Diyarbakır Barosu, tıpkı vakitte barolarının üyesi olan HDP’nin tutuklu bulunan eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş hakkındaki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararının uygulanması için Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’ne müracaatta bulundu.
Yapılan müracaatta, AİHM’in 22 Aralık 2020 tarihli ‘Selahattin Demirtaş/Türkiye (No.2)’ kararında Avrupa İnsan Haklan Mukavelesi unsur 10 (düşünce ve söz özgürlüğü), unsur 5/1 ve husus 5/3 (özgürlük ve güvenlik hakkı), husus 18 (haklara getirilecek kısıtlamaların sınırlanması) ile birlikte husus 5 ve Ek Protokol unsur 3’ün (serbest seçim hakkı) ihlal edildiği sonucuna vardığı yer verildi.
“AİHM kararında yer alan kişisel tedbirleri uygulanmadı”
Mahkemenin Demirtaş’ın tutukluluğunun “çoğulculuğu bastırmak ve demokratik toplum kavramın özünde yer alan siyasi tartışma özgürlüğünü sınırlamak tarafında örtülü bir maksat izlediğine” ve ferdi tedbirler alınarak Türkiye Hükümeti’nin “Demirtaş’ın derhal salıverilmesi için gerekli tüm önlemleri almasına” karar verdiğinin altı çizilen müracaatta, karar kapsamında Selahattin Demirtaş’ın tutukluluğunun devam ettirilmesinin ihlalleri sürdüreceği ve Türkiye’nin Mukavelenin 46/1. unsuru uyarınca Mahkeme’nin kararına uyma yükümlülüğünü ihlal edeceğinin belirtildiği hatırlatıldı.
Türkiye Hükümeti’nin bu bildirimin yapıldığı tarihe kadar AİHM kararında yer alan kişisel tedbirleri uygulamadığını vurgulayan Diyarbakır Barosu, eski milletvekili ve Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın hala Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutulduğuna işaret etti.
“Mahkeme kararının tersine Demirtaş’ın tutuklu yargılanmasına devam ediliyor”
Müracaatında Demirtaş’ın, 905 sicil numarası ile barolarına kayıtlı bir avukat olduğunu belirten Diyarbakır Barosu, “Türkiye’nin en üst seviye kamu vazifelileri tarafından AİHM kararına verilen yansıların ve AİHM kararlarının bağlayıcı olmadığı ya da AİHM kararının Demirtaş’ın mevcut tutukluluğu için geçerli olmadığı istikametindeki argümanların, Demirtaş’a yönelik yargılamaları yürüten yargı makamları üzerinde hukuka karşıt bir baskı yahut tesir oluşturduğunu ve oluşturmaya devam ettiğini” söz etti.
30 Aralık 2020’de, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 6-8 Ekim 2014 olaylarına müdahil olmakla suçlanan Demirtaş ile ortalarında eski HDP milletvekilleri de bulunan 107 kişi hakkında yeni bir iddianame düzenlediği bilgisine yer verilen müracaatta, Ankara 22’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden yargı sürecinde, AİHM’nin derhal salıverilmeye dair ihlal kararının gereği yerine getirilmeyerek bağlayıcı mahkeme kararının bilakis Demirtaş’ın tutuklu yargılanmasına devam edildiği kaydedildi.
Demirtaş’ın tutukluluğuna destek yapılan münasebetlerin, Daire tarafından ele alınan birebir gerçekler ve olayların yine vasıflandırılması niteliğinde olduğunun gözlendiğini belirten Baro, bu nedenle devam eden tutukluluk ile AİHM tarafından tespit edildiği üzere Demirtaş’ın haklarının ihlalinin sürdürüldüğüne dikkat çekti.
“İddianame, AİHM kararı ile çelişiyor”
Baro tarafından iddianameye ait “Büyük Daire’nin kararında Demirtaş’ın tutukluluğunu haklı hale getirmede yetersiz bulduğu tıpkı bilinmeyen tez ve hadiselere dayanmaktadır. İddianame, Demirtaş’ın yasadışı rastgele bir aksiyonla ilgili bağına ait somut bir kanıt içermemekte ve Demirtaş’ın devam eden tutukluluğuna makul bir münasebet sunmamaktadır. Büyük Daire’nin açık tespitleri ve Türkiye’nin AİHM kararlarını yerine getirme yükümlülüğü ile de açıkça çelişmektedir” değerlendirmeleri yapıldı.
