Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Afet İdaresi ve Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, Van’da meydana gelen sarsıntılara ait “Van Gölü’nün doğusundan kuzeydoğusuna hakikat sarsıntı göçü var. Bölgede sarsıntı üretecek birden fazla faal fay bulunuyor. Şu anda zelzelelerin hepsi kuzeyde devam ediyor zira bu fayların birçoklarının devamı İran’da” dedi.
Tuşba ilçesinde, saat 00.46’da, 4.9 büyüklüğünde sarsıntı meydana geldi. Yerin 7,62 kilometre derinliğindeki zelzele, bölgede kısa vadeli paniğe neden oldu. Gece saatlerindeki zelzelenin akabinde farklı büyüklüklerde 19 artçı sarsıntı oldu.
YYÜ Afet İdaresi ve Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Doç. Dr. Azad Sağlam Selçuk, zelzele aktivitesi yüksek bölgede olduklarını söyledi. Doç. Dr. Selçuk, karmaşık tektonik yapıya sahip olan bölgenin deformasyonunu denetim eden birden fazla faal fay olduğunu belirterek, “MTA’nın çizdiği canlı fay haritası, birebir vakitte YYÜ Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği Kısmı’nın bu bölgede yapmış olduğu birçok çalışmanın sonucunda ürettiği etkin fay haritaları var. Bölge birden fazla etkin fay tarafından denetim edilirken, bu fayların çeşitleri de birbirinden farklı yani tek bir cins tarafından da denetim edilmiyoruz. Van Gölü’nün doğusunda bindirme fayları var. Çabucak kuzeyinde doğrultu atımlı faylar var. Bu faylar üzerinde meydana gelen sarsıntıları hissetme dereceniz de bu yüzden farklı. İnsanlarda paniğe neden oluyor” dedi.
“Deprem göçü var”
1 aydır sarsıntı yoğunluğu yaşandığını ve bölgede farklı büyüklükte zelzeleler olduğunu belirten Doç. Dr. Selçuk, kimi zelzelelerin yüzeye yakın olmasından ötürü daha fazla hissedildiğini söyledi. Geçen haftadan bu yana zelzelelerin kuzeye yöneldiğini belirten Selçuk, “Geçen hafta Erciş fayı üzerinde 3.7 büyüklüğünde bir sarsıntı meydana geldi. Erciş bölgesinde sarsıntı hissedildi. Dün akşam ise gece yarısı ise tekrar Erciş bölgesinde Van Gölü’nün kuzey doğusunda 5.0 büyüklüğünde bir zelzele meydana geldi. Buradaki zelzelelerin genel gidişleri ise baktığımız vakit doğrultulu atımlı faylar üzerinde olduğunu görebiliyoruz. Erciş bölgesinde 1941 yılında sarsıntı üretmiş, 192 kişinin hayatını kaybetmesine sebep olmuş Erciş fayımız var lakin zelzelelerin genel gidişine baktığımız vakit bu Erciş fayına paralel uzanan Van Gölü’nde Çelebibağ’dan başlayıp Ermişler köyüne devam eden kuzeydoğu güneybatı uzanımlı bir doğrultu üzerinde, dün akşamdan bu yana artçı zelzeleler meydana geldi” diye konuştu.
“Hakkâri’nin Yüksekova ilçesi sismik olarak büyük bir boşluk”
Doç. Dr. Selçuk, herkesin, bu sarsıntıların büyük zelzelenin habercisi olup olmadığını merak ettiğini lisana getirerek, “Depremlerin kuzeye gerçek göç ettiğini görüyoruz. ‘Büyük sarsıntı meydana gelebilir mi?’ sorusuna net olarak karşılık verecek bir şey yok. 23 Ekim’de bölgenin gücünü boşalttığını düşünüyoruz lakin bu garanti değil. Büyük sarsıntı olabilir de olmayabilir de zira kesin karşılığını kimse bilemez. Bölge içine baktığınız vakit bilhassa Hakkâri’nin Yüksekova ilçesi sismik olarak büyük bir boşluk. Büyük bir zelzele bekleniyor. Van’ın Gürpınar ilçesi tıpkı formda. Üstte Balık Gölü fayı var tıpkı halde. Yeniden Erciş fayı uzun vakittir 1941’den bu yana 5 üzerinde sarsıntı üreten faylar bu orta segmentte kırıldı. Bu segment batıya yanlışsız mu yoksa doğuya yanlışsız mu göç edecek; bununla ilgili de bir şey yok lakin şu anda görünen Van Gölü’nün doğusundan kuzeydoğusuna yanlışsız bir sarsıntı göçü var” diye konuştu.
“Fayların birçoklarının devamı İran’da”
Şu anda küçük küçük sarsıntılar olduğunu belirten Doç. Dr. Selçuk, “Küçük zelzeleler büyük zelzelelerin habercisi olabilir mi? Elazığ’a baktığımız vakit küçük sarsıntılar oldu sonra büyük zelzeleler oldu. Bu da onlardan bir tanesi mi, bilmiyoruz. Her 30-34 yıl içinde Doğu Anadolu Bölgesi’nde büyük zelzele yaşıyoruz. Bu bölge içinde bir sürü etkin fay var. Faal fayların hepsi 5 ve üzeri sarsıntı üretme potansiyeline sahip. Hangisinin ne vakit kırılacağıyla ilgili rastgele bir bilgimiz yok. Herkesin hazırlıklı olması lazım. Biz sarsıntıya dur diyemediğimize nazaran bir halde yanlış yapılara dur dememiz lazım. Faal fay çalışan biri olarak şunu biliyorum ki bölgede zelzele üretecek bir sürü fay var. Bu faylar birbirini tetikleyebilir. Baktığınız vakit Van Gölü’nün bilhassa doğusunda Mollakasım ve Çitören civarında ağırlaşırken, bir anda kuzeye gerçek bir zelzele göçü gördük. Şu anda zelzelelerin hepsi kuzeyde devam ediyor. Tahminen kuzeye yahut doğuya yahut İran’a hakikat, tahminen de batıya yanlışsız zira bu fayların birçoklarının devamı İran’da” tabirlerini kullandı.
“Sizin binanız zelzele yönetmeliğine uygun yapılmışsa rastgele bir kaygınızın olmaması lazım”
Sarsıntının ne vakit olacağından fazla ‘Depreme hazır mıyım?’ sorusunun sorulması gerektiğini belirten Selçuk, “Toplum olarak bu soruyu kendimize sorduğumuz vakit biz 5 büyüklüğündeki zelzeleden korkmamaya başlayacağız. Sizin binanız sarsıntı yönetmeliğine uygun yapılmışsa rastgele bir endişenizin olmaması lazım. Van’daki yapı stokunun hemen belirlenmesi lazım. Ağır hasarlı binalar var, bunların ivedilikle yıkılması gerekiyor. Orta hasarlı binaların tespit edilmesi gerekiyor. Sarsıntı oluyor, sarsıntı esnasında sorduğumuz tek soru, ‘Bu büyük bir sarsıntının habercisi mi?’. Habercisi olsa ne yapacağız? Çadırda mı kalacağız? Bunu bilse Japonlar, Kaliforniya’da yaşayanlar bilir. Bir sürü zelzele ülkesi var” diye konuştu.
TIKLAYIN -Van’da 5 büyüklüğünde deprem!
TIKLAYIN -Prof. Dr. Naci Görür: İstanbul’daki ağır kokunun sarsıntıyla ilgili olduğunu düşünmüyorum