Emekli maaşlarına yapılan maaş artırımı tartışılmaya devam ediyor. Bilhassa son 5 yılda görülen erime mum üzere, dondurma üzere, adeta çöllerde su üzere.
Emeklinin enflasyon serüvenini, biraz TÜİK’ten, biraz SGK’dan, biraz internet arşivinden yardımla sizler için görselleştirdik.
Geçen günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı bir emekli maaşı tartışması başladı. En düşük maaşının 7 bin 500 TL’ye çıkarılmasıyla başlayan tartışmada “seyyanen” artırım tenkitleri görülüyor.
Seyyanen, yani eşit formda herkese birebir oranda artırım yapılması istenirken, bugün gelen bir açıklama bu beklentiyi suya düşürdü.
En düşük emekli maaşının 7 bin 500 TL’ye çıkmasıyla yılbaşında da yapılan bir tartışma daha tazelendi. Aylıkların, taban fiyatla tıpkı düzeyde olması konusunda da istekler yinelendi.
Emekli maaşlarında en düşük düzey son yıllarda taban fiyatın altında kalırken, Türk-İş tarafından açıklanan açlık hududunun da altında kalıyor. Biz de emekli aylıklarının minimum fiyat ve farklı kalemler karşısında erimelerini inceledik.
Bu grafikte taban fiyat mavi çubuklar, en düşük emekli maaşı kırmızı çubuklar ve ve sarı çizgi de bunların oranı.
Kısaca sanatçı burada 2001-2015 devrinde emekli maaşlarının minimum fiyatın üzerinde olduğunu, 2016-2018 yıllarında eşitlendiğini ve 2019’dan itibaren de emeklilerin taban fiyattan daha düşük maaşlar aldığını gösteriyor.
Oransal olarak da 2001 yılında en düşük emekli maaşı yaklaşık 1,5 minimum fiyat ederken, bu yılın birinci iki ayında en düşük emekli maaşı 5 bin 500 TL’yken yaklaşık 0,65 orana gerilediğini gösteriyor. Taban fiyata de artırım gelmezse oran bu haliyle 0,9 düzeyine yükseliyor. Kaynak: SGK-Euronews
Burada da taban fiyatın dolar bazında seyrini görüyoruz. Biz ortaya çıkan biçimi deveye benzettik, siz? Hayal gücü bir yana bakıldığında 2012’de 473 dolar ile doruktan bir gerileme görülüyor. Dolar kurunu 2023 içinde birebir düzey aldığımızdan yükseliş seyrinde lakin kur yükseliş gösterirse gerileme kaçınılmaz.
“Emekli, kirasını ödeyebiliyor mu?” isimli çalışmada da mavi çubuklar 2003-2021 TÜİK verisi olurken, 2022 ve 2023 Sahibinden Emlak Endeksi (İstanbul ve Bayburt ortalaması)
2003’ten 2020’ye kadar emekli maaşı, kirayı ödeyebilir durumda olurken, 2021 yılında ne olduysa yükselen kiralara emekli maaşları yetişememiş görülüyor. Hatta sarı çizgide de görüldüğü üzere; 2022’de bir emekli maaşı kiranın lakin yarısına erişebiliyor.
Bu grafik emeklinin et alabilme durumunu gösteriyor. Bir emekli maaşıyla (TÜİK’e nazaran 2022 Nisan’da bitiyor data, sonrası piyasadan toplama), maaşı değişmezse 5 bin 500 TL ile 17 kilo et alabiliyor.
Son olarak bir emekli kaç ayda araba alabiliyor diye baktık. Bir emeklinin en düşük 45 ayda araba alabildiği son yıl 2014 olarak görülüyor. Maaşları değişmese 5 bin 500 TL ile bu 181 aya çıkarken, 7 bin 500 TL ile 133 ayda otomobil alabiliyor. Maaş değişimlerinin fiyat artışlarından etkilenmemesi umuduyla…
