Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, muhalefet partileri tarafından dile getirilen “128 milyar dolar nerede?” sorusuna “Son iki yılda, Merkez Bankası kaynaklarından 30 milyar dolar cari açığın finansmanı için kullanılmıştır. Yabancı sermaye çıkışı için kullanılan rakam 31 milyar doları bulmuştur. Reel sektörün döviz cinsinden borcunu azaltmak için talep ettiği kaynak da 50 milyar dolara ulaşmıştır. Vatandaşlarımız da 54 milyar dolar karşılığı döviz ve altın alarak, tasarruf tercihlerinde değişikliğe gitmiştir. Gördüğünüz gibi, sadece 4 kalemde 165 milyar dolarlık bir rakam ortaya çıktı” diye yanıt verdi.
AK Parti Grup toplantısında, Merkez Bankası rezervleri üzerinden süren tartışmaya ilişkin kapsamlı bir açıklama yapan Erdoğan, “Ortada gerçekten 128 milyar doların akıbetini anlama arayışı olmadığı için söylenen sözlerde doğru olan hiçbir şey de yok. Ne rakam doğru ne rakama yüklenen anlam doğru ne de bu rakam üzerinden yürütülen kampanya doğru. Baştan sona yanlış, baştan sona cehalet” dedi.
“Gerçekle ilişki olan bir rakam yok”
Grup toplantısında sinevizyon gösterimi yaparak Merkez Bankasının 18 yıllık döviz rezervinin seyrini anlatan Erdoğan, “Bu soruyu soranların amacı gerçekten Merkez Bankası rezervlerindeki değişimi öğrenmekse, bunun yolu çok kolay. CHP’nin içinde, az buçuk bilanço okumayı bilenler varsa, Merkez Bankası, BDDK ve Strateji Bütçe Başkanlığımızın herkese açık olan internet sitelerindeki verilere bakarak, bu hesabı kolaylıkla çıkarabilirler” dedi.
“4 kalemde 165 milyar dolarlık rakam var”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “128 milyar dolar, ne buhar olmuştur ne de haksız ve hukuksuz yere herhangi birilerinin cebine girmiştir. Bu para ve çok daha fazlası, ekonominin aktörleri ve vatandaşımız arasında dolaşıma girmiş, yani yer değiştirmiş, ama sonuçta çoğu yine ülkemizin değeri olarak yurt içinde kalmıştır” dedi. Erdoğan, şu açıklamayı yaptı: “Temel başlıklarıyla özetleyecek olursak, ‘128 milyar dolar nerede’ diye yaygarası kopartılan meselenin aslı şudur: Merkez Bankası 2019 ve 2020 yıllarında, küresel ekonomide yaşanan gelişmeler ve özellikle salgının yol açtığı zorlu süreci yönetmek için çok ciddi döviz işlemleri yürütmek mecburiyetinde kalmıştır. Bilhassa 2020 yılı dünyayla birlikte ülkemizde de gerçekten sıkıntılı geçmiştir.
Çeşitli ülkelerin salgınla mücadele için aldıkları mali tedbirlerin toplamı 16 trilyon doları, merkez bankalarının bilanço genişlemeleri de 10 trilyon doları bulmuştur. Bu çalkantılı ekonomik iklim, elbette ülkemizi de olumsuz etkilemiştir. Cari açığımız negatif yönde artarken turizm gelirlerimiz düşmüştür. Yabancı sermaye çıkışı ve reel sektörün döviz cinsinden borcunu azaltma gayretleri döviz talebini artırmıştır. Böyle dönemlerde vatandaşlarımızın tasarruflarını döviz ve yine dövizle alınan altına yönlendirmeleri de ilave bir talep ortaya çıkarmıştır.