İddianamede yer alan ve incelenen olaylar ve kanıtların Büyük Daire’nin iddianamenin tıpkı olayları kapsadığı istikametindeki tespitlerini doğruladığına dikkat çeken Baro, “Büyük Daire, kararında Selahattin Demirtaş’ın derhal hür bırakılması talimatı vermiştir. Bunun yanı sıra, kararda yer alan münasebetlerden anlaşıldığı üzere Mahkeme Türkiye’de ceza yargılamasının berbata kullanılmasına ait yapısal meseleden, yani siyasi saiklere sahip yargılamalardan ve hukuka muhalif tutuklamaları tabir etmiştir. Selahattin Demirtaş’ın davası tekil olmayıp, HDP’li çok sayıda siyasetçi açısından keyfi yargı süreçlerine maruz bırakılmaktadır. Mahkeme ve Komite’ye ulaşan çok sayıda öbür davada ortaya çıkan yapısal bir sorunu ve pratiği yansıtmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
Diyarbakır Barosu, Bakanlar Komitesi’ne şu davetlerde bulundu:
“Selahattin Demirtaş/Türkiye (No. 2) kararı nitelikli kontrol prosedürü altında izlenmek üzere sınıflandırılmalı ve siyasi gayelerle milletvekillerinin tutuklanmasına has Kontratın 5. ve 18. hususlarının ihlalleri başlığı altında öncü dava olarak kabul edilmelidir.
AİHM’in kararının gereği olarak Selahattin Demirtaş’ın derhal özgür bırakılması için davette bulunulmalı ve Büyük Dairenin de tespit ettiği üzere Demirtaş’ın devam eden tutukluluğunun Mahkeme’nin ihlal tespitinde bulunduğu haklarının ihlalini devam ettirdiği belirtilmelidir. “
“Kararın Demirtaş’ın devam eden tutukluluğunu da kapsadığı vurgulanmalı”
“Büyük Daire kararının Selahattin Demirtaş’ın devam eden tutukluluğunu da kapsadığı vurgulanmalıdır. Kararın AİHM tarafından da değinildiği üzere olgusal ya da yasal destekleri önemli ölçüde emsal olan gelecekte ileri sürülebilecek suçlamalara yahut yapılabilecek tutuklamaları da kapsayacağı vurgulanmalıdır.
Büyük Daire’nin, Demirtaş’ın tutuklanmasının yolunu açan Anayasa değişikliğinin Mukavelenin yasallık standardını karşılamadığı ve değişikliği müteakiben başlatılan tüm süreçlerin hukuka ters sayılması gerektiği tespiti de dikkate alınarak, anayasa değişikliği ile dokunulmazlığının kaldırılmasından sonra Demirtaş’a yöneltilen tüm ceza yargılamalarının durdurulması ve düşürülmesi konusunda davette bulunulmalıdır.
Türkiye hükümetinden, AİHM’in Demirtaş’ın tabir özgürlüğünü kullanmasının hukuka muhalif formda ona karşı bir cürmün kanıtı olarak kullanıldığı ve Kontratın 5/1. husus ile birlikte 18. unsurunun ihlal edildiği tespitlerine uygun formda Demirtaş’ın soruşturulmasında ve tutuklanmasında bulunan çoğulculuğu bastırma ve siyasi tartışma özgürlüğünü sınırlama örtülü hedefini taşıyan tüm suçlamaların düşürülmesi de dahil olmak üzere, keyfi yargı süreçlerinin önüne geçmek ismine önleyici yasal önlemlerin alınması talep edilmelidir.”
“Yargı tehdidi son bulmalı”
“Bu mevzu kapsamında AİHM kararının yerine getirilmesi için bir mecburilik olan ‘eski hale iade’nin (restitutio isim integrum) Demirtaş’a yönelik siyasi faaliyetler ve sözler nedeniyle tutuklanma ve yargılanma biçiminde kendini gösteren yargısal tehdidin son bulmasını gerektirdiği vurgulanmalıdır.
Türkiye hükümetinden, AİHM kararının gereğinin yerine getirilmesi ve adil bir yargılamanın yapılarak, keyfi yargı süreçlerinin önüne geçmek ismine önleyici önlemlerin alınması gerektiği belirtilmelidir.
Selahattin Demirtaş’ın devam eden tutukluluğunun AİHM’in kesin kararlarının bağlayıcı niteliğine ait Mukavelenin 46. hususunu ihlal ettiği ve bunun Türkiye aleyhine Mukavelenin 46/4. hususunu uygulanabileceği hatırlatılmalıdır.”