Seçimlerin sonuçlanmasıyla piyasalarda sis bulutu dağıldı. Seçim öncesinde öngörüler dolar/TL’de yükselişten yana olurken, bunun siyasi tarafının olmadığı çok vurgulanmıştı. Lakin tekrar de taraflara nazaran dengelerin değişebileceği, siyasetlere bağlı olduğundan özelikle dikkat çekmişti. Seçimlerin bitmesiyle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptığı balkon konuşmasında ‘faizlerin’ düşük kalacağı anlaşılırken, dolar/TL için yeni öngörüler her yanı sardı. Kabine’deki gelişmeler odakta olsa da yerli ve yabancı ekonomistler nasıl bir kıymetlendirme yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın düşük faiz siyasetine devam etmesi halinde TL’de yüzde 29 oranında paha kaybetme riski öngörüldü.
Aralarında Hande Küçük ve Alina Slyusarchuk’un bulunduğu Morgan Stanley analistleri, dün seçim sonrası yayımladıkları notta TL’nin dolar karşısında beklenenden daha evvel 26’ya ulaşabileceğini ve siyasetlerde bir değişiklik olmaksızın yıl sonuna kadar 28’e yaklaşabileceğini belirtti.
Bloomberg’in derlemesinde, göstergelere de yer verildi. Dolar/TL, seçim öncesi cuma günü 19,97’den kapanmıştı. 2013’ten bu yana Türk pay senetleri ve tahvillerinde toplam yabancı oranı yaklaşık 130 milyar dolar yani yüzde 85 oranında azaldı.
Erdoğan’ın düşük faiz siyasetini “alışılmışın dışında” niteleyen kurumlar, sık sık getirilen yeni tedbirlerle birlikte öngörülemeyen süreksiz düzenlemeler ve müdahalelerle geri adım atılması biçiminde bir karışım olarak değerlendiriyor
Analiz notunda, Türkiye’nin yüksek dış finansman gereksiniminin, makro risklerin sürmesine neden olacağı, ‘mevcut makro siyaset çerçevesi değişmedikçe’ global şoklara (emtia, güç fiyatları, Fed faiz artırımları gibi) açık olmayı, ‘bölgesel ortaklardan gelen döviz girişlerinin’ kullanılabilirliğine karşı da artan bir hassasiyet oluşacağı tabirleri dikkat çekti.
İngiltere merkezli Barclays’den analist Ercan Ergüzel, mevcutta yüzde 8,5 olan TCMB siyaset faizinin sene sonuna kadar yüzde 36’ya yükseltilmesini beklediğini söyledi.
Londra merkezli danışmanlık firması Teneo Intelligence’dan Wolfango Piccoli, seçim sonucu sonrası Erdoğan’ın iktisatta ‘tam bir ortodoks yaklaşımı’ benimsemesinin mümkün olmadığını lakin Mart 2024’te yapılacak lokal seçimlerden evvel birtakım düzenlemeler yapmak zorunda olacağını söyledi.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s de “Türkiye’de seçim sonrası ortodoks olmayan siyasetler kur ve dış finansman üzerinde baskıyı artıracak” açıklaması yaptı.
Yurt dışındaki uzmanlar Türkiye’nin “alışılmışın dışında para ve iktisat politikasında” değişiklik öngörmüyor.
CNBC değerlendirmesinde, Erdoğan’ın seçimlerde zaferini garantilemesiyle, TL, dolar karşısında bedel kaybettiği belirtildi.
TL, son beş yılda dolar karşısında yaklaşık yüzde 77 paha kaybetti.
Koç Üniversitesi İktisat kısmından Prof. Dr. Selva Demiralp, mümkün krizden çıkmanın yolunu, piyasa iştirakçilerinin, muhalefetin vaat ettiği ortodoks siyasetler olarak gördüğünü belirtti.
MarketVector CEO’su Steven Schoenfeld, “Zamansız düşük faiz siyaseti nedeniyle TL bedel kaybetmeye devam ederse, enflasyon yine yükselir, lokal yatırımcıların da Türk pay senetlerine yöneliminin tekrarını görebiliriz. Bu da piyasayı 2022’deki üzere keskin biçimde yükseltir’ dedi.
BlueBay Asset Management Kıdemli Stratejisti Timothy Ash, “Mevcut nizam sürdürülebilir değil” derken, “Sınırlı döviz rezervleri ve büyük ölçüde negatif gerçek faiz oranları ile lira üzerindeki baskı ağır” diye devam etti.
ABD’li büyük banka Wells Fargo’nun Gelişmekte Olan Piyasalar Ekonomisti ve Döviz Stratejisti Brendan McKenna, “Erdoğan’ın seçimden sonra misyonu sürdürmesinin bir sonucu olarak Türk Lirası hakkında epeyce karamsar bir görüşe sahibiz” dedi.
McKenna, liranın ikinci çeyreğin sonunda dolar karşısında 23’e ve akabinde gelecek yıl 25’e kadar yeni bir rekor düzeye ulaşacağını kestirim ediyor. Tüm senaryodaki ‘tek umut ışığı’nın, TCMB’nin Orta Doğu ve Çin’den swap mutabakatları olabileceğini kaydederek, ‘Eğer swap mutabakatları olursa muhtemelen rezervlerde artış, tahminen merkez bankası döviz müdahalesinde bir ölçü takviye olabilir’ diye ekledi.
Erdoğan’ın cuma günü açıklaması beklenen Kabine’sinde iktisat idaresi merak ediliyor.
Bloomberg’in aktardığına göre, Wall Street analistleri TL’de giderek zayıflama öngörürken, Dubai’den Tellimer stratejisti Hasnain Malik, ‘Erdoğan’ın kazanması hiçbir yabancı yatırımcı için rahatlık sunmuyor. Çok yüksek enflasyon, çok düşük faiz oranları ve net döviz rezervlerinin olmamasıyla, tüm varlıkları etkileyen sancılı bir kriz yolda olabilir” dedi.
Strateji Portföy’ün yöneticisi Burak Çetinçeker, “Mevcut iktisat modelinin işlemediği açık” derken, “Erdoğan da muhtemelen bunun farkındadır ve yakın gelecekte ortodoks bir siyasete mütevazi bir geçiş olması olasıdır, zira aksi takdirde sürdürülebilir olmayacaktır. Buna yönelik rastgele bir sinyal piyasa tarafından memnuniyetle karşılanacaktır” tabirlerini kullandı.
Londra’daki Abrdn yatırım yöneticisi Viktor Szabo, ‘En azından döviz rezervlerinin tükenmesini önlemek için kimi düzeltmeler yapılmalı’ derken, ‘Politika duyuruları beklenecek zira mevcut ‘heterodoks’ siyasetler sürdürülemez” dedi.
Mevcut siyasetlerdeki rastgele bir revizyonun birinci işaretleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası dahil olmak üzere kilit ekonomik konumlara atamalarla gelebilir.
Mevcut bakanların tamamı Meclis’e milletvekili olarak girerken, Kabine’de bakan olmaları halinde Meclis’te koltuk azalacak.
Seçim sonuçlarına dair açıklama yapan İbrahim Kalın, Kabine ve Mehmet Şimşek sorusuna, “Önümüzdeki günlerde daha da şekillenir. Kabine de olur olmaz fakat Mehmet Beyefendi bizim iktisat siyasetlerimize katkı vermeye devam edecek” dedi.