Havada ağır bir sis var, buna karşın Kaynartepe, 5 Nisan, Yunus Emre ve Muradiye Mahallelerinin birleştiği kavşak olan Bağlar Dörtyol Caddesi her gün olduğu üzere bugün de kalabalık.
Meydandaki küçük park, iş bekleyen hamallarla dolu, Muradiye Mahallesi Muhtarlığı’nın yerini onlar bize tanım ediyor.
Vazifesinin birinci yıllarında 40 kız çocuğunu erken evlenmekten kurtardığı haberleri ile gündem olan mahalle muhtarı Dilek Demir ile ofisinde görüşüyoruz.
Diyarbakır merkezdeki tek bayan muhtarın ofisi, onu medyada görüp tebrik etmeye, fotoğraf çekmeye gelenlerle dolu.
Biraz sonra içeriye, kucağında engelli oğluyla bir adam geliyor. İsmi Şakir, beş yaşındaki oğlunun sağ bacağının dizden altı engelli, ağır ameliyatlar olması gerekiyor.
Muhtar Dilek Demir, hayırsever teşebbüsü Ahbap Kümesiyle irtibata geçmiş ve çocuğun tedavisi için yardımcı olacakları kelamını almış.
Şakir isimli adamın nizamlı bir işi yok; konutu kira ve ailesinin geçimini kağıt toplayarak ve hamallık yaparak sağlıyor. Borçtan ötürü elektrikleri kesilmiş. Borcunu ödemesine karşın elektriklerinin şimdi bağlanmadığını, meskeninin bu yüzden soğuk olduğunu ve kayınvalidesinde kaldıklarını anlatıyor.
Muhtar Demir, adamın sıkıntısını çözmek için ilgili yerlere telefon ediyor.
“14 yaşında önlüğüm üzerimden zorla alındı”
O gittikten sonra Dilek Demir, kendi büyük oğlunun da engelli olduğunu anlatıyor. “Oğlumun havale geçirdiğini bilemeyecek kadar küçüktüm” diye anlatırken de gözleri doluyor.
Dilek muhtar, sonra dışarıda asılı dilek kutusunu işaret ediyor. Vazifeye seçildikten sonra birinci işi o kutuyu asmak olmuş.
“İnsanlar size her şeyi anlatmak istemeyebilir, ben de bunun için kutuyu astım, o sayede vazifemin birinci iki yılında 40 kız çocuğunu evlilikten kurtardık” diyor.
Çocuk yaşta evliliklerle uğraşı, kendi hayat kıssasıyla de yakından ilgili.
“Ben bir çocuk gelinim. 14 yaşında önlüğüm üzerimden zorla alındı ve bana gelinlik giydirildi” diye anlatıyor.
14 yaşında, yedinci sınıfa gittiği sırada, babası onu hiç tanımadığı 27 yaşında bir adamla zorla evlendirmek istemiş. O günlere dönerken Dilek muhtarın tekrar gözleri doluyor:
“Kurtardığımız o çocuklardan birinin maruz kaldığı şiddet benim yaşadıklarımı hatırlattı. Çocuğu cennah denen sopayla dövmüşlerdi. Bunu duyunca, birden teğe güya 14 yaşındaki halim canlandı gözümde.”
Okuldan meskene döndüğünde, daha forması üzerindeyken babası ona akşam konukların geleceğini söylemiş ve hazırlanmasını istemiş.
“Seni isteyecekler” dediğinde inanmak istememiş. Karşı koyunca babası ona şiddet uygulamış:
“Beni hortumla dövdü, başımda tava kırdı, kulpları elinde kaldı, bütün itirazlarıma karşın başaramadım, karşı gelemedim, küçük gelin oldum.”
Annesi de karşı çıkmış lakin o da kızı üzere şiddet görmüş. Dilek de çaresizce bahtına boyun eğmek zorunda kalmış. Damadın yaşadığı meskene “gelin” olarak gitmiş, bir yıl sonra, 15 yaşındayken büyük oğlu doğmuş.
“Kız çocuklarını rahat bırakın, müsaade verin okusunlar, ne istiyorsunuz bizden ya…” derken 14 yaşındaki Dilek üzere ağlamaya başlıyor.
Bebeği üşütüp hasta olunca ateşi yükselmiş, bu türlü durumlarda ne yapacağını bilememiş, onun havale geçirdiğini anlamamış bile.
“O çocuk, ben çocuk, bu yüzden engelli kaldı oğlum, O gün yemin ettim, şayet bir gün bir yerlere gelirsem, Allah’ın müsaadesiyle kimsenin küçük gelin olmasına müsaade vermeyeceğim dedim.”
O dilek kutusuna gelen şikayetlerle bu çocuklardan haberdar oldu. Adreslerin de yazılı olduğu bu notları gördükten sonra aileleri tekraren ziyaret etti, ikna etmeye çalıştı. İkna edemediklerini de şikayet etti.
Kendi mahallesinin sonlarında bu bahiste şikayet gelmiyordu, “Bu mevzuda çok katı olduğumu biliyorlar” diyor.
