22 Mart 2023 Dünya Su Günü, global ısınma ve iklim değişikliğinin de tesiri ile her geçen yıl ısısı daha da artan dünyamızda ömrün devam etmesi için kuraklıkla çaba ve su kıtlığının yaratacağı korkutucu sonuçları ötelemek için gerekli farkındalık oluşması için gereğince önemsenerek kutlandı mı? Tartışılır.
Avrupa’da hâkim olan seçim atmosferi ve mühlet gelen savaşların medyada aldığı yer, susuz kalıp bu sefer su savaşları ile yalnızca medyadan değil muhtemelen savaşın içinden takip edeceğimiz gelecek günleri yaşamamak için edinmemiz gereken şuurdan çok daha öncelikli görünüyor.
Susuzluk sonucunda yaşayacağımız kuraklık yalnızca tek bir bölgeyi değil zincirleme olarak tüm dünyayı etkileyecek.
Üstelik sonlara örülen duvarlar, gerilen tellerin sistemsiz göç hareketlerine pürüz olmayacağı da aşikâr.
Durumun vahametini anlatmak için biraz bilgi paylaşalım. Birleşmiş Milletler’in sitesinde global sıkıntılar kapsamında su meselesine bakıldığında WHO/UNICEF 2019 datalarına nazaran dünyada 2.2 milyar insanın inançlı bir halde yönetilen içme suyu hizmetlerine erişimi bulunmuyor.
Bunun yanı sıra 4.2 milyar insan uygun ve sağlıklı sanitasyon hizmetlerinden mahrum ve daha da acısı her yıl beş yaşın altındaki 297.000 çocuk, sanitasyon hizmetlerinin eksikliği, makûs hijyen yahut inançlı olmayan içme suyu kullanımı nedeniyle ishalli hastalıklardan hayatını kaybediyor.
Tüm bu sayılara 2 milyar insanın su zahmeti çeken ülkelerde yaşadığı bilgisini de eklersek sanırım olayın ciddiyetinin boyutları daha güzel anlaşılabilir.
Güvenli su ve sanitasyona hudutlu erişim, su kaynakları ve ekosistemler üzerindeki artan baskı ile kuraklık ve sel riski dâhil olmak üzere suyla ilgili zorluklar bilhassa dezavantajlı ve yoksul bölgelerde ve ülkelerde görülmektedir. Bu bölgelerde çocuk vefatlarını azaltmak, 6 numaralı Sürdürülebilir Kalkınma Amacı çerçevesinde herkese pak ve inançlı içme suyu ile sanitasyon hizmeti sağlamak için daha fazla uğraş gösterilmesi gerekmektedir.
Pangea’den günümüze
Pangea, yaklaşık 335 milyon yıl evvel bir ortaya gelen ve yaklaşık 200 milyon yıl evvel ayrılmaya başlayan son üstün kıta olarak bilinmektedir. Bugün bir üstün kıta halinde bulunmayan kara modüllerimiz yeniden de birbirine bağlı tek bir atmosferi ve okyanusları paylaşmaktadır. Global manada varoluş gayretimizin temelini oluşturan iklim değişikliği ve su kaynaklarının korunması siyaset üstü bir nitelik taşımaktadır. Geldiğimiz noktada da memleketler arası iş birliği kaçınılmaz olarak görülmektedir.
Sera gazlarının bir sonucu olarak, ortalama global sıcaklık bugün 150 yıl öncesine nazaran 1°C’den fazla daha yüksek. Okyanusumuz daha sıcak ve daha asitli, deniz düzeyleri yükseldi ve buzullar eriyor. Dünyada iklim değişikliği beklenenden daha süratli gerçekleşiyor. Emisyonları azaltmak ve gelecek jenerasyonların gezegenimizde hem hayatta kalmasını hem de gelişmesini sağlamak için artık acil bir harekete gereksinimimiz var.
Erişilebilir, içilebilir su insan sıhhati, istikrarlı insan toplulukları ve sürdürülebilir ekosistemler için kritik değere sahip. Su kıtlığının yaşanması ayrıyeten siyasi ve toplumsal huzursuzluğa yol açma potansiyelini de beraberinde getiriyor.
Son datalara nazaran 780 milyondan fazla insan – dünya nüfusunun yaklaşık %11’i – pak ve inançlı suya erişememekte, dünyadaki hastane yataklarının yaklaşık yarısının suyla ilgili bir hastalıktan mustarip beşerlerle dolu olduğu kestirim ediliyor.
