Türkiye 14 Mayıs’ta Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri için sandık başına gitti.
Çıkan sonuç iktidar kanadında sevinçle karşılanırken muhalefette hüzne ve hayal kırıklığına yol açtı.
Peki, gerçek tam olarak o denli mi?
Bu içeriğimizde sizler için 14 Mayıs gecesinin birtakım sonuçlarını tahlil ettik.
Bakalım bu seçimler kimler için zafer kimler için hezimet olmuş…
Adalet ve Kalkınma Partisi, kuruluşundan itibaren, 7 Haziran 2015 seçimleri dışında girdiği tüm genel seçimlerde tek başına iktidar olmayı başarmıştı.
7 Haziran sonrası gidilen erken genel seçimde de tekrar tek başına iktidara gelen Ak Parti, 2018’de ise oylarında düşüş yaşayarak tekrar 7 Haziran 2015 düzeyine yaklaştı.
14 Mayıs 2023’te ise Ak Parti, 2002 yılındaki %34 düzeyine epeyce yaklaştı.
Yani tarihinde aldığı en düşük oylardan birini alarak seçmenin %35’ini ikna etmeyi başardı.
Deprem felaketinin gölgesinde ve ekonomik meşakkatler altında gidilen 14 Mayıs seçimlerinde muhalefetin beklentisi büyüktü.
Bundan ötürü, kesin olmayan sonuçlara nazaran, Tayyip Erdoğan’ın %49 buçukluk bir sonuç alması muhalefette büyük bir hayal kırıklığı oluşturdu. Üstüne üstlük seçimlerde çok önemli usulsüzlükler ve şaibeler olduğu da söz ediliyor. Lakin ilan edilen ‘kesin olmayan sonuçları’ temel kabul ettiğimizde bile iktidarın değerli kayıplar yaşadığını görüyoruz. Pekala, bu kayıplar neler oldu?
Tayyip Erdoğan’ın muhalefetin konsolide olduğu Akdeniz ve Batı Anadolu’da çoğunluğunu önemli ölçüde yitirdiğini görüyoruz.
31 Mart 2019 Lokal Seçimleri’nde muhalefetin kazandığı Hatay, Adana, Antalya, Mersin üzere çok değerli merkezlerin yanı sıra, 31 Mart’ta Cumhur İttifakı’nın kazandığı Denizli ve Balıkesir üzere büyükşehirlerde de Kemal Kılıçdaroğlu yarışı önde bitirdi. Muhalefet 31 Mart 2019’da birleşmeyi başardığı kentlerde, seçmenleri Kemal Kılıçdaroğlu’na yöneltmeyi başardı. Erdoğan, Türkiye’nin turizm kentlerinin neredeyse tamamında muhalefetin karşısında çoğunluğunu yitirdi. Balıkesir’i de Kılıçdaroğlu’nun kazanmasıyla Erdoğan’ın Ege denizine kıyısı kalmadı.
31 Mart 2019’da muhalefetin kazandığı başşehir Ankara ile megapol İstanbul; bu tercihlerini teyit edercesine Kemal Kılıçdaroğlu’na oy verdiler.
İstanbul’da İmamoğlu, Ankara’da Yavaş seçmeninin neredeyse firesiz bir halde Kemal Kılıçdaroğlu’na yöneldiğini görüyoruz. Türkiye’nin kalbinin attığı bu iki kentte de muhalefet birlikte hareket ettiğinde çoğunluğunu koruyabildiğini gösterdi.
Erdoğan’a en kıymetli darbeleri ise Parlamento seçiminde iki müttefiki vurdu.
Muhalefete oy vermek istemeyen Ak Parti seçmeni, partilerine olan kızgınlıklarını Cumhur İttifakı’nın öbür iki partisine yönelerek tabir etmeyi tercih ettiler. %35’lere kadar inen Ak Parti oy oranı, MHP ve YRP’de kendini gösterdi. Bu sayede Cumhur İttifakı Meclis çoğunluğunu muhafazayı başardı. Fakat ittifakın başka iki partisi de artık daha güçlü pozisyonda olacaklar.
Bazı otoriteler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçimin ikinci çeşidinde daha nitelikli bir çoğunluğa ulaşarak Meclis’te kaybettiği ivmesini telafi etmeye çalışacağı görüşünü taşıyor.
Erdoğan’ın kendisine yarım puan daha eklettirmek için şartları zorlamak yerine ikinci çeşidi çarçabuk kabul etmesinin altında da bu mantık olduğu söz ediliyor. Bundan ötürü muhalefetin, kendi oyunu ve gücünü koruyarak ikinci çeşide hazırlanması büyük ehemmiyet taşıyor.
İlk tipten istediğini alamayan Kemal Kılıçdaroğlu için, ikinci cinse kalan 11 günlük müddette heyecan dalgasını yine üste çıkarması çok değerli.
Kılıçdaroğlu, kendisine oy veren seçmeni yine kenetleyip Sinan Oğan’ın oylarını da büyük ölçüde kendi hanesine yazdırırsa ikinci cins seçimleri Erdoğan için kolay geçmeyecektir. Çünkü Erdoğan’ın önünde büyük bir risk bulunuyor. Pekala, bu risk ne?
Hem Cumhurbaşkanlığı hem de Parlamento seçimlerden aldığımız en kıymetli bilgi, Erdoğan’ın kendi %50’lik dairesi içinde sıkıştığı.
Kemal Kılıçdaroğlu, Erdoğan’ı geçmeyi başaramadı fakat Erdoğan karşısında konuşlanmış kitleleri büyük ölçüde kendi etrafında kenetlendirmeyi başardı. Buna nazaran, Türkiye’nin yarısını oluşturan büyük havuz Erdoğan’dan vazgeçmemekte direniyor, lakin Erdoğan artık bu daireyi genişletmekte de başarılı olamıyor. Hatta bu daire Cumhur İttifakı’nın başka paydaşlarına gerçek daralıyor.
Tüm bu etmenleri bir ortaya getirdiğimizde, 14 Mayıs Seçimlerini Erdoğan açısından kesin ve mutlak bir zafer olarak okumak yanlışsız olmayacaktır.
Ak Parti’nin 2002 düzeyine gerilediği, Erdoğan’ın ise %50’nin altında kaldığı 14 Mayıs Seçimleri, muhalefet açısından bir zafer değil ancak bir umut ışığı olarak göze çarpıyor. Yeni partilerin ve yeni siyasi aktörlerin devreye girdiği, Erdoğan’ın artık oyları Ak Parti’de konsolide edemediği bir düzlem var karşımızda. İkinci çeşit seçimleri ise, muhalefetin göstereceği performansa nazaran Erdoğan’ı daha büyük badireler içine sokabilir. Burada kıymetli olan ise muhalefetin kenetlenmekten vazgeçmeyip kendi büyük havuzunu muhafazayı sürdürebilmesi. 28 Mayıs’ta muhalefet, birinci çeşidin yorgunluğu ve beklediğini alamamış olmanın küskünlüğü ile sandığa gitmekten imtina ederse, işte asıl o vakit Erdoğan gerçek bir zafer elde etmiş olur.
