yani, Türk Tipi Başkanlık Modeli arasında onarımı, tamiri ve telafisi imkansız bir çelişki ve uyumsuzluk yumağı söz konusudur. Bu çelişkinin yeni bir anayasa marifetiyle süratle aşılması acildir, elzemdir. Bahsettiğim bu uyumsuzluğu ortadan kaldırmak, başkanlık sistemini kurumsallaştırmak, Cumhuriyet’in 100’üncü yılı anısına 100 maddelik yeni anayasa yapmak, Türk milletine vefa borcumuz, demokratik görevimizdir.”
MHP Lideri Bahçeli’nin verdiği bilgiye göre partisinin yeni anayasa önerisinin temel özellikleri şöyle:
-
Yeni anayasa önerisi “Başlangıç, Genel Esaslar, Temel Hak ve Ödevler, Cumhuriyetin Temel Organları ve Son Hükümler” şeklinde dört kısım ve 100 maddeden oluşuyor.
-
Devletin genel esasları ilk beş maddede düzenlenen, “Devletin şekli ve nitelikleri” mevcut anayasadaki gibi aynen korunarak birinci maddede düzenleniyor, maddenin son fıkrasında “Bu madde değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez” hükmü düzenleniyor.
-
Anayasa’nın ikinci kısmında “Temel Hak ve Ödevler” düzenlendi. Birinci bölümde tüm haklara dair ortak rejimi belirleyen “Genel Hükümler” yer alırken, ikinci bölümde “Haklar ve Hürriyetler” başlığı ile temel hak ve hürriyetler “sınıflandırılmadan” en geniş şekilde güvenceye kavuşturulması hedefleniyor.
-
Anayasa’nın üçüncü kısmında, üç bölüm halinde “Cumhuriyetin Temel Organları”, yasama, yürütme ve yargı başlıkları ile düzenleniyor. Yasama organı için “Milli birliği sağlama”, yürütme için “kurumsallaşmış başkanlık sistemi”, yargı için “bağımsız ve tarafsız yapılanma” anlayışı ön plana çıkarılıyor.
TBMM Başkanı’na arabulucuk görevi
-
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM), yüz yıl önce kuruluş felsefesinde var olan “Milli birliği sağlama” misyonunu güçlendirme amacıyla TBMM Başkanı’na “tarafsız konumuyla” milli uzlaşmanın sağlanmasında ve siyasi krizlerin çözümünde arabuluculuk işlevi yükleniyor.
-
TBMM’nin yetkileri; kanun yapımında, antlaşmaların onaylanmasında ve sona erdirilmesinde, bütçenin kabul edilmesinde, anayasal kurum ve kuruluşlara üye seçmede, meclis soruşturması açılmasında güçlendiriliyor.
-
Milletvekillerinin dokunulmazlığıyla milletvekilliğinin düşme sebeplerine dair belirsizlikler gideriliyor.
-
Yürütme organı “Başkan” ve “İdare” şeklinde iki başlık altında düzenleniyor. Başkanlık Sistemi, yeni anayasa bütünlüğü içinde “kurumsal yapıya” kavuşturularak, Cumhurbaşkanı ile birlikte iki Cumhurbaşkanı Yardımcısının seçilmesi öngörülüyor. Başkanlık kabinesi anayasal statüye dahil edilirken, Başkanlık Hükümet Programı’nın Meclise sunulması yöntemi getiriliyor. Başkanlık kararnameleri ile kanunların yetki alanları çatışmayacak şekilde düzenleniyor.
Diyanet yeni bir statü kazanacak
-
Üniter devlet ilkesine anayasada açıkça yer verilerek, idari yapılanmada “il esası” korunuyor.
-
Anayasal kurumlardan Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Kurumu varlığı korunurken, Diyanet İşleri Başkanlığı’na yeni statü öngörülerek, “Türkiye Diyanet Kurumu” olarak yeniden yapılanması sağlanıyor.
-
TBMM’nin yetkileri artırılarak, yeni bir kurum olan “Türkiye Liyakat Kurumu” adı altında yeni bir yapılanma öngörülüyor. Merkez Bankası ‘nın statüsü de anayasada düzenleniyor.
-
Yargı organının yapılanmasında, “Yargı ayrılığı sistemi” devam ettirilmiş, Hakimler ve Savcılar Kurulu, “Yargı Yüksek Kurulu” adıyla yeniden ele düzenleniyor. Avukatlık ve arabuluculuk mesleklerine anayasal statü tanınıyor.
AYM’ye özel statü, yeni Yüce divan
-
Anayasa Mahkemesi yüksek mahkeme değil, özel bir statüde düzenleniyor. Yüce Divan yargılaması ve siyasi parti kapatma davaları “Yüce Divan” adıyla oluşturulan yeni bir veriliyor. “Yüksek Mahkemeler” başlığı altında Sayıştay ve Yüksek Seçim Kurulu’nun statüsü yeniden düzenleniyor. Yargıya ilişkin üye seçiminde TBMM’nin yetkileri genişletiliyor.
-
Anayasa’nın son kısmında değiştirilme usulü genel olarak korunarak, Anayasa değişikliklerini halkoyuna sunma konusunda TBMM’ye yetki veriliyor.
AKP’den, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin yeni anayasa önerisiyle ilgili ilk açıklama Grup Başkanı Naci Bostancı’dan geldi.
Naci Bostancı, “Sayın Bahçeli’nin yeni anayasa teklifini memnuniyetle karşılıyoruz. Bizim de anayasa yazım sürecimiz bitmek üzere. Detaylarıyla birlikte inşallah bayramdan sonra uygun bir vakitte kamuoyu ile paylaşılacaktır” dedi.
“Anayasalar toplumsal uzlaşma metinleri olmak durumundadır” diyen Bostancı, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Biz öncelikle Cumhur İttifakı olarak kendi içimizde bir çalışma yapar ve nihayet diğer partilerle bir süreç yürütmek isteriz. Parlamento’da temsil edilen tüm partiler anayasa konusunda yaklaşımlarının ne olduğunu birer taslak metinle ortaya koyarlarsa, bu yerinde olur.”