Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu’nun ‘enflasyonun üzerinde faiz’ söylemi ile ağustosta enflasyonun yüzde 19 siyaset faizini aşabileceği ihtimali yeni bir tartışmayı gündeme getirdi. Merkez Bankası, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın indirim telaffuzlarına rağmen faizde artırım yapabilir mi?
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, Tüketici enflasyonunun temmuzda yüzde 18,95’e çıkması ve önümüzdeki aylarda bilhassa besin ve güç fiyatlarındaki gelişmelerin olumsuz tesirinin enflasyon üzerinde yükseltici etkisi Merkez Bankası’nı güç durumda bırakacak üzere görünüyor.
Analistler ağustosta yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 19’u aşmasını bekliyor. Merkez Bankası para siyasetine ait temel desteğini hem kelamlı bağlantı hem de yazılı bağlantıda ‘enflasyonun üzerinde bir siyaset faizi’ telaffuzuyla yürütüyor. Ağustosta enflasyonun yüzde 19 olan siyaset faizini aşma ihtimali siyaset faizinde bir artış beklentisi yaratacak üzere.
Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Faiz oranlarında da düşüşe geçiyoruz. Yüksek faiz yok zira yüksek faiz bize yüksek enflasyonu getirecektir. Düşük faiz de düşük enflasyonu getirecektir. Ağustos ayı kırılma noktasıdır” sözleriyle yüksek faize ait görüşlerini yineledi. Hususun uzmanları sonbaharın hayli sıkıntı geçeceğine dikkat çekerek Merkez Bankası’nın duruşunda bir değişiklik olmayacağına işaret ediyor.
Enflasyon aşılırsa siyaset faizi artırılır mı?
Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu göreve gelmesinin akabinde birinci Para Siyaseti Şurası toplantı metnine “Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar siyaset faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruma edecek biçimde, enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir” tabirini ekledi. Artık temmuzda enflasyonun siyaset faizi sonuna dayanması ve ağustosta bunun aşılması ihtimali yeni bir tartışmayı gündeme getirdi. Enflasyon aşılırsa siyaset faizi artırılır mı?
Ekonomistler ne diyor?
Hakan Kara: Faiz artırımı bir ‘panik’ durumunda gündeme gelir
Eski Merkez Bankası Baş Ekonomisti ve Dünya Gazetesi Muharriri Hakan Kara’nın bu soruya yanıtı net: “Yapılması mümkün görünmüyor.” Kara, ağustosta yıllık yüzde 19’un üzerine çıkarsa Merkez Bankası’nın olumlu gerçek faiz kelamını yerine getirmesi için faiz artırması gerektiğine dikkat çekerek “Fakat mevcut kısıtlar altında bunun yapılması mümkün görünmüyor. Faiz artırımı lakin finansal piyasalarda bir panik oluşması durumunda gündeme gelecektir. Bu da daha çok global risk iştahı tarafından tetiklenebilir” diye konuştu.
Erhan Aslanoğlu: Artırım ihtimali çok düşük
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Dünya Gazetesi Müellifi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, Merkez Bankası’nın son açıklamalarında enflasyonun yüksek ve oynak seyredeceğini lakin süreksiz olacağını vurguladığını hatırlatarak şunları söyledi: “Yine benzeri bir değerlendirmede bulunacağını sanıyorum. Artırım ihtimali artık çok düşük görünüyor. Ekim – kasım üzere enflasyonun düşüşe geçeceği vurgusuyla eylül ayından itibaren faiz ile ilgili indirim tarafında adım atabilir. Güç bir süreç olacak.”
Atılım Murat: ‘Biraz sabırlı olun’ iletisi verecek
TOBB-ETÜ Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Dünya Muharriri ve Doç. Dr. Atılım Murat Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarının Merkez Bankası’nın duruşunu değiştireceğini zannetmediğini Cumhurbaşkanı’nın iki ay evvel de bu bahse yönelik açıklamalarda bulunduğunu hatırlattı. Kaidelerin güç aylarında muazzam bir artırım dalgası geleceğine işaret ettiğini söyleyen Murat, “Gıda fiyatları ortada, kur yüksek Merkez Bankası’nın faiz indirimi sinyali verebileceğini düşünmüyorum. Son çeyrekte enflasyondaki görünüme nazaran olabilir lakin çabucak eylülde faiz indirimi olabileceğini düşünmüyorum” dedi.
