İstanbul Esenyurt, yalnızca göğe kadar uzanan yüksek apartmanlarının birbirine yakın olması değil, bilhassa ‘kayıtsız’ yabancı nüfusunda artış ve yakın periyotta de cürüm olaylarında yükselişle gündeme geliyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı ve Şehir Plancısı Buğra Gökçe bu durumu bölgenin planlamasına bağladı.
İstanbul Esenyurt ilçesi, Türkiye’deki birçok kentten daha yüksek bir nüfusa sahip. İstanbul’un bir nevi banliyösü olan bölgenin, kosmopolit demografisiyle ve hala İstanbul’un geneline “kıyasla” uygun ekonomik şartlarda barınma imkanlarıyla dikkat çekiyor.
Ortalamadan yüksek yapı stoğuyla imajı daima gündemde olan Esenyurt’ta son periyotta yaşanan olaylar da gündem düşmemesine yol açıyor.
Şehir Plancısı olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökçe, “Esenyurt nasıl Esencılıs oldu?” başlıklı floodunda planlama olarak yapılan yanlışların nasıl bir sosyolojik bozulmaya yol açtığını anlattı.
Son günlerde Esenyurt ilçemiz ne yazık ki üzücü haberlerle Türkiye gündemine geliyor. Bir kent plancısı olarak bugün karşı karşıya kaldığımız tabloyu pahalandırmak, bu hoş ilçenin nasıl bir dönüşüm yaşadığını sizlerle kısaca paylaşmak isterim
“1989 yılından sonra Esenyurt 500 bin kişilik bir kent merkezi olarak tasarlandı. Altyapı, toplumsal donatı alanları buna nazaran planlandı. Lakin 2008’den sonra bu tablo değişti. Yapılan değişikliklerle kent yoğunluğu arttırıldı. Adeta kent obez bir gelişime maruz kaldı.”
“Bu obez gelişim yoğunluk artışı ile yapılaşmayı arttırırken, yoğunluk artışını nüfus artışı takip etti. 2008 – 2022 ortasındaki nüfus değişimine bakalım. Bu tablo yaşanan yoğunluk artışının boyutunu gösteriyor. Nüfus yüzde 163’lük artışla 373 binden 983 bine çıktı.”
Esenyurt betonlaşıp nüfusu da artarken, altyapı alanlarının, toplumsal donatı alanlarının, eğitim, dini tesis üzere temel gereksinimlerin, yeşil alanların da plan dahilinde artması, nüfusun gereksinimine uygun hale gelmesi gerekiyordu. Lakin bu adımlar atılmadı.
“Bağımsız belde belediyesi iken yapılan yoğunluk artışlarının kentin Büyükşehir’e bağlanması akabinde dengelenip azaltılması gerekirdi. Halbuki periyodun Büyükşehir Belediyesi de bu ağırlaşmaya müsaade verip, altyapısı, otoparkı olmayan gökdelenlere ve konut mezarlığına müsaade verdi.”
Adeta altyapıdan bağımsız büyüyen kent gitgide şişti. Kent büyürken yoğunluk artışı nedeniyle üretilen konutlardan az sayıda insan büyük bir rant sağlarken, kentte yaşayanlar açısından Esenyurt gitgide hayatın daha zorlaştığı bir kent merkezine dönüştü.
“Türkiye’nin her tarafından göç alan kent, hem pozisyonu hem de konut ve kira fiyatlarının İstanbul genelinden düşük olması nedeniyle 2010 yılından sonra süreksiz sığınmacı ve sistemsiz göçe de maruz kaldı. Bilhassa sistemsiz göçmenlerin maksat merkezi oldu.”
2008’den sonra uygulanan kent planlama prensiplerine muhalif rant odaklı obez büyüme modeli nedeniyle artan nüfusa paralel güvenlik çalışanı artışı yaşanamadı. İsimli ve idari kapasite muhakkak olduğu için kentte güvenlik zaafı yaşadı.
“Nitekim @ipaistanbul tarafından yapılan bir çalışmaya nazaran Esenyurt’ta yaşayanlar İstanbul ortalamasının çok üstünde güvenlik sorunu yaşadıklarını söylüyor. Narkotik, hırsızlık ve hengame üzere hatalar bölgede daha ağır yaşanıyor.”
Sonuç olarak Esenyurt çok boyutlu sorunlarla karşı karşıya. Yapı stoğunun kalitesi problemli. Artan betonlaşma ve yoğunluk nüfus artışını getirirken, gereken toplumsal donatı sağlanmadı için eğitim, kültür ve güvenlik başta olmak üzere kent her alanda sorun yaşıyor.
“Esenyurt’un obez büyümesi sırasında sonlu sayıda insan büyük bir zenginliğe kavuşurken, Esenyurt’ta yaşayanlar devasa sorunlarla karşı karşıya kaldı, kalmaya da devam ediyor. Dünya tarihine girecek bir örnek ile karşı karşıyayız.”
Bunu tabloyu düzeltmek için Büyükşehir Belediyemiz ve İlçe Belediyemiz büyük bir uğraşla çalışıyor. Önümüzdeki yıllarda akıl ve bilimin ışığında atılacak adımlar ile tablonun değişmesini umuyor, diğer kentlerimize de Esencılıs’ın acı bir ibret olmasını diliyorum.
Esenyurt konusunda yapılanlar ortada. Yapılması gerekenler neler sizce?