Bu çerçevede son iki yılda, Merkez Bankası kaynaklarından 30 milyar dolar cari açığın finansmanı için kullanılmıştır. Yabancı sermaye çıkışı için kullanılan rakam 31 milyar doları bulmuştur. Reel sektörün döviz cinsinden borcunu azaltmak için talep ettiği kaynak da 50 milyar dolara ulaşmıştır. Vatandaşlarımız da 54 milyar dolar karşılığı döviz ve altın alarak, tasarruf tercihlerinde değişikliğe gitmiştir. Gördüğünüz gibi, sadece 4 kalemde 165 milyar dolarlık bir rakam ortaya çıktı.
“Rezerv ‘turşusunu kurmak için’ biriktirilmedi”
Erdoğan, Merkez Bankası rezervlerinin her kuruşunun ne olduğu, neye karşılık geldiği, nasıl toplandığı ve niçin kullanılabileceğinin belli olduğunu ifade etti. En basit ifadesiyle Merkez Bankası rezervlerinin, çeşitli yöntemlerle piyasadan sağlanan emanet paralar ile altın varlığının ve şayet varsa cari fazlanın toplamından oluştuğunu belirten Erdoğan, rezervin amacının, ithalatçısından yatırımcısına, reel sektöründen vatandaşına kadar dövize ihtiyaç duyulan işlemlerde ortaya çıkan talebi karşılamak olduğunu söyledi.
Merkez Bankasının bu işlemleri bir süredir, ihale yoluyla değil, Asya piyasalarından Türkiye’ye yönelik gece yarısı operasyonlarının önüne geçmek için 24 saat esasına göre çalışan piyasa yapıcısı bankalar eliyle yürüttüğünün altını çizen Erdoğan, “Piyasa, döviz talebini kendi içinde karşılayabiliyorsa, Merkez Bankasına ihtiyaç kalmaz. Nitekim geçtiğimiz haftalarda, yaklaşık 15 milyar dolarlık böyle bir işlem, Merkez Bankasına ihtiyaç kalmadan, piyasanın kendi dinamikleri içinde gerçekleşmiştir” dedi.
Erdoğan artan döviz talebinin karşılanması için rezervlerin kullanıldığına işaret ederek bu talebin karşılanmasının başarı olduğunu söyledi. Erdoğan, gerektiğinde kullanılmak üzere rezerv biriktirtildiğini vurgulayarak, rezervlerin “turşusunu kurmak için” biriktirilmediğinin de altını çizdi.
Kabine değişikliği yorumu
Erdoğan, kabine değişikliğine ilişkin olarak görevi bırakan bakanlara bugüne kadar yaptıkları hizmetler için teşekkür edip, yeni atanan bakanlara başarı dilerken, “Artık, Genel Merkezimizle, Meclis Grubumuzla, kabinemizle, beldesinden iline kadar tüm teşkilatlarımızla 2023’e odaklanmamız gereken bir döneme girdik” dedi.
Menderes benzetmesine sert tepki
Erdoğan, Adnan Menderes benzetmesi nedeniyle CHP’li Engin Altay’a sert tepki gösterdi. “Şimdi de çıkmış bir ahlaksız, bir edepsiz benim akıbetimin de Menderes’in akıbeti olabileceğini ümit ettiğini söylüyor” diye tepki gösteren Erdoğan, “Be ahlaksız, be edepsiz, biz bu yola çıkarken kefenimizi giyerek yola çıktık. Biz ölümden korkmadık. Bizim imanımızın gereği, ölümü korkutmaktır ve bu yolculuğumuzu da böyle devam ettireceğiz. Ama siz zaten ölüm denildiği zaman kaçacak delik arayanlardansınız. Yani Menderes’in akıbetinden hoşnut mu oluyorsunuz, memnun mu oluyorsunuz? Çünkü o akıbeti hazırlayanlar da sizdiniz. Şimdi bize de aynı akıbeti mi hatırlatıyorsunuz? Boşuna uğraşmayın, boşuna gayret etmeyin; evelallah biz bunların hepsine hazırız” diye konuştu.