DİSK-AR ve IMF’nin yaptıkları araştırmalara göre Türkiye, dünyada koronavirüs ile mücadelede vatandaşlara en az nakit destek veren ülke oldu. DİSK-AR tarafından hazırlanan araştırma raporunda ayrıca bir ayrıntı daha göze çarptı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde açıkladığı “tam kapanma” kararını kapsayanların oranı sadece yüzde 17’de kaldı, kapsamayan kesimin oranı yüzde 61’e ulaştı.
DİSK’ten yayımlanan çarpıcı rapor şöyle:
“Hükümet 29 Nisan 2021 Perşembe günü saat 19.00’dan itibaren 17 Mayıs 2021 Pazartesi günü saat 05.00’e kadar sürecek olan “tam” kapanma dönemine geçildiği açıkladı. Ancak DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından yapılan tahminlere göre tam kapanma söz konusu değil, on milyonlar çalışmaya devam edecek.
DİSK-AR tahminlerine göre 26,8 milyonluk istihdamın yaklaşık yüzde 61’i (16,4 milyon) kapanmadan muaf sektörlerde çalışırken, istihdamın yaklaşık yüzde 22’si (6 milyon) kapanmadan kısmen muaf sektörlerde ve yaklaşık yüzde 17’si (4,4 milyon) ise kapanma kapsamındaki sektörlerde çalışıyor.
“GENELGEDE 43 MUAFİYET BULUNUYOR”
İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün tarihli genelgesine göre bu dönemde “tam” kapanmadan muaf tutulan milyonlar yer alıyor. Genelgede 43 muafiyet bulunuyor. Sanayi ve inşaat işçileri ile hizmetler sektörünün birçok alt sektörü başta olmak üzere zorunlu olmayan mal ve hizmet üretiminde milyonlarca işçi çalışmaya devam edecek.
(İçişleri Bakanlığı Genelgesinden ve TÜİK HİA 2020 yıllık verilerinden DİSK-AR tarafından tahmin edilmişti)
Genelge ekinde yer alan kapanmadan muaf olan işler ve sektörler 43 başlıkta sayılmaktadır. Bu 43 başlıktaki muafiyetlerin kapsamındaki çalışanların sayısının tam olarak saptanması sektörlerin iç dağılımına ilişkin yeterli bilgi olmaması nedeniyle zorluklar taşımaktadır. SGK verilerinde yer alan sektörel dağılım verileri kayıtsızları içermediği için eksiktir. Bu nedenle TÜİK’in faaliyet kollarına göre istihdamın dağılımını esas alarak bir tahmin yapmaya çalıştık. Genelgede yer alan muafiyet listesi ile TÜİK faaliyet kolları istihdam verisini eşleştirmeye çalışarak bir tahmin yapmaya çalıştık.
“26 MİLYON İŞÇİDEN 16 MİLYONU MUAF SEKTÖRLERDE ÇALIŞIYOR”
TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması 2020 yıllık verilerini kullanarak yaptığımız hesaplamaya göre istihdam edilen toplam 26 milyon 813 kişinin 16 milyon 393 bini “tam” kapanmadan muaf sektörlerde çalışırken, 4 milyon 447 bini tam kapanmadan muaf olmayan sektörlerde çalışıyor. 5 milyon 973 bin kişi ise kapanmadan kısmen muaf sektörlerde çalışıyor. Böylece istihdamın yüzde 61’i kapanma döneminde çalışırken, yüzde 17’si kapanmadan yararlanabiliyor. Kapanmadan kısmen muaf olanlar ise yüzde 22 civarında. Böylece kısmen muaf olan sektörlerde çalışanların bir bölümü de eklendiğinde kapanmadan muaf olan sektörlerde çalışanlar istihdamın yaklaşık yüzde 70’i civarına yükselebiliyor.”
(İçişleri Bakanlığı Genelgesinden ve TÜİK HİA 2020 yıllık verilerinden DİSK-AR tarafından tahmin edilmiştir. Açıklama: Yeşil renk kapanmadan muaf olan, kırmızı renk kapanmadan muaf olmayan, turuncu renk kapanmadan kısmen muaf olan sektörleri göstermektedir.)
“TÜRKİYE EN AZ DESTEK VEREN ÜLKE”
Uluslararası Para Fonu’nun(IMF) açıkladığı rapora göre, Türkiye pandemide halkına en az maddi destek sağlayan ülkeler arasında yer aldı. En çok destek Çin’e bağlı Makao özerk bölgesinde. İkinci sırada ABD var.
Rapor Ocak 2020-Mart 2021 tarihlerini kapsıyor. Türkiye’de 29 Nisan’da başlayacak üç haftalık kapatmadan kaynaklanacak giderler yer almıyor.
TÜRKİYE YÜZDE 1.9’LUK HARCAMA YAPTI
Salgın için yapılan harcama verilerine göre Türkiye GSYH’nin yüzde 1.9’una denk gelen bir ek harcama yaptı.
Vergi indirimi gibi uygulamalarla ise hazine gelirlerinde kesintiye gitti.
Raporda yer alan bilgilere göre Türkiye’deki pandemi harcamaları şöyle:
*İlaç, aşı ve tıbbi malzemelere 4.3 milyar TL
*Hastane ihtiyaçları ve koruyucu malzemelere 1.3 milyar TL
*Sağlık personeli primlerine 9.6 milyar TL
*Vatandaşa sağlanan ek destekler ise raporda şöyle yer aldı:
*Mali yardım ve emekli maaşları 7.5 milyar TL
*İşsizlik yardımı 5.1 milyar TL
*Kısa çalışma ödeneği 27.7 milyar TL
*İş veren desteği 8.3 milyar TL
EN FAZLA HARCAMA MAKAO’DA
Dünyada en fazla harcamayı yüzde 27.4 ile Çin’in özerk bölgesi Makao yaptı. Makao’yu yüzde 25.5’le ABD takip ederken, Yeni Zelanda yüzde 19 ile üçüncü sırada yer aldı.
(Kırmızı: Yüzde 2.5’tan az, Sarı: Yüzde 2.5 ile yüzde 5 arası, Açık Yeşil: Yüzde 5 ile yüzde 7.5 arası, Yeşil: Yüzde 7.5 ile yüzde 10 arası, Koyu Yeşil: Yüzde 10’dan fazla, Gri: Veri yok)