DİSK/Genel-İş Araştırma Dairesi “Türkiye’de Bayan Emeği” raporunu açıkladı. Rapora nazaran, 1,2 milyondan fazla bayan hem yarı vakitli hem de kayıt dışı çalıştırılıyor; erkekler bayanlardan yüzde 27,4 daha fazla kazanıyor. 13,3 milyon bayan ise fiyatsız bakım yaptığı için çalışma hayatına dahi katılamıyor.
DİSK/Genel-İş Araştırma Dairesi’nin paylaştığı Türkiye’de bayan emeği raporuna nazaran, OECD ülkeleri ortalamasında istihdamda cinsiyet açığı yüzde 14,5; AB ülkeleri ortalamasında yüzde 10 iken, Türkiye’de yüzde 39,1.
Rapora nazaran, Türkiye’de bayanların istihdama iştirak seviyesi, erkeklerin istihdama iştirak seviyesinin yarısından da az. Erkeklerin istihdama iştirak oranı yüzde 63,5 iken, bayanlarda bu oran yalnızca yüzde 29.
İşsiz bayan sayısının her geçen gün arttığı belirtilen raporda, 2020 yılında geniş tarifli bayan işsiz oranının yüzde 36,6 olduğu kaydedildi.
Raporda, geniş tarifli genç bayan işsizlik oranının yüzde 42,7 olduğu belirtildi.
13,3 milyon bayanın fiyatsız bakım emeği verdiği için çalışma hayatına katılamadığı belirtilen raporda, her 10 bayandan 3’ünün de kayıt dışı çalıştırıldığı kaydedildi.
Tam vakitli çalışan bayanların yüzde 28,4’ü kayıt dışı çalıştırıldığı kaydedilen rapora nazaran, 1,2 milyondan fazla bayan ise hem yarı vakitli hem de kayıt dışı çalıştırılıyor.
Bayan ve erkekler ortasındaki fiyat farkının azımsanmayacak kadar yüksek olduğu belirtilen raporda erkeklerin, bayanlara nazaran yüzde 27 oranında daha fazla kazanmakta.
Bayan ile erkek ortasında en fazla fiyat eşitsizliği yevmiyeli işlerde yaşanıyor. Yevmiyeli çalışan erkekler, bayanlara nazaran yüzde 83,8 daha fazla kazanıyor.
Yükseköğrenim gören bayanların da erkeklerden daha az kazanıyor. Yükseköğrenim gören bayanlar, fiyat seviyesi, erkeklere nazaran yüzde 39 daha az.
Rapora nazaran, istihdama katılan bayanların sendikalaşma oranı da erkeklerden düşük; çalışan her 10 bayan çalışandan yalnızca biri sendikalı. Genel işler işkolunda erkeklerin yüzde 22 iken bayanlarda bu oran yalnızca yüzde 8.
Kamu vazifelileri sendikalarında bayanların sendikalaşma oranı yüzde 56,6 iken erkeklerde bu oran 2021 Temmuz ayında yüzde 71,2.
Genel-İş’in raporunda bayanlar için yer alan talepler şöyle:
- Bayanların toplumsal hayata ve münasebetiyle istihdama iştirakini engelleyen başta toplumsal önyargılar ve muhafazakâr siyasetlere karşı toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayan siyasetler savunulmalı ve hayata geçirilmelidir. 2. Hükümet siyasetlerinde ve mahallî idarelerde bayan haklarının geliştirilmesi için bütçe ayrılmalıdır.
- Bayanlara yönelik her türlü şiddet ve taciz engellenmeli, bilhassa işyerlerinde karşılaşılan şiddete karşı disiplin düzenekleri işletilerek cezai yaptırımlar hayata geçirilmelidir.
- ILO’nun 190 sayılı Şiddet ve Taciz Kontratı bir an evvel Türkiye tarafından imzalanmalıdır. İstanbul Sözleşmesi’nden fiilen çekilme kararından vazgeçilmelidir. 5. Bayan istihdamını artırmak için önerilen esnek çalışma biçimlerine karşı tam vakitli ve teminatlı istihdam imkanları yaratılmalıdır.
- Bayanların işe alım ve yükselmelerinde cinsiyetçi siyasetlerden vazgeçilmelidir.
- Bayan ve erkek ortasında yaşanan fiyat eşitsizliği giderilmelidir.
- Ebeveyn müsaadesi fiyatlı bir hak olarak hem bayan hem erkeklere devredilemez bir hak olarak tanınmalıdır.
- Tüm yasal düzenlemeler toplumsal rollere nazaran değil, toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde tekrar düzenlenmelidir.
- Sendikaların olduğu işyerlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas toplu kontratlar yapılmalıdır. Bayanların sendikalara iştiraki önünde maniler kaldırılmalıdır.
- Fiyatsız bakım emeği görünür olmalıdır. Konutta çocuk, yaşlı ve engelli bakımı nedeniyle çalışma hayatına katılamayan bayanlar toplumsal teminat kapsamına alınmalı ve gelir teminatı sağlanmalıdır.
- Bayanlara has görülen mesken içi sorumlulukların tahlili için kamu siyasetleri hayata geçirilmelidir. Bilhassa kamu kurumları ve lokal idareler tarafından kreş, gündüz bakım konutu, hasta ve yaşlı bakım konutları üzere merkezler açılarak tüm bayan ve erkeklerin fiyatsız yararlanabileceği bir hak olarak tanımlanmalıdır.
- Kayıt dışı işlerde çalışan bayanların kayıt altına alınması tarafında Hükümet siyasetleri hayata geçirilmelidir. Başta mesken çalışanı bayanlar olmak üzere garantisiz çalışan bayan ve erkeklerin toplumsal teminat ve iş garantisine sahip olması için gerçekçi ve uygulanabilir siyasetler hayata geçirilmelidir.
- Eğitim siyasetleri toplumsal yapının dayattığı ataerkilliğin ötesine geçerek eşitlik temelinde tekrar düzenlenmeli ve eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalıdır.
DİSK/Genel-İş Araştırma Dairesi’nin “Türkiye’de bayan emeği” raporuna ulaşmak için