Enflasyon siyaset faizi üzerinde oluşursa Merkez Bankası üzerinde bir baskı olabileceğini lisana getiren Murat, şunları söyledi:
“Başkan Kavcıoğlu irtibatını şayet enflasyon faizin üzerinde oluşursa artış mümkünlüğünü düşünürüz diye kullanıyor. Enflasyonda yüzde 19’un üzerini de göreceğiz ve baskı oluşacak, tenkit gelecek, bu türlü demiştiniz faiz artırmıyorsunuz denilecek. Ve piyasada bir tansiyon oluşabilir. Lakin Kavcıoğlu şu iletisi verecek diye düşünüyorum: Biraz dişimizi sıkalım son çeyrekte baz tesirinden ötürü enflasyon düşecek. Biraz sabırlı olun zati enflasyon düşecek, şu an 1 aylık bilgiye bakaram faiz artırmanın manası yok çok erken olur gereksiz faiz artırımı olur.”
Murat, enflasyonla uğraş konusunda tek senaryomuzun baz tesiri olduğunu kaydederek, baz tesirini bertaraf edecek bir çok etmen olduğunu ve sonbaharın bir oldukça külfetli geçeceğini söyledi.
“‘Enflasyonun üzerinde faiz’ söylemi yanlıştı”
Tuğrul Aşikâr: Güçlü bir kelamlı yönlendirme yapar
Dünya Gazetesi Müellifi Tuğrul Muhakkak: Şayet enflasyon yüzde 19’un üzerine çıkarsa piyasanın siyaset faizinin artırılması konusunda beklentileri oluşacaktır. Bu beklentileri Merkez Bankası hangi ölçüde karışlayabilir? Tahminen faiz artırımı daha yanlışsız bir hareket olur lakin o bahiste esnekliği olduğunu düşünmüyorum. Merkez Bankası’nın faiz artırımı yerine güçlü bir kelamlı yönlendirme yapacaktır. Enflasyon faizin üzerine çıksa da genel olarak gidişat, iç talebin seyri, döviz kuru istikrarı bakımından beklentimiz kısa vadede bunun yüzde 19’un altına geleceği istikametindedir üzere güçlü bir formda kendini söz ederek istikrarları müdafaaya çalışacaktır.
Benim yıl sonu enflasyon beklentim yüzde 17,5. Yüzde 17’nin altına hakikat bir hareket olursa natürel ki yurtdışındaki gelişmelere de bağlı olarak son aylarda kısıtlı ölçüde bir faiz indirimine gidebilir. İndirim ölçüsü da 50-100 baz puan olabilir. Lakin bence aslında bir indirim yapmaması daha yanlışsız olur zira yüzde 17,5 enflasyon yüzde 19 faiz düşünüldüğünde makul gerçek faiz oranlarında oluruz.
Fatih Özatay: ‘Enflasyonun üzerinde faiz’ söylemi yanlıştı
Eski Merkez Bankası Lider Yardımcısı, TOBB ETÜ Öğretim Üyesi ve Dünya Gazetesi Muharriri Prof. Dr. Fatih Özatay: Merkez Bankası lider değişimi olmasaydı kur bu kadar artmayacak enflasyon çok daha düşük olacak ve faiz indirimi süreci çok evvelce başlayabilecekti. Olağan şartlarda merkez bankaları gerçekleşen enflasyona nazaran reaksiyon vermez enflasyonun ileride alacağı bedellere ait kestirim yapar ve ona nazaran reaksiyon verir. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon varsayımı yüzde 14,1 ve bu çerçevede varsayımını sağlıklı bir halde yapmış ve buna piyasayı da inandırmışsa kendine güveniyorsa faiz artırıma gerek yok. Hatta faiz indirebilir de.
Enflasyon yüzde 19’a çıktı diye rastgele bir merkez bankası faiz artırmaz. Zira gerçekleşen enflasyon geçmiş şartları yansıtır ve geçmişi değiştiremezsiniz. Fakat Merkez Bankası enflasyonun üzerinde bir siyaset faizi söylemi geliştirdi. Bu telaffuz aslında yanlış. Enflasyonun ileride alacağı, yıl sonunda geleceği datalar üzerinden telaffuz geliştirmeli ve buna nazaran irtibat yapmalıydı. Kestirimin üzerinde tutulacağına ait uygun bir söylemi daha evvelce geliştirmiş olsa bu tartışmalar yaşanmazdı.