Su kaynaklarının gerilim altında olması, pak su kaynağına ulaşmak için talebi arttırırken, iklim değişikliği de su döngüsündeki değişkenliği artırarak daha fazla sayıda çok hava olayını tetikliyor. Bu durum da yeniden hem su mevcudiyetinin öngörülebilirliğini azaltıyor hem de su kalitesini etkiliyor. Bu kısır döngü dünya çapında sürdürülebilir kalkınmayı, biyolojik çeşitliliği, pak suya ulaşımı ve sıhhat hizmetleri kapsamında insan hakkından yararlanmayı da tehdit ediyor.
“Tüm dünyada milyarlarca insan iklim değişikliğinin tesirlerini su aracılığıyla hissediyor.”
Fırtınalar, şiddetli rüzgarlar, şiddetli yağışlar ya da kurak periyotlar üzere doğal olayların yoğunluğunun artması nedeniyle suyla ilgili afetlerin sıklığı artıyor. Seller, kuraklıklar, toprak kaymaları, buzul gölü patlamaları ve fırtına dalgalanmaları kıyı bölgelerinde ve dağ doruklarında, kurak ovalarda ve çöllerde, ırmak kıyılarında ve taşkın yataklarında ömürleri ve altyapıyı etkiliyor. Tüm bu negatif tesirlerin görüldüğü yerler ise daha çok yoksul ve az gelişmiş ülkeler oluyor. Dezavantajlı bölgeler olarak tanımlanan bu bölgeler, gelişmiş ülkelerin global ısınma ve iklim değişikliğine neden olan hareketlerinin bedellerini en ağır ödeyenler.
Diğer yandan 23 Mart Dünya Meteoroloji Günü, iklim değişiklikleri sonucunda kuraklık ve besin kıtlığının mümkün sonuçları ile ilgili gelecek ön görüleri açısından değerli ihtarları farklı bir boyutta tekrar gündeme getirdi. Milletlerarası Meteoroloji Örgütü, 1873 yılında endüstriyel ve insan faaliyetlerinden kaynaklanan kirliliğin başladığı bir periyotta kurulmuştur. O günden günümüze kadar geçen mühlet içinde insan faaliyetlerinden artan kirlilik artarken, teknolojik ve bilimsel gelişmeler, yapay zekâ kullanımı ile birlikte hava kestirimleri de hayatımızda epey değerli bir yere gelmiştir.
Nüfus artışı, artan kentleşme ve bağlantıdaki teknolojik atılım üzere bir dizi global faktör, önümüzdeki birkaç on yılda hava durumu hizmetlerinin tabiatını, menzilini ve halka sunumunu etkilemesi beklenmektedir. Ulusal Meteoroloji ve Hidroloji Hizmetlerinin, su ve güç üzere kıt kaynakların kullanımı kelam konusu olduğunda mahallî idareleri desteklemesi de ehemmiyet kazanacaktır. Kentsel meteorolojiyi anlamak, mega kentlerin zorluklarını ve gereksinimlerini karşılamak ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak açısından da yeniden meteoroloji ve hidroloji hizmetleri hayli kıymetlidir.
Ulusal Meteoroloji ve Hidroloji Hizmetleri hem global iklim değişikliklerini izlemek hem de gelecekte yaşanabilecekleri simüle edip tedbir almak için büyük bir tesire de sahip olacak. Bilhassa tehlikelerin tekrar değerlendirilmesinde ve erken ihtarların sağlanmasında ve daha tesirli müdahaleye müsaade vermek için daha yeterli teslim müddetlerinde onlardan daha fazlası beklenecektir. Ulusal Meteoroloji ve Hidroloji Hizmetlerinin ayrıyeten hastalık salgınlarına yol açabilecek çevresel şartlar hakkında iddialar sağlaması ve bunlar hakkında halk sıhhati topluluklarına evvelce ihtarlar vermesi beklenecektir.
Tüm bunların hayata geçmesi için tabiata uyumlu, yaşadığımız dünyayı koruyarak var olabileceğimizi manaya seviyesine gelebilmemiz gerekmektedir. Birlik şuuruna varmayan ve benden sonrası tufan anlayışı ile yaşayan insanların sorumsuzluklarının bedellerini de ödemek, gelecek kuşakların ve dünya üzerinde yaşayan tüm canlıların ömür hakkını sömürmek artık tahammül edeceğimiz bir durum değil. Tüm insanlığın bu farkındalıkla uyanması dileğiyle…