Altı erkek adayı geride bıraktı
Dilek Demir sıkıntılı ve şiddet kıssalarıyla dolu 15 yıllık evliliğini, 17 yıl evvel bitirdi. Bu süreçte de çocukları ona çok dayanak oldu.
Dört çocuğunu tek başına zorluklar içinde büyütüp okuttu ve uğraş etmekten vazgeçmedi.
Birkaç yıl evvel kanser olan babasına da son güne kadar Dilek baktı:
Dilek’in irtibat yeteneği yüksek. Muhtar olmadan evvel de, sorunu olanlara tahlil bulmaya çalışıyordu:
“Çevremdekiler muhtar üzeresin yalnızca mührün yok diyordu, bu yüzden 2014 seçimlerinde aday olmam için etrafımdan çok teşvik eden oldu.”
Çocukları bu hususta da ona çok dayanak oldu. Mahallede daha evvel bayan muhtar olmaması, onu en çok zorlayan durumdu. Buna karşın altı erkek adayı 1500 oy farkıyla geride bırakabildi.
Seçim periyodunda yaptığı ziyaretlerde direnç gösterenler de oldu, ‘Kadınsın git meskenine otur’ diyenler de… Bazıları de ‘pantolon giydiğiniz yetmedi artık de muhtar olacaksınız’ kelamlarıyla reaksiyon gösterdi. Aday fotoğrafları üzerine yazılan hakaretler, fotoğraflarına bıyık çizenler, kalp işareti koyanlar ise uğraşı…
“Aklınıza gelebilecek her tipten fotoğraflı tacizi yaşadım fakat beni destekleyenler sayesinde büyük bir farkla kazandım.”
Dilek Muhtar, son yıllarda artan uyuşturucu satışı ve kullanımın da mahallenin büyük problemlerinden biri olduğunu anlatıyor:
“Uyuşturucu kullanmaya başlayan 15 gencimize yardımcı olduk, tedavi oldular lakin uyuşturucu sorunu çok önemli bir sorunumuz ve gençlerimizi zehirlemeye devam ediyor.”
Geçim düşüncesi, işsizlik ve uyuşturucu meseleleri
Dilek Muhtar, Bağlar Belediye Meclis üyesi genç bir bayanla mahalle ziyaretine çıkacak ve biz de onlara eşlik etmek istiyoruz.
Yaklaşık dokuz bini yerli, 3 bini Suriyeli olmak üzere Muradiye Mahallesi’nin nüfusu 11 bini geçiyor. Sosyo-ekonomik taraftan kentin en fakir mahallelerinden biri olan bu mahallede, geçim problemi, bu bölge sakinlerinin en önemli sorunu.
Buradaki dükkanlar pek çeşitli değil, birkaç metrekarelik küçük bakkallar, içi boş kahvehaneler ve müşterisini bekleyen cins güvercinlerle dolu kafeslerinin olduğu kuşbazların önünden geçiyoruz.
Muhtar, yolda gördüğü herkesi tanıyor, selamlaşıyor, kimisi odun alacak parası olmadığından şikayetçi, kimisi elektriklerin çok sık kesilmesinden fakat hepsinin ortak gündemi artan hayat pahalılığı, yükselen dolar, yoksulluk ve çözülemeyen işsizlik sorunu.
Boş el otomobiliyle muhtarı gören 78 yaşındaki bir mahalle sakini bayanları durduruyor. Konutunun kira olduğunu ve aldığı emekli aylığının borçlara yetmediğini anlatıyor:
“Maaşım ile lakin borçları kapatabiliyoruz, bu otomobille odun taşıyorum, üç beş kuruş kazanabilsem onunla ekmek alıyorum, bu yaşıma geldim ancak ekonomik olarak hiç bu kadar zorlandığımı hatırlamıyorum, ne olacak bu halimiz?”
Bu sıkıntı sorunun karşılığı da kolay olmuyor ve bayanların “İnşallah bu günleri de geçecek…” kelamları yaşlı adamın ne problemine ne de sorusuna karşılık oluyor.
Yolda bayanlarla konuşan bir öteki mahalleli ise, Kobani’deki çatışmaların akabinde Diyarbakır’a yerleşen bir Suriyeli. Bir müddet evvel kalp ameliyatı olmuş, çöplerden kağıt topluyormuş, sıhhati bozulunca çalışamaz olmuş.
“Benim yerime çocuklarım kağıt toplamaya gidiyor, rastgele bir gelirim yok, sanki bizim için de yardım edebilir misiniz?” diye soruyor. Bayanlar ismini, adresini muhtarlığa yazdırmasını söyleyerek caddede dükkanları dolaşmaya devam ediyorlar.
Bağların bu küçük mahallesinde sorun, sakinlerinde keder çok. Kime dokunsa bin ah işitiyor bayanlar. Tüm bu meselelere tahlil bulmak ise çok güç.
Dilek Demir, mahalleyi kendi konutu üzere gördüğünü anlatıyor.
“Mahalleden herkesin annesi, ablası üzereyim, insanları dinleyip yaralarına merhem olmaya çalışıyorum, her şeye koşamasam da, elimden geleni yapmaya çalışıyorum” diyor ve bir sürü kaygı yüklenerek muhtarlığa geri dönüyor.
