Koronavirüs salgınının kökenini araştırmak için Çin’e giden Dünya Sağlık Örgütü (WHO) heyetinden bilim insanları, Çin’in salgının nasıl ve ne zaman başladığını belirlemelerine yardımcı olabilecek ilk vakalara dair ham bilgileri vermediğini söyledi.
BBC Türkçe’nin aktardığı bilgiye göre, haber, ilk olarak ABD merkezli Wall Street Journal gazetesinde yayımlandı. Habere göre, Çinli yetkililer, Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde salgının erken safhasında tespit ettikleri 174 Covid-19 vakasına ilişkin ham verileri sağlama talebini geri çevirdiler.
WHO ekibinin üyeleri, Çinli yetkililerin ve bilim insanlarının vakalarla ilgili kendi kapsamlı özetlerini ve veri analizlerini sağladıklarını açıkladı.
Ek olarak salgın tespit edilmeden önceki aylara dair tıbbi kayıtlarda geriye dönük aramalara ilişkin toplu veriler ve analizler sağlandığını belirten uzmanlar, virüse dair hiçbir kanıt bulamadıklarını söylediler. Fakat iki ekip üyesi basına yaptıkları açıklamalarda, bu retrospektif çalışmaların dayandığı ham verilerin kendileriyle paylaşılmadığını, bu nedenle virüsün Çin’de ne kadar erken ve ne kadar fazla yayılmaya başladığına dair kendi analizlerini yapamadıklarını kaydetti.
“Ham veriler olmadan derin analiz yapılamaz”
WHO ekibinden Avustralyalı mikrobiyolog Dominic Dwyer gazeteye yaptığı açıklamada, “Bize birkaç örnek gösterdiler, ancak bu hepsini incelemekle aynı şey değil, ki standart epidemiyolojik araştırma böyle olur” dedi. “Bu nedenle, bildiğiniz gibi, karşı taraf bunu oldukça iyi bulsa da, bizim açımızdan bu verilerin sınırlı bir şekilde yorumlanması demek oluyor.”
Ham verilere erişim verilmemesinin nihai raporda yer alacağını belirten Dwyer, yine de geçmişle kıyaslandığında Çinli yetkililerin çok sayıda materyal sağladığını söyledi:
“WHO çalışanları kesinlikle geçen yıl kendilerine sağlanandan çok daha fazla veriye erişim sağladıklarını düşündüler. Bu da bir ilerleme sayılır.”
WHO heyetinden Danimarkalı epidemiyolog Thea Fischer ise “Ben bir bilim insanıyım ve verilere güveniyorum. Verilere dayalı belgelenmiş kanıtlara güveniyorum, birinin bana söylediklerine değil” ifadesini kullandı.
Fischer, Wuhan’da paylaşılan verilerde tutarsızlık görmediğini, ancak ham verileri görmeden daha derin bir analiz yapamayacağını söyledi.
“174 vakanın yalnızca yarısı Huanan deniz ürünleri pazarı ile etkileşimli”
WHO ekibi Wuhan’dan ayrılmadan önce ilk bulgularına ilişkin Çinli araştırmacılarla ortak basın toplantısı düzenledi (9 Şubat 2021)
Dwyer, Reuters’a yaptığı açıklamada ise, 174 vakanın yalnızca yarısının koronavirüsün çıktığı nokta olduğu düşünülen Wuhan’daki Huanan deniz ürünleri pazarı ile etkileşiminin saptandığı düşünüldüğünde, ham verilere erişmenin daha da önem kazandığını kaydetti.
“Bunu istemedeki ısrarımız bu yüzdendi” diyen Dwyer sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bunun neden mümkün olmadığı konusunda yorum yapamam. Politik nedenlerle ya da zaman kısıtı ya da zorluğu… Ya da başka bir nedenle mi veriler paylaşılmadı, bilmiyorum.”
Wall Street Journal, Çin Ulusal Sağlık Komisyonu ve Dışişleri Bakanlığı’nın açıklama taleplerine yanıt vermediğini de belirtti.
Çin’in verileri sunma konusundaki isteksizliğini, birçok yabancı hükümet ve bilim insanı Çinli yetkililerin salgının kökenlerini araştırmaya yönelik yaklaşımındaki şeffaflık eksikliği olarak yorumluyor ve bu endişe yaratıyor.
“Tam olarak ne olduğunu anlamamız hayli uzun sürebilir”
10 uzmandan oluşan WHO heyeti; Çin’de virüsle ilgili araştırmaların yürütüldüğü kurumlar, hastaneler ve bilim insanlarıyla görüşmüştü.
Ocak ayında Çin’e giden ve iki haftalık karantina süresinin ardından iki hafta incelemelerde bulunan ekip, Çinli ev sahipleri tarafından düzenlenen ziyaretlerde bulunmuş, ancak sağlık kısıtlamaları nedeniyle topluluk üyeleriyle temasa geçirilmemişti.
Tespit edilen ilk Covid-19 vakası Wuhan’da Aralık 2019’da ortaya çıktı.
Heyetin başkanı Peter Ben Embarek Fransız haber ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada, “Ne olduğunu tam olarak anlayabilmemiz hayli uzun sürebilir. Bu ilk ziyaretimizin sonunda net yanıtlar elde edebileceğimizi sanmıyorum” demişti.
Fakat WHO heyetine göre, koronavirüsün, yarasalar üzerine araştırmalar yapan Wuhan Viroloji Laboratuvarı’ndan sızması çok zayıf ihtimal. Heyet ülkeden ayrılmadan önce Wuhan’da düzenlediği basın toplantısında, “İlk bulgulara göre virüs büyük olasılıkla taşıyıcı bir hayvandan insanlara bulaştı” denilmişti.