20 yılı Genel Yayın Direktörü olmak üzere 35 yıl aralıksız çalıştığı Hürriyet’in kasım ayında yollarını ayırdığı Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazmaya başladı. Yazılarını “newsletter” olarak geniş bir kümeye gönderen Özkök, son yazısında, gerçek ve sanal dünyanın bilim kurgu vizyonunda birleştiği Metaverse cihanını konusunu ele aldı. Özkök, insanların gözünde giderek pahasını kaybeden dinlerin, Metaverse cihanında daha da kaybedeceğini belirterek, “Bilhassa de üç büyük tek ilahlı din.” görüşünü lisana getirdi.
Özkök’ün “Tansu’ya Mektuplar” dizisinde “Avatar müminler, bugün Ayasofya’da Cuma’ya gittin mi?” başlıklı son yazısı şöyle:
TANSU’YA MEKTUPLAR
Ertuğrul Özkök: Avatar müminler, bugün Ayasofya’da Cuma’ya gittin mi?
Bu soru dün gece aklıma geldi…
Zira bir gece evvel düşümde sabaha kadar Metaverse alemde dolaştım.
Çok normal…
Facebook, üst şirketinin ismini “Meta” yaptıktan sonra bu yeni kainata güzelce kaptırdım kendimi…
Çıkamıyorum içinden…
***
“Metaverse”, “Universe” sözünün farklı bir versiyonu.
Universe “evren” yahut “Kainat” demek…
Latince “Unum” yani “bir” sözü ile “Vertare” yani dönmek fiilinden üretilmiş bir kavram.
Metaverse ise “Öte evren” manasına geliyor.
İnsanların kendilerini arttırılmış sanal gerçekçilik denen bir alemde yaşıyormuş hissini alarak dolaşması manasına geliyor.
Bunu isterseniz bir gözlükle yapıyorsunuz…
İsterseniz avatarınız, yani sanal kopyanız o alemin içine girerek yaşıyor.
***
Günlerdir gelmekte olan bu yeni cihanı düşünüyorum.
Hakikaten de Facebook ve Google’ın hayatımıza girdiği girdiği devrin ötesine geçiyoruz artık…
Şundan eminim en geç 5 yıl içinde, sandığımızdan çok daha süratli biçimde kendi avatarlarımız olarak öbür bir kainatta yaşamaya başlayacağız…
Akıllı telefon bağımlılığı onun yanında sıradan bir alışkanlık olarak kalacak.
Şu an yalnızca gözlerimizle girdiğimiz iki boyutlu sanal aleme avatar dediğimiz sanal gövdelerimizie üç boyutlu olarak gireceğiz…
Ne zoom görüşmesi, ne facetime…Kendimiz sanal vücudumuzla orada olacağız.
Gerçek yerlerin sanal görünümleri içinde sanal varlıklar olarak “Orada olmanın” vereceği hisleri, tahminen dokunma duygusu ile bile alacağız.
Cenazeye ve başsağlığına avatarlarımız mı gidecek?
Neler mi mesela? Birinci örneği dün geldi bilme. Meta cihanda birinci düğün yapılmış bile.
Eee düğün olursa cenaze de olmaz mı…
Tahminen cenazelere avatarlarımız gidecek, avatarlarımız avatarlara başsağlığı dileyecek.
Daha da ileriyi düşünüyorum…Belki, kaybettiğimiz yakınlarımızın avatarları ile o cihanda buluşmaya devam edeceğiz.…
Hayatta olacaklar, konuşacağız onlarla, avatarlarımız sarılacak birbirine…
Düğün ve cenaze varsa cümbüş de var demektir.
Bir Coldplay konserini, Radiohead, The Cure, U2 konserini aldığımız biletin fiyatına nazaran en önden yahut tribünden izleyeceğiz…Keza maçları…Bugüne kadar hiç gidemediğim bir NBA maçını Arena’nın içinde seyredebileceğiz.
Bizimle birlikte seyreden insanlara dokunacağız, onlarla birlikte slügan atacağız…
Dünyanın her yerinde mitinglere katılacağız…
***
Tahminen doktora artık avatarlarımız gidecek. Tahminen BT’lerin (Bilgisayarlı tomografinin) yerini avatar üzerinden görüntüleme teknolojileri olacak.
***
Varsayımım o ki, Metaverse periyodunun birinci büyük kaybedeni dinler olacak
Lakin sosyolog olarak üzerinde asıl düşündüğüm mevzu başka…
Bütün bunlar olup biterken İlah ne olacak? Dinler ne olacak?
Bilmek çok güç…
Benim hissiyatım “Tanrı ölmeyecek” diyor.
Buna karşılık insanların gözünde giderek bedelini kaybeden dinler daha da kaybedecek.
Kendimiz yerine avatarlarımızı mescitlere, kiliselere, sinagoglara, mabetlere gönderip ibadet yapacağız.
Özetle hissiyatım şunu diyor:
“Metaverse” çağının birinci büyük kaybedeni dinler olacak…
Bilhassa de üç büyük tek ilahlı din.
Ayasofya elde kılıç fethedildi lakin elde kılıç avatar mümin yaratmak güç
O vakit geriye şu soru kalıyor.
Din kaybedince bu devasa mabetler ne olacak?
Mesela Ayasofya’da, Çamlıca Camii’inde, Sultanahmed’de Cuma’ya giden insan sayısı…
Benim fütürolojim bana bu bahiste da şunu söylüyor.
***
Ayasofya’da Cuma namazına giden insan sayısı nedir bilmiyorum.
Okuduğum birtakım istatistikler ve müşahedeler camii cemaati denen sosyolojinin süratle çözüldüğünü söylüyor.
Metaverse bu çözülmeyi daha hızlandırabilir. Tek ilahlı dinlerin başlangıç noktası olan “Yaratılış” kıssasını esaslı biçimde değiştirebilir.
O nedenle Diyanetin vakit kaybetmeden bir metaverse kısmı açması çok güzel olur.
***
Lakin sakın ola ki, bu kavramdaki “Öte” sözünü “Öteki”; “Verse”yani “evren” sözünü “Dünya” diye çevirip, bunu “Öteki dünya” diye algılamasınlar.
Zira “Öte Evren’in” “Öteki dünya” ile yakın uzak ilgisi yok.
Öte yandan şayet inanç yaşayacaksa ibadet nasıl olacak?
Bu dünyada ibadethaneleri boşaltan genç nesiller öte kozmosta sanal ibadethanelerini açıp oralara sarfiyatlar mi…
Mesela, üç yıl sonra genç avatarlar, metaverse aleme girip, kendi yarattıkları sanal Ayasofya’nın Cuma cemaati haline gelir mi… Bilemem…
Ancak şunu şimdiden bilirim.
Müslüman avatarı bir mümin olarak sanal Aayasofya’da namaza durursa, Ortodoks mümin de kendi meta cihanında açtığı sanal Ayasofya’yı hristiyan ibadete açabilir ve orada Pazar ayinini, dini nikahını yapabilir…
Buna Müslüman avatar da İspanya’da kiliseye çevrilen Kurtuba’yı sanal alemde tekrar mescitle çevirip, islamın ibadetine açabilir.
Tahminen de tarihin bu büyük yanlışlıkları bu yolla asıllarına döner, hoş ve birleştirici bir tahlile ulaştırılabilir.
***
Yakın bir müddette inancın nasıl bir şeye dönüşeceğini göreceğiz.
Fakat sosyolog olarak şimdiden emin olduğum bir şey var.
Bu dünyadaki gerçek mümini, metaverse kozmosta avatar cami, kilise yahut sinagog müminine çevirmek kolay değil.
Ayasofya elde kılıç fethedildi lakin 21’inci yüzyılda elde kılıç mümin fethedilmez.
Hele hele metaverse kainatın avatar müminleri asla…